XIV. Charta dotationis eccl. Agerensis, anno MLVI. (1061)

XIV. 

Charta dotationis eccl. Agerensis, anno MLVI. (1061) 

(V. pág. 111.) 

Ex arch. eiusd. eccl. núm. 2481. 

Anno Henrrici regis vigessimo quinto, et dominicae Incarnationis millessimo quinquagesimo sexto, dompnus Arnallus, et dompna Arsindis uxor eius, et Guillelmus filius eius dederunt abbaciam Sancti Petri de Ager ad Guillelmum Raimundi iudicem, cum omnibus rebus quas hodie habebat, et in diebus suis habebit. Nominatim dederunt ei ecclesiam Sancti Vincentii, et Sancti Salvatoris, quae sunt in ipsa villa de Ager, cum suis terminis et pertinentiis, et oblationibus universis, et ecclesiam Sanctae Mariae de Bellomonte (Bellmunt, Beamunt, Belmonte etc), et ecclesiam de Fenestris (Finestres : ventanas), et ecclesiam Sanctae Mariae de Claramonte (Claramunt, Claromonte), et ecclesiam Sancti Laurentii, et ecclesiam Sancti Michaelis de Aspremonti (monte áspero : acre : agre : Agramunt), cum aliis ecclesiis, quae sunt et in antea erunt intra terminos istorum castrorum, et cum omnibus oblationibus, et primitiis, et cum omnibus rebus, quae pertinent ad easdem ecclesias. Et ex omnibus suis dominicaturis, quas habent et unquam habebunt de Noguera usque ad Noguerolam (Nogueroles, Noguerola; noguera : nogal : Nogueruela, Nogueruelas), et in antea transacto termino de Fezed, et de Bellomonte, et de Fenestris usque ad Estopannano (Estopinyá, Estopiñá, Estopiñán, etc), et usque ad Castrumserris (Castelserá, Castellserá, Castelserás junto a Alcañiz no), et de Sancta Ledinia, et de Portol, usque ad collum de Ares, omnem decimum, quae inde exierit dederunt ei, non solum ex annona, et vino, sed etiam ex omnibus animalibus, et aliis rebus. Dederunt etiam ei omnem dominicaturam, quam habent, et habere debent in castro de Chorzano, et in omnibus finibus eius, et servicium, et recepcionem, quam solebant illis dare homines illius castri, dederunt ei. Et quartam partem ipsius parrochiae, et medietatem ex placitis ipsius castri, et ipsam ecclesiam cum omnibus rebus, quae pertinent ad eam. Insuper conveniunt ei, ut deliberent ipsum castrum de potestate Compann (Company), et Atinard; et solidum ei illud donum usque in caput ieiunii. Et in Bellomonte dant ei duas pariliatas optimi alodii, et tantum de vineis, unde possit habere aut duas mediocrimas tonas vini, aut unam optimam. Et in Fenestres (Finestres) duas pariliatas terrae, et totidem vineas. Et donant ei rupem quae dicitur Spatella (Espatella), cum suis terminis. Et in Ager, et in circuitu eius dederunt ei usque ad collum de Agullione (coll de Agulló) quatuor pariliatas terrae, et tantas vineas cum illis, quas iam ibi habebat ecclesia Sancti Petri, unde possit colligere quando venerit (venerint) salve, centum modios vini. Et intus in ipsa villa cum aliis domibus, quas ¡am ei dederant, dederunt ei domum, quam emerant iuxta domum, quae olim fuit de Comparad. Et dederunt ei ipsam Regulam cum molendinis, et decimis, et primiciis, et terminis et pertinenciis, et omnem servicium quod unquam inde exierit ex hominibus ibi stantibus, et laborantibus. Et dant ei duas pariliatas terrae in Casii, et decimam quae inde exierit. Et simili modo dederunt ei duas pariliatas terrae in Nor, cum ipsa decima, quae ex ipsis duabus pariliatis exierit. Et medietatem decimarum, quam habebant in castro de Aronnonariis, dederunt ei ex omnibus rebus. Et in Artesa dederunt ei duas pariliatas terrae, et tantum de vineis, unde possit habere unam tonam vini. Et in Momagastro dederunt obtimas duas pariliatas terrae, et tantum de vineis, unde possit tres tonas vini habere: et domos quae sunt ibi cum ipsa ecclesia, quae est in honore Sancti Petri in eodem alodio constructa. Et dederunt ei dominicaturam, quam habebant in Ipsimurriis, et ecclesiam, et parrochia, et quantum ibi habebat. Et in Lordano dederunt ei domum Olibani de Sancta Maria, ut ex omnibus suis rebus habeat ipsam decimam, et habeat ibi ospicium. Et iuxta Isonam unam obtimam vineam. Et aduc conveniunt ei ibi dare talem dominicaturam, quae non valeat minus de Castelliono. Et in Tost dederunt ei unam hostalitatem, ut homo, qui eam teneat, faciat ei omne servicium, quod inde facere et exire debet. Et tantas vineas ibi ei dederunt, ut habeat inde duas tonas vini. Et super hoc totum ex omnibus rebus, quas unquam, excepta Lerida (Lérida), ex omnibus partibus Hispaniae accipere per quemcumque modum potuerint, tam ex auro, et argento, quam ex animalibus, et ornamentis, et vestibus, decimam partem ei donent. Sed hoc sub eo modo, ut terciam partem sibi inde ad suum opus retineat, et duas in servicio ipsius ecclesiae mittat, in quibus melius viderit, et cum eis concordaverit. Aduc dederunt ei centum oves (cien ovejas), et decem vachas (diez vacas), et quinque equas (yeguas), et decem trojas (truja : cerda que pare). Et ad omnes pariliatas supra dictas conveniunt ei dare boves (bueyes) unde arentur (aren, de arar), et tonnas (toneles) in omnibus locis, in quibus vinum mittatur. Et Guillelmus, filius eius, ex omnibus rebus, quas in diebus patri sui, et Matri suae, ex omnibus partibus Hispaniae (marca hispánica) habere potuerit, decimam partem ei dedit. Quod est actum IIII. Idus Ianuarii, XXV. anno regis Henrrici. = Sig+num Arnalli. = Sig+num Arsindis. = Sig+num Guillelmi.

XV. Nicolai papae II. bulla, ecclesiam Agerens. Sedi apostolicae subiicientis, anno MLX. (1060)

XV. 

Nicolai papae II. bulla, ecclesiam Agerens. Sedi apostolicae subiicientis, anno MLX. (1060) (V. pág. 112.) 

Ex transl. in arch. eiusd. eccl. núm. 36. 

Hoc est translatum bene, et fideliter sumptum XVIII. Kalendas Februarii, anno Domini millessimo trecentesimo tertio, auctoritate venerabilis Dalmatii de Monte Olivo (Montoliu), decani, et officialis Tarraconae, a quodam privilegio papali, non abraso, nec cancellato, nec in aliqua sui parte abolito, cuius de verbo ad verbum tenor talis est: Nicholaus episcopus, servus servorum Dei, omnibus clericis canonice viventibus, et victuris in ecclesia, quae est constructa ad honorem Sancti Petri apostolorum principis, in Agerensi castro, salutem, et benedictionem, in perpetuum. Quia in commisa ecclesiarum Dei cura sollicite nobis est vigilandum, dignum, et honestissimum nobis videtur (ut) omnibus Dei ecclesiis subvenire, deffendere, auxiliari, et augere non desistamus. Quapropter ecclesiam Sancti Petri, quae est sita in praenominato castro, in tutelam Sancti Petri, et proprietatem suscipientes, omnibus modis studere volumus nostri muniminis praesidio fultam, nostrorumque succesorum semper manere. Quam, eo quod nuperrime de potestate paganorum, et gentilitatis errore divinitus liberatam per charissimum filium nostrum Arnallum, nobilissimum, et religiosissimum virum, inimicorum Dei agarenorum adversarium, et debellatorem novimus, ac oblatam Deo et Sancto Petro ab eodem et ab uxore sua Arsende pro redemptione animarum suarum, et a Guillermo filio eorum, et pro aeternae retributionis praemio, suscipimus in Sancti Petri proprietatem, et nostram, volumus auctoritate apostolica concedimus, et firmiter praecipimus, ut inviolabili vigore habeat quidquid canonice, et iuste sibi dare possumus in ecclesiasticis ac mundanis rebus; ita ut nullus episcopus, vel aliquis suus nuntius, aut quaelibet alia persona, a clericis ibidem Deo servientibus aliquod servitium, aut redditum exigat, vel subiectionem aliquam de omnibus quae nunc habet, vel habitura est, ut nulli episcopo liceat praefatae ecclesiae divinum officium prohibere, aut de clericis ibidem commorantibus quempiam excommunicare, aut sui officii prohibitione perturbare, aut aliquos causâ conversionis, poenitentiaeve ad eam venientes, vel divinum offitium audituros, vel ibidem parmansuros, ab ea separare, aut interdicere, vel quoquomodo laedere, quacumque perturbatione omni remota, in nullo impediantur canonice viventes, nisi forte, quod absit, contra canonica instituta in suum episcopum aliquid faciant unde haec perpeti debeant. Et volumus nos et authoritate apostolorum principum Petri, et Pauli firmiter iubemus, ut omnes ecclesias, et cellas, et praedia praefatae ecclesiae, et omnium, quae habet modo, et habitura est in perpetuum, quiete habeat, et possideat. Et nulli ecclesiae suae, sine culpa clericorum, contra iussa canonum divinum officium prohibeatur, aut excomunicetur. Statuentes apostolicâ censurâ decernimus, ut nulla persona magna sive parva nullum censum ab eadem ecclesia, cum omnibus sibi pertinentibus, exigere praesumat, vel habeat, nisi Romana ecclesia, quae habeat per quinquennium censum decem solidos aureos. Iste Arnallus vir prudentissimus, cum sua uxore, et filio, et posteris de sua proienie (progenie), habeat dignam subiectionem, et honorem, eo quod Dei auxilio liberaverunt terram illam de potestate, et errore Agarenorum (agarenos, sarracenos, moros). Et liceat eis ordinare abbatem in supra dicta ecclesia secundum suam voluntatem, quem congruum, et idoneum, et servitio Dei aptum ipsi cum clericis praefatae ecclesiae Sancti Petri canonice elegerint. Et abbati praedictae ecclesiae nullo modo liceat de praediis, et de castellis vendere quoquomodo, aut alienare ad dampnum ecclesiae. Si quis igitur huius nostri privilegii temere violator extiterit, et monitus canonice emendare contempserit, sciat se perpetui anathematis vinculo innodandum et insuper centum librarum auri poenâ mulctandum, medietatem sacro nostro Lateranensi palatio, et medietatem praefatae ecclesiae. Qui vero pia devotione conservator esse studuerit, et de suo aliquid praefatae ecclesiae dederit, vel auxilium fecerit, precibus apostolorum principum Petri, et Pauli, peccatorum suorum omnium ab Omnipotenti Deo veniam, et aeternae beatitudinis consequatur gloriam. Scriptum per manus Octaviani scrinii, et notarii sacri palatii in mense Aprili, et indictione XIII. = Bene valete. = Loco + sigilli. = Ego Bruno Praenestinus episcopus. = Ego Arnallus Aretinus episcopus. = Ego Cumbertinus Taurinensium praesul. = Ego Anselmus Dei misericordiâ Lucensis episcopus cognovi. = Ego Elodo Dei nutu Rosellanus episcopus cognovi. = Ego Anselmus Dei gratiâ episcopus Castrensis similiter feci. = Ego Godofredus Perusinus episcopus cognovi. = Ego frater Ioannes archipresbiter Sancti Petri. = Crescentius archipresbiter Sancti Petri. = Ioannes ... Sancti Petri. = Albertus archipresbiter Sancti Petri. = Datum Romae XVII. Kalendas Madii, anno ab incarnatione Iesu Christi MLX., per manus Umberti Sanctae Romanae sedis bibliothecarii, et sanctae ecclesiae Silvae Candidae episcopi, anno secundo pontificatus domni papae Nicholai secundi, indictione XIII. = Ego Dalmatius de Monte Olivo decanus, ac officialis Tarraconensis, huic transumpto authoritatem praestans subscribo. = Sig+num Michaelis Boterii, publici notarii Tarraconae, qui hoc scribi fecit. = Ego Bernardus Solzina hoc translatum bene, et fideliter feci mandato Michaelis Boterii Tarraconae notarii.

XVI. Nova dotatio eccl. Agerensis, eiusdemque Romanae sedi subiectio, anno MLXVIII. (1068)

XVI. 

Nova dotatio eccl. Agerensis, eiusdemque Romanae sedi subiectio, anno MLXVIII. (1068) (V. pág. 113.) 

Ex autogr. in arch. eiusd. eccl. núm. 69. 

In nomine sanctae, et individuae Trinitatis. Ego Arnallus Mironis, et coniux mea Arsendis, recognoscentes longa beneficia divinae miserationis, pro meritis eternae retributionis facimus hanc scripturam nostrae donationis. Ad memoriam reducimus cunctorum, tam praesentium quam futurorum, quomodo divina pietas nobiscum fecit misericordiam suam, et dedit nobis victoriam super gentem paganorum, et post multa pericula, et tribulationes, ac persecutiones, fecit nos obtinere, et possidere in partibus sarracenorum possesiones, castella, et munitiones, quas accepimus de potestate eorum. Ex quibus Agerense castrum insigne est, atque praeclarum, quod de medio nemorosae vallis principale caput attollens in altum, respicit ad se pertinentia coetera oppida per girum, intra quod edificavimus a fundamentis, in nomine beati Petri apostolorum principis, ecclesiae novitatem; ut locus ille Deo semper redderet debitae confessionis laudem, qui antea plenus blasfemiis dabat orribilem praeconii vocem. Deinde secundum gratiae Dei praedestinationem ibi constituimus abbatiae ordinationem, et illic terrarum amplam subiecimus largitionem, per quam Deo serviens, ibi vivens, nullam vivendi habeat ocasionem, neque Deo serviendi inveniat excusationem. Largitionis nostrae igitur modus, ut omnibus sit notus, ita incipit totus. In primis damus praefatae ecclesiae Agerensi, quae est, sicut diximus, ibi sita, in nomine beatissimi Petri, ipsum castrum de Ager cum omnibus turribus maioribus et minoribus, et edificiis omnibus, et cum tota ipsa villa, quae est in circuitu eius, simul cum suis muribus et turribus, et cum terminis, et omnibus suis pertinentiis et adiacentiis, et cum omnibus ecclesiis, quae sunt in ipsa villa, et in omnibus finibus ipsius castri, cum decimis et primiciis, et oblationibus cunctis. Et damus ei omnia castella, quae sunt intra terminos praefati castri de Ager, cum omnibus suis edificiis, et terminis, et pertinentiis, et cum universis ecclesiis, quae sunt in predictis castris, et in eorum terminis, cum decimis et primitiis, et oblationibus cunctis, et cum silvis, et boschis, et cum terris, et vineis, cultis et eremis, pronis et planis, et cum molendinis, et molendinariis, cum toloneis et placitis, et pratis, et pascariis, quantum ibi habemus, et habere debemus. Sunt quidem haec omnia in extremis finibus marchiarum, iuxta comitatum Urgelli, videlicet, intra Nogueram, et Noguerolam (Noguera, y Noguerola). Et habent afrontationes, ab oriente in medio flumine praedictae Noguerae, et de meridie in termino castri Sanctae Liciniae, et in termino de castro Os, et de castro Canellas: de occiduo iterum in medio flumine Noguerolae: de circio etiam in sumitate de Monte Sicco, ultra terminum Sancti Laurentii, quod est de Sancto Petro, et ultra terminum castri Asprimontis, qui est intra terminum Ageris, et ultra terminum castri Nascomu, et Mallabechs, qui sunt de termino Ageris. Et sic descendit ipse terminus usque in medio alveo praelibatae Noguerae. Preterea damus praefatae ecclesiae ipsum castrum de Bellomonte, et ipsum castrum de Fehedo (Fezed), et ipsum castrum de Fenestras, et ipsum castrum de Stagna, cum omnibus turribus et aedificiis cunctis, et cum omnibus suis terminis et pertinentiis, et adiacentiis, et cum omnibus ecclesiis, quae sunt in praedictis castris, et in eorum terminis, cum decimis et primiciis, et oblationibus cunctis, et cum pratis, et silvis, et pascuis, et toloneis, et placitis, cum omnia quae ibi habemus, et habere debemus. Et advenerunt nobis praelibata omnia per voluntatem Dei, qui nobis hoc dedit de potestate sarracenorum, et per nostram aprisionem, sive per emptionem, atque per alias omnes voces. Et sicut praedicti termini circumeunt et includunt, votive et potencialiter damus et firmamus omne praelibatum donum Domino Deo, et praefatae ecclesiae Sancti Petri, eo modo, ut dum nos ambo vixerimus, hoc totum teneamus, et habeamus per Sanctum Petrum, et Guillelmum abbas, et succesorum eius, qui post illo venturi sunt; et infantes nostri, quos nos elegerimus, et posteritas nostra, cui aut quibus hoc dimiserimus, et testati fuerimus, similiter hoc habeant per Sanctum Petrum, et abbates, qui ibi fuerint ad servicium eius. Et domos, et alodium, et quantum usque hodie tenuit, et habuit praedicta ecclesia Sancti Petri in castello de Ager, et intra omnes terminos eius, cum castellis aliis, et praediis, et alodiis planis, quem iam ei dederamus in transactis temporibus, nunc etiam totum ei confirmamus et liberamus, ut in omnibus locis ita hoc totum teneat et habeat solidum, et liberum in dominicum, sicut hodie tenet et habet, et habere debet similiter per eum. Et modo deinceps Agerensis ecclesia Sancti Petri habeat in dominicum alias omnes ecclesias, quae sunt et in futuro erunt in villa de Ager, et in omnibus supra dictis castris et eorum terminis similiter, cum ipsas ecclesias de Castrumserris, cum omnibus decimis et primitiis, et oblationibus cunctis, et cum omnibus rebus aliis, quae inde exeunt et exire debent. Hoc etiam volumus et firmamus, ut comes Urgelli semper habeat totum in supra dicto castello de Ager, quantum est scriptum in convenientia. Adhuc etiam praeter hoc totum, damus Domino Deo et praelibatae ecclesiae Sancti Petri de Ager quartam partem ex omnibus decimis, quae exeunt et exire debent ex tota parrochia de Ager. Et habeat tabulam Sancti Petri totis quartariis cervinis et silvaticis, sine nulla voce. Et damus ipsum castrum de Malagastro, et de Foradada (Petra foradata, foradada; piedra horadada) cum omnibus edifitiorum instrumentis, et cum terminis, et pertinentiis eorum, et cum pratis, et garricis, et pascuis, et cum toloneis, et placitis, et districtis, et mandamentis, et universis tributis: et castellanis de eorum castella habeant per Sanctum Petrum et abbates, qui ibi fuerint electi, ad honorem, et beati Petri apostoli: et de ominatico, et de potestate, et servitio, et fidelitate semper teneant et adimpleant supra dictam ordinationem de castro Ageris; ut hoc ita sit factum de isto castro, sicut scriptum est ex illo. Et extra hoc habeat ibi Agerensis ecclesia duas pareliatas terrae ex nostris in dominicum in cumba de Artesa, et ipsam vineam, quam habemus in Foradada, et ipsum mansum de Guillelm, qui est de Malagastro, cum omnibus suis pertinentiis et servitiis. Et insuper damus ei ecclesiam Sancti Michaelis de Momagastro, cum decimis sibi pertinentibus, et cum primiciis et oblationibus omnibus, et cum aliis ecclesiis, et alodiis, et praediis, et omnibus rebus, qui pertinent ad eandem ecclesiam, et quantum habet modo, et unquam habere (debet) in futuro: sub ea lege, ut praelibata ecclesia Sancti Michaelis cum suis omnibus aliis, maneat semper in subiectione et iusione Agerensis ecclesiae, et sit stabilita et decantata sub ipsius loci abbatis ordinatione. Confirmamus ei similiter omnes ecclesias, et alodios omnes, quos iam ei dedimus inter terminos de castro Iordano (Jordano, Jordá, Jordán etc): et haec hactenus, ita ut premissum est, confirmamus similiter cum omnia quod adhuc ei dabimus usque ad meum obitum. Nunch autem sciatur a cunctis, tam praesentibus quam futuris, quia supra dictam ecclesiam Sancti Petri, quae est sita in praenominato castro de Ager, in tutela Sancti Petri, et apostolici Romani mitimus, et damus, et cum omnibus rebus sibi pertinentibus, quas modo habet, et habitura erit in perpetuum, tam in ecclesiis quam in castellis, et cellis, et praediis aliis, sanctae Romanae ecclesiae, et apostolico Romano eam subiecimus, et subiugamus, ut sui muniminis praesidio, et succesorum suorum adiutorium semper maneat fultas: et secundum privilegium, quod ab ipso apostolico accepimus, contra omnes persecutiones, et contrarietates ab ipso apostolico semper defendatur, et subveniatur, atque auxilietur: et quia ob hoc statuimus in ipso privilegio, ut Romana ecclesia habeat inde censum per quinquenium, decem solidos aureos Valentiae: et nos, dum vixerimus, praelibatum censum semper solvamus, et posteritas nostra qui tenuerit praedictum castrum de Ager post nos. Sciatur a cunctis quia pro defensione ecclesiae Agerensis feci ego offerenda a domino apostolico Nicholao quinque millia solidos aureos Valentiae: similiter a domino apostolico Alexandro tria millia solidos aureos Valentiae, et decem captivos nigros. Hoc totum etiam facimus pro redemtione animarum nostrarum, et filiarum nostrarum, ac parentum nostrorum, ut in paradiso hereditent cum omnibus sanctis, et gaudeant in aeterna requie sine fine, comitantibus angelis. Omne namque supra dictum donum secundum ordinem superius comprensum; confirmamus, et corroboramus, et de nostro iure tradimus in dominium praefatae ecclesiae aeternaliter ad habendum, et ad fruendum, et posidendum. Et qui hoc voluerit dirumpere, aut per quamcumque ocasionem vel ingenium temptaverit hoc diluere, aut minuere, et de iure praefatae ecclesiae tollere, vel alienare, nullo modo possit facere, sed pro sola praesumtione, primum secundum saeculi leges hoc totum in triplo componat. Deinde sicut devastator et depraedator ecclesiae, anathematis vinculo, secundum privilegium Romanorum nostrae Agerensi ecclesiae factum, innodatus permaneat, et a liminibus sanctae Dei ecclesiae ab omni christiano caetu segregatum, et sequestratum se sentiat, donech recipiscat, et haec postea largitionis scriptura omnibus modis semper maneat firma per omnia saecula. = Quae est facta II. Nonas Aprilis, in octavo anno regis Philipi. = Sig+num Arnallus Mironis. = Sig+num Arsendis uxoris eius, qui non coacti, neque suasi, sed votive, ac potentialiter, per nostram bonam voluntatem, hanc cartam scribere iusimus, et manibus propriis, sicut soliti sumus, punctatim firmavimus, et a testibus firmari rogamus. = Sig+num Ludgardis vicecomitisae. = Sig+num Valentiae comitisse Paliarensis, nos ambe sorores hoc donum confirmamus. = Sig+num Berengarius vicecomiti. = Sig+num Bernardi Trasvarii. = Sig+num Berengario Isarni. = Sig+num Guaucerado Erimano. = Sig+num Guifredi Sanlani. = Sig+num Dalmatii Bernardi. = Sig+num Excopheto. = Sig+num Raimundi Bernardi. = Sig+num Berengario frater eius. = Sig+num Arnaldum Ermomir. = Sig+num Bernardi Mironis de Apila. = Sig+num Rotger Umbertes. = Sig+num Poncio Onofre. = Raimundus clericus rogatus scripsit in praefato die et anno.