VII. Confirmatio vitae canonicae in eccl. Celsonensi, anno MXCVII. (1097)

VII. 

Confirmatio vitae canonicae in eccl. Celsonensi, anno MXCVII. (1097) (V. pág. 50.) 

Ex arch. eiusd. eccl. 

Urbanus episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Raimundo priori, et eius fratribus in ecclesia Sanctae Mariae Celsonensis canonicam vitam professis, eorumque succesoribus in eadem, religione permansuris in perpetuum. Desiderium quod ad religiosum propositum et animarum salutem pertinere monstratur, auctore Deo, sine aliqua est dilatione complendum. Quia igitur, filii in Christo karissimi, per omnipotentis Dei gratiam aspirati primam nascentis ecclesiae conversationem, multis iam temporibus destitutam, renovare proposuistis, ut secundum patrum instituta, corde uno et una anima sub iugo regulae Omnipotenti Domino serviatis, nos religioni vestrae paterno gratulamur affectu. Et ut semel inchoata religio, auctore Deo, semper inviolabilis perseveret, tam vos quam vestra omnia sedis apostolicae gremio confoventes, presentis privilegii auctoritate munimus. Statuimus enim, ut nemini inter vos profesione exhibita proprium quid habere, nec sine tua, fili karissime Raimunde, et eorum qui post te in eodem regimine succeserint, aut sine communi congregacionis licentia, de claustro discedere liberum sit. Quod si discesserit, et comonitus redire contempserit, tibi tuisque successoribus facultas sit eiusmodi ubilibet a suis officiis interdicere. Interdictum vero episcoporum vel abbatum sine vestro consensu nullus absolvat, quamdiu scilicet illic canonici ordinis tenor, Domino praestante, viguerit. Preterea per presentis decreti paginam apostolica auctoritate firmamus ecclesiam Sanctae Mariae de Ivorra, ecclesiam de Taltevul, ecclesiam de Gerb, ecclesiam de Almenar, ecclesiam de Mamagastra (se parece a Monmagastre), ecclesiam de Petra alta (Pera alta : Peralta), ecclesiam Sanctae Alzaniae, ecclesiam de Concas, ecclesiam Sancti Salvatoris de Tolon, ecclesiam de Caralt (Queralt), ecclesiam de Fonte rubeo (font roig; Fuente rubia, rubea, roja), ecclesiam Sanctae Mariae de Plano. Ad haec adicientes statuimus, ut quaecumque hodie vestra ecclesia iuste possidet, sive in futurum concessione pontificum, liberalitate principum, vel oblacione fidelium iuste atque canonice poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant, salva episcoporum canonica rererenciâ, in quorum diocesibus heedem ecclesiae possesione sua consistunt. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum, pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Siqua sane ecclesiastica secularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iuditio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini redemptoris nostri Ihesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ulcioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco iusta servantibus sit pax Domini nostri Ihesu Christi, quatenus hic fructum bonae accionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eternae pacis inveniant. Amen. = Bene valete. = Datum Pictavis per manum Johannis santae Romanae ecclesiae diaconi cardinalis IIII. Kalendas Aprilis, Indictione IIII.a, Anno dominicae Incarnationis M.° XC.° VII.° pontificatus autem domni Urbani secundi papae IX.° 

VIII. Narratio miraculorum, quae contigerunt cum primum ecclesia Celsonensis

VIII. 

Narratio miraculorum, quae contigerunt cum primum ecclesia Celsonensis consecrata fuit, anno MLXIX. (1069) (V. pág. 52.) 

Ex cod. lection. eiusd. eccle. MS. sec. XV. 

In capite octavarum dedicationis eccl. Celsonen. 

De miraculis secutis hac die in presenti ecclesia. 

Lect. I. Anno Incarnationis Domini nostri Ihesu Christi millesimo sexagesimo nono, feria VI. (1: Brev. editum anno 1514, fer. VII. Veruntamen anno 1069 dies VIII. Kal. Septemb. nec in feriam VI. nec in VII. incidit, sed in III; littera enim D. dominicalis erat eo anno.) 

octavo Kalendas Septembris, tempore Guillermi Urgellensium praesulis, qui nobilibus natalibus ortus, fuit enim Guiffredi Cerdaniensis comitis filius, omnibus viciis contrarius, doctrinis ecclesiasticis imbutus, qui ecclesiam ac filios ecclesiae ordinans rectissime, nutriensque honorifice, lenissime terribilis erat, et iocundissime lenis. Tempore huius Urgellensis ecclesia omnino periclitaretur, nisi eius fuisset prudentia. Fuerunt enim eo episcopante potestates multo prioribus peiores, qui ea quae suae ecclesiae erant cupientes dirimere, et omnino eius episcopatum debilitare: quibus non tantum ut clericus, sed etiam ut miles contradixit firmissimus. Tu aut.

Lect. II. Is in Dei honore ac virginis Mariae cum incolarum adiutorio in loco qui dicitur Celsona, sedes, ut vetustiores dicunt, ab Urgellensi sede secunda, construxit ecclesiam quadro lapide edificatam. Ut autem dies in qua opus ecclesiae ad unguem debuit deduci, multi maiorum gaudentes ad ecclesiam venerunt festinanter. Anno predicto, ac die prenotata murali opere basilica satis honorifice, vicinis, qui affuerunt boni testimonii, cernentibus, fuit completa. Postquam vero cementarii suum compleverunt opus, congratulantes de ecclesia descendentes, intra basilicam intrantes, expansis manibus ac curvis poplitibus, humilique vultu ad terram ante altare virginis Mariae prostrati, digne Deo laudes referentes dixerunt. Tu aut.

Lect. III. O Domine, pater omnipotens, qui in honore virginis Mariae matris filii tui Domini nostri Ihesu Christi domum orationis fabricari voluisti, tibi laudes nos indigni referimus inmensas. Quia cuiuscumque fuerunt impensae, quibus nos sumus conducti, nos tamen te volente implevimus opus. Et ideo quia tu in omnibus operibus tuis es mirabilis, nos humiles quanquam indigni tuam deprecamur clementiam, quod ex innumerabilibus miraculis hoc opus, quamvis luteum, tuae dignitati tamen completum, dignare ex aliquo perlustrare miraculo, unde cernentes certiores fiant, et audientes firmius credant. Tu aut.

Lect. IIII. Exaudi, quaesumus, Domine, preces, quas nos quamquam infimi ante conspectum divinae magestatis tuae fundimus, quod peccata eorum oblitterentur, qui huc causâ orationis venerint, et scelera sua tibi tuisque sacerdotibus propalaverint. Infra istorum verba, fragor terribilis fortiterque magnus intonuit, in tantum ut unus illorum sensum perdidit, alter vero vix memoriam retinuit. Homines vero qui ante fores morabantur ecclesiae, audientes fragorem valde mirati, et ultra modum obstupefacti, tamen dixerunt quod pars vetusti edificii, quae ibi erat, cecidisset. Tu aut.

Lect. V. Quaedam autem mulier suum veientanum trahebat. Audito sonitu stupefacta cecidit, ita quod spinam perdidit, ac eum exire permisit, tamdiu quod infra semetipsam sensum recuperavit, et phalerno spinam apposuit. Clericus quoque, qui aeris cordam trahebat, basilicae parietem apertum, ac rimularum conspexit foramina; flamamque per rimas egredientem, quae inde cunctis cernentibus ad cordam, qua lampas pendebat, pervenit, et pedetentim omnibus qui aderant prospicientibus ad lampadem descendit, et inde tres summitates flamarum in modum linguarum ex semetipsa emisit. Tu aut.

Lect. VI Quae flammae predictae virgulas ferreas, quibus corda iungebatur, transcendentes, et stupeam cordam in suarum medio involventes, tamen nil ustionis stupeae cordae inferentes. Ecce Dei miraculum, miraculo simile antiquo, quando Dominus Moysi olim in rubo cum ignis flamma apparuit, frutex virgulti iunctus calori vivens, laesionis damna non sustinens, cum videbatur ardere non ardens, sed potius illuminans, et hic ignis invisibilis visibiliter oculis hominum apparens, tamen invisibilia consumens. Tu aut.

Lect. VII. et VIII. de evangelio: Non est arbor bona quae &c.

Lect. IX. Non solum his miraculis duobus supra scriptis oculos omnium perstringere voluit, sed his addens etiam et tertium, quod nebula ecclesiae implevit domum, in tantum quod illi, qui aderant, vix inter se mutuo minime conspicere poterant. Et satis est credendum, quod Domini gloria affuit presens. Ipse enim Moysi dixit: In nebula habitabo. Et ecce aliud Salomonis templum in Dei ecclesia transfiguratum, de quo sacerdotes egredientes nebula implevit domum Domini, ita ut non poterant sacerdotes intrare et ministrare propter nebulam. Tu aut.

IX. Acta consecrationis ecclesiae Sanctae Mariae Celsonensis, anno MCLXIII. (1163)

IX. 

Acta consecrationis ecclesiae Sanctae Mariae Celsonensis, anno MCLXIII. (1163) 

(V. pág. 54) 

Ex autogr. in arch. eiusd. eccl. 

Quicquid ad honorem et cultum sanctae et individuae Trinitatis, et ad sincerae religionis fundamentum pertinere dinoscitur, ita solerti debet amplecti desiderio, ut desideratae rei sinceritas laudabiliter effulgeat, et fides vera debitum sorciatur effectum. Nichil enim magis fidei nostrae convenit, quam sacramento dedicationis ecclesiae, in quo Christi et ecclesiae foedera coniunguntur, intendere; praesertim cum hic profectibus bonorum operum in unitatem fidei corporis ecclesiae membra effecti, coelesti Iherusalem illic compacti per virtutum merita ipsi sponso et regi regum Ihesu Christo desponsemur. Nam invisibilia per ea quae facta sunt, intellecta conspiciuntur, et rebus visibilibus ad invisibilia deducimur. Cuius rei sacramento dompnus Bernardus Urgellensis episcopus ductus, convocatis secum religiosis et catholicis episcopis, Petro, scilicet, Coesaraugustano (Caesaraugustano, zaragozano) venerabili episcopo, et Raimundo Pampilonensi (Pamplona), et dompno Guillermo Barchinonensi episcopo, cum Ermengaudo Urgellensi comite, et multitudine nobilium terrae illius, et aliarum adiacentium terrarum, anno incarnati verbi C.° LX.° III.°, post millessimum, indictione XI., epacta XXV., ciclo XVIIII.li quinto, IIII. Idus Novembris, Coelsonam (coelum, celum, cielo, cel : Celsona - Solsona) venit, et ecclesiam in honore almae Dei genitricis Mariae consecravit, ubi praedicti episcopi facientes verbum ad praefatum dompnum Ermengaudum Urgellensem comitem, illius ecclesiae ex magna parte fundatorem, et magnates omnes, qui ibi aderant, et omnes fideles, quorum ibi maxima erat multitudo, de dotanda ecclesia monuerunt. Et ego Bernardus Urgellensis episcopus, et clerici Urgellensis ecclesiae, Coelsonensem ecclesiam, quae ad nostram diocesim sive regimen pertinet, concedimus esse canonicam regularium clericorum, et volumus ut Bernardus, eiusdem ecclesiae prepositus, et eius successores, custodiant clericos ibidem Deo servientes sub regula et habitu beati Augustini in perpetuum; eo tenore, quod Coelsonensis ecclesia sit semper fideli subiectione in obedientia et ordinatione Urgellensis episcopi, sicut actenus fuit. Concedimus etiam et confirmamus eidem ecclesiae, quia precipua est, cimiterium in canonibus et institutionibus ecclesiasticis constitutum, et emunitatem loci illius a cruce quae est posita in loco, qui dicitur Cumbas, usque ad crucem de Camporotondo (Camprodon, campo rotundo, redondo), et a cruce de Tortelas usque ad crucem de manso de Agudader. Constituimus, ut omnes commorantes infra praenominatos terminatos, vel confugientes in eis, salvi sint omni tempore. Transactionem vero, quae noviter propter discordiam, quae inter nos et Coelsonensem ecclesiam erat, facta est, sicuti in carta, quae cum divisione alfabeti inter nos et clericos Coelsonenses facta continetur, laudamus, et secundum ipsius instrumenti tenorem quascumque possesiones, quaecumque bona eadem ecclesia in praesentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum sive aliorum nobilium, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis, Deo propitio, poterit abere, eidem ecclesiae concedimus; in quibus haec propriis duximus notanda vocabulis. Ecclesias, videlicet; Sanctae Mariae et Sancti Cucuphati de Ivorra, ecclesiam de Albella, ecclesiam de Chalasancz (Calasanz), ecclesias de Muntmagastre (mont, monte: Monmagastre), de Petra alta, de Albesa, de Casteio, de Lorenc (: Lorenç, Llorenç, Lorenzo, Lorenço), de Monte Far (como el apellido Monfar, Diego, historia de los condes de Urgel), de Cabana bona, de Taltevi (sale Taltevul en otro texto), de Bioscha (Biosca, Bihuesca, Biuesca), de Malgrat, de Uluga, de Aguda, et de Tora, de Valfradulosa, de Claret, de Ardeval, de Rainer, de Navades, de Olius, de Ioval, de Lena, de Terracola, de Oden, de Autes, de Salsa, de Odro, de Madrona, de Pinel (Pinell), de Mirave, de Sancti Michaelis Celsonae, de Albespi, de Lavanca, de Conches, de Abeia (Abella), de Conchabela (: conca), de Belvecer, de Cunil, de Alted, de Figerosa, de Ofegad, de Tartarenc, de Monte clauso (Monclús, apellido del gordo ascumita de Calaceite), de Portel, de Verned, de Saltu licinie, cum omnibus earum pertinenciis. Has ecclesias concedimus clericis Celsonensis ecclesiae cum veteribus capellaniis, reservato nobis in omnibus integre iure pontificali. Damus etiam supra dictae ecclesiae Sanctae Dei genitricis Mariae decimam ipsius parrochiae, sicut in scriptura transactionis continetur. Et ego Guillermus, Barchinonensis episcopus, qui cum dompno Bernardo Urgellensi episcopo huic consecrationi interfui, concedo et confirmo omnes possesiones et omnia bona, quae in episcopatu meo habet Celsonensis ecclesia, eidem ecclesiae et clericis ibidem Deo servientibus in perpetuum. Addo etiam et dono in dotem ecclesiae predictae ecclesiam unam, et quaecumque in posterum concessione pontificum, largicione regum vel principum sive nobilium, oblatione fidelium, sive aliis iustis modis in episcopatu meo poterit adquirere, ei concedo, salva tamen reverentia et obedientia Barchinonensis ecclesiae. De possesionibus autem haec propriis duximus exprimenda vocabulis, scilicet, ecclesiam de Casteleto cum sufraganeis ecclesiis, ecclesiam de Guarnad, ecclesiam Sancti Petri de Fonte rubea, et ecclesiam Sanctae Mariae de Plano; et capellam ecclesiae Sancti Nicholai de ipso Fracxino. Et ego Petrus, gratiâ Dei Coesaraugustanus episcopus, qui huic consecrationi cum dompno Bernardo Urgellensi episcopo interfui, laudo et confirmo Celsonensi ecclesiae omnes possessiones, et omnia bona, quae in episcopatu meo habet, cum ecclesia Sancti Petri de Lagata, et ea quae in futurum concessione, largicione pontificum, regum, principum sive nobilium, oblatione fidelium vel aliis iustis modis poterit habere, salva reverentia Coesaraugustani episcopi. Addo etiam et dono in dotem Celsonensi ecclesiae ecclesiam unam. Et ego Petrus, Vicensis episcopus, laudo et concedo omnes possessiones, quas in episcopatu meo habet Celsonensis ecclesia, secundum tenorem illius cartulae, quae inter Ausonensem ecclesiam et Celsonensem facta est, eidem perpetuo habendas. Et ego Ermengaudus, gratiâ Dei Urgellensium comes, dono, laudo, et confirmo Celsonensi ecclesiae et clericis ibidem Deo servientibus omnia donativa, quae pater meus vel alii predecessores mei Urgellenses comites eis fecerunt. Addo etiam et dono in dotem Celsonensi ecclesiae in unoquoque de castellis meis, et in unaquaque de villis meis, unum mansum cum omnibus suis pertinentiis, cum omni districto, mandamento, et servicio, sine aliquo retenta, de melioribus qui ibi sunt ad proprium alaudium Sanctae Mariae. Et dono Sanctae Mariae omnes decimas totius dominicaturae meae, quam habeo in Urgellensi comitatu, sive in omnibus aliis terris christianorum et sarracenorum, vel quam in antea habere potuero. Dono etiam omnes decimas de Menargues de dominicaturis meis. Et ego Raimundus de Turre rubea (Torroja; torre roja) dono Sanctae Mariae de Celsona ipsum mansum de Cespigol (espígol : espliego : lavanda; espiga) cum omnibus pertinentiis suis, et cum omnibus affrontationibus suis, cum omni districto, et mandamento, atque servicio, sine aliquo retentu, ad proprium alaudium Sanctae Mariae. De his omnibus, quae superius diximus, ego Bernardus Dei gratiâ Urgellensis episcopus, cum consilio et voluntate clericorum Urgellensis ecclesiae, et ego Guillermus Dei gratiâ Barchinonensis episcopus, et ego Petrus gratiâ Dei Coesaraugustanus episcopus, precibus et assensu Ermengaudi comiti, ecclesiam in nomine Sanctae et individuae Trinitatis; et in honore almae Dei genitricis Mariae dedicatam, sicut superius scriptum est, condotamus. Statuentes, ut nulli omnino hominum liceat praedictam ecclesiam temere vexare, aut eius possessiones minuere vel auferre, sed libere et quiete omnia possideat, usibus eorum omnimode profectura, pro quorum sustentacione et gubernatione ibi sunt a fidelibus oblata, salvo nimirum Urgellensis episcopi iure in omnibus. Si quis igitur contra hanc nostrae constitutionis paginam praedictam, ecclesiam molestare, vel eius possessiones auferre temptaverit, sive emunitatem a nobis constitutam in eodem loco ausu temerario invaserit, excomunicationis vinculo subiaceat, iramque Dei Omnipotentis incurrat, et a sacratissimo corpore et sanguine Christi alienus fiat. Cunctis autem eidem ecclesiae benefacientibus, et sua iura servantibus, sit pax et gratia Domini nostri Ihesu Christi, quatenus hic fructum bonae accionis a Domino percipiant, et in futurum praemia eterna consequantur. Amen. Addo etiam ego Bernardus, Dei gratiâ Urgellensis episcopus, et confirmo Celsonensi ecclesiae in hac presentis cartula dotis, ecclesiam de Gerb, et ecclesiam Sancti Salvatoris de Tolo (Tolon), et ecclesiam de Timoneda (de timó ? : tomillo : thymus: Thymian alemán), retento in omnibus integro iure episcopali. Et ego Raimundus Fulcho, Dei gratiâ vicecomes de Cardona, una cum coniuge mea nomine Isabel, dono et laudo atque concedo ecclesiae Sanctae Mariae de Celsona et eius canonicis, omnia donativa, quae avus ac pater meus vel alii predecessores mei dederunt iam dictae Sanctae Mariae infra meum honorem. Dono etiam in dotem quandam pariliatam alaudii in ipso kastro de Malda ad suum proprium alaudium, francum atque legitimum, absque ulla retinentia, ut habeat omni tempore et possideat. = Sig+num + Bernardi Urgellensis episcopi. = Sig+num Guillermi sacristae. = Sig+num Berengarii archidiachoni. = Sig+num Poncii archidiachoni. = Sig+num Arnalli archidiaconi. = Sig+num Willelmi cantoris. = Sig+num Guillermi Samaritani. = Petrus Dei gratiâ Coesaraugustanus episcopus subscribo. = Sig+num Ermengaudus comes. = Signum + Dulciae (Dolsa, Dolça, Dulce) comitissae. = Sig+num Raimundi de Torroga (Torroja : Torre, turri + rubea, roja). = Raimundus vicecomes +. = Sig+num Ilisabet (Isabel, Elisabet, etc) vicecomittisae. = Sig+num Guillermi Barchinonensis episcopi +. = Data per manum Alexandri + IIII.° Idus Novembris, era M.a CC.a I.a, anno ab Incarnatione domini M.° C.° LX.° III.°, indictione XI., pontificatus vero dompni Bernardi Urgellensis episcopi anno primo.