XXIII.
Judicium latum inter Bernardum, Archiepiscopum Tarraconensem et Robertum ac Guillelmum de Aguiló, an. MCLI. (1151) (Vid. pág. 148.)
Ex autograph. in reg. arch. Barc.
Hoc est judicium quod datum est in curia Raymundi, Barchinonensis Comitis ab Episcopis, videlicet Berengario Gerundensi, Guielmo Barchinonensi, Petro Viscensi (: Vicensi), Artallo Elenensi, Gaufrido Tortosensi, Abbate Sancti Foelicis, et a militibus Bernardo de Bello loco, Raymundo de Podio alto, Guielmo de Castello Vetulo, de quaerelis, quas habebant ad invicem Bernardus, Terraconensis Archiepiscopus, et clerici eius, et Rodbertus et Guielmus de Aquilone. Conquaestus Archiepiscopus de Guielmo de Aquilone quia fregerat molendina sua et suum reg tribus vicibus; quod Guillermus de Aquilone dicebat se fecisse propter fadigam de dret. Unde judicatum est quod si poterit hoc probare Guillermus per testes, Archiepiscopus sufferret dampnum suum, et si Archiepiscopus aliquod malum propter hoc fecit Guielmo, emendet illi. Quod si Guielmus defecerit in probatione, emendet Archiepiscopo male factum. Iterum conquaestus est Archiepiscopus de Guielmo, qui auferebat illi quandam fexam, quae est infra dominicaturas suas, quam Guielmus dicebat se habere per compram, et juste possideret propter libertatem, quam habent habitatores Terrachonae. Sed judicatum est quia non licet Guielmo emere aliquid de dominicaturis Archiepiscopi sine eius consensu, nec Archiepiscopo licet aliquid emere de dominicaturis Rodberti et Guielmi sine eorum consensu. Conquaestus Guielmus de Aquilone de Archiepiscopo qui auferebat ei suas justicias, et suos rectos, et totum quod habet in Terrachona et in territorio eius, quod totum Archiepiscopus plane negavit. Judicatum est Archiepiscopum emendare Guielmo quidquid Guielmus poterit probare. Archiepiscopum sibi abstulisse de justitiis suis, seu de usaticis, vel rectis suis; et si Guielmus in probatione defecerit, Archiepiscopus non debet facere Guielmo aliquod escundit, quia Dominus eius est. Conquaestus est Archiepiscopus de Guielmo quia abstulerat suo armigero domum suam, et in ea furnum fecerat. Guielmus respondit, se hoc fecisse quia armiger ille non venerat ad habitandum domum illam ad terminum ad quem promiserat se venturum, et quia tertiam partem habebat in Terrachona. Judicatum est quia propter has rationes non debuit hoc facere Guielmus; et si armiger redierit, habeat domos, et si non venerit, non emparet eas Rodbertus vel Guielmus, donec determinetur de cuius sorte debeant esse. Conquaestus est Rodbertus de Archiepiscopo quia expulerat monachos de ecclesia Sancti Fructuosi (a), quam Sanctus Oldegarius (b) concesserat Rodberto, ut eam daret ecclesiae Sancti Martini de Saixs, et propter hoc Rodbertus dederat ecclesiae Sancti Fructuosi alodia et quasdam possesiones. Archiepiscopus vero dicebat, hoc non esse credendum quoniam Sanctus Oldegarius retinuerat sibi, sicut carta eius testatur, omnes ecclesias et possesiones earum. Judicatum est quod Rodbertus probet hoc per testes, et Archiepiscopus restituat ecclesiam, et quidquid inde habuit, monachis. Et si Rodbertus hoc probare non poterit, remaneat ecclesia et omnes eius possesiones in potestate Archiepiscopi, propter cartam Sancti Oldegarii, in qua ecclesias et earum possesiones sibi retinuit. Iterum conquaestus est Rodbertus de Archiepiscopo, quem dicebat se suscepisse in suo consilio, et in suo ducatu de negociis Terrachonae, et per engan abstulerat illi justitias Terrachonae, et totam Terrachonam et seduxerat cum ut faceret cartam per quam auferebat illi totam Terrachonam. Archiepiscopus respondit: hoc non esse verum, sed carta illam per quam Rodbertus conquaestus est Terrachonam perdidisse, ipse eam firmavit spontanea voluntate sua, et consilio uxoris suae et amicorum qui etiam in hac carta subscripserunt, et maxime consilio Guielmi de Aquilone qui eam suo signo corroboravit. Unde judicatum est, et cartam bonam et omnia firma esse debere quae in ea scripta sunt, quoniam et a Rodberto, et ab uxore eius, et a Guielmo de Aquilone firmata est.
(a) Bernardum hanc ecclesiam monachis S. Petri Bisulduni dedisse vulgo dicitur, sed * (fabo, faho, falio; falso ? No se atina) ut hic apparet.
(b) Nota Sanctum jam appellari anno 1151, id est, decimo quarto mortis *suae anno.
Conquaestus est Archiepiscopus de Guielmo de Aquilone qui dederat quasdam domos ospitali in Terrachona. Guielmus de Aquilone dicebat, se hoc fecisse concessione Archiepiscopi, quod Archiepiscopus negavit. Judicatum est quia si Guielmus probaverit hanc concessionem factam esse per testes, firma sit, et si non, irrita sit secundum cartam Sancti Oldegarii. Iterum conquaestus est Archiepiscopus de Guielmo de Aquilone, qui in villa Constantini quam ad dominicaturam suam retinuit Sanctus Oldegarius, suum proprium bovarium et nullos alios verberavit et vulneravit et quandam partem illius ville emparavit. Guielmus de Aquilone respondit: illam partem non esse de terminis illius villae. Ad hoc respondit Terrachonensis Archidiachonus, quod Rodbertus illam partem monstraverat esse infra terminos praefatae villae quando pedoavit terminos illius. Unde judicatum est ut Archidiachonus probaret hoc esse sicut dicebat per testes, et si hoc posset facere, tenerent integre villam sicut Rodbertus pedoaverat, et Guielmus emendaret malefacta, salvo tamen suo jure, si quod habet in illo vilari. Iterum conquaestus est Archiepiscopus de Guielmo de Aquilone, qui contra cartam Sancti Oldegarii qui sibi omnes res ecclesiasticas retinuit, auferebat honorem ecclesiae Viscensi, et de Sent Seles, et aliarum ecclesiarum. Guielmus de Aquilone respondit, se dedisse I. annulum aureum Episcopo Viscensi praetio CXII. moabitinorum pro isto honore, et dicebat se fecisse hanc compram assensu Rodberti, a quo Episcopus habebat hunc honorem per feudum. Judicatum est quoniam si Guielmus poterit hoc probare per scripturam, vel per testes, quod iste honor ita esset alligatus Rodberto vel per feudum vel per alium vinculum, quod non posset remanere suae ecclesiae, habeat Guielmus. Si vero non poterit hoc probare, recuperato praetio quod dedit pro hoc honore ab ecclesia Viscensi, ne ipse enganatus sit, praedictum honorem recuperet ecclesia Viscensis. Nichilominus etiam judicatum est et de ecclesiis et de possesionibus earum secundum cartam Sancti Oldegarii quod Rodbertus vel Guielmus de Aquilone nichil inde sibi vendicare possint. Praeterea conquaestus est Archiepiscopus de Guielmo de Aquilone qui accusavit eum de tali crimine, propter quod si probari posset, incurreret periculum honoris et ordinis. Affirmabat enim quod Guielmus Aquilonis imposuerat ei accusans eum coram omni curia Comitis quod Archiepiscopus abstulerat cuidam homini suam uxorem quam legitime habebat, et alteri dederat, unde habuit X. moabitinos de quibus non dederat ei partem suam. Guielmus vero de Aquilone dicebat, se non ita dixisse. Judicavit curia quoniam si Archiepiscopus poterit probare per testes, quod Guielmus de Aquilone praedictum crimen sibi imposuerit, quia Guielmus homo suus erat, et sibi juraverat, et ex hoc crimine, si verum esset, nullum comodum sibi contingebat, praeter hoc etiam si alius huiusmodi crimen Archiepiscopo imponeret, Guielmus, quia fidelitatem illi juraverat de suo corpore et honore, debuisset eum deffendere, ideo judicavit curia quod quidquid beneficii vel comodi Guielmus de Aquilone ab Archiepiscopo fuerat adeptus, ammitteret, et scripturam illam quam praefatus Guielmus proferebat, ab Archiepiscopo subsignatam et suscriptam invalidam et irritam esse in perpetuum, salvo tamen jure Guielmi de Aquilone et Rodberti de civitate Terrachonae et eius territorio secundum tenorem scripturae inter Beatum Oldegarium et Rodbertum factae. Dato judicio Tarrachonae VII. idus augusti anno ab Incarnatione Domini M.C.L.I. anno XV. regni Ledovici Junioris.
