XXXI. In festo S. Ermengaudi confessoris.

XXXI. 

In festo S. Ermengaudi confessoris. (V. pág. 155.) 

Ex breviar. eccl. Urgell. edit. Venetiis 1487. 

Ad Vesp. aña. (abreviatura de anima) Astutus &c. 1.a Laud. - Ps. de feria. - Capit. Ecce sacerdos. - R). Quamvis exclusum curabat militis usum, mensque manebat ei plena timore Dei. v. Nobilium more nimio pollebat honore. Mensque. 

Hymnus. 

Eterna caeli gloria 

Ermengaudum glorificat, 

Vitae cuius insignia 

Chorus noster magnificat.

Solutis iam gemitibus, 

Et huius vitae tediis, 

Laetus transit cum laudibus, 

Fruens sanctorum gaudiis.

Vergente mundi vespere 

Ermengaudus emicuit, 

Quem sol ortus in sydere 

Christus in luce posuit.

Hostem repellas longius, 

Christi confessor inclite, 

Donumque pacis gratius  

Des in hoc mundi tramite.

Extingue flammas litium, 

Fortis protector patriae, 

Nobisque fac propitium 

Regem caelestis gloriae.

Sit laus Patri et Filio, 

Sit decus Sancto Flamini, 

Per quem vivit in gaudio

Iste confessor Domini. Amen. 

Sacerdos Dei. - Ad Magn. aña. Preveniamus omnes Ermengaudus sanctisisimum festive gaudentes, ut ipse pro nobis orando Christum praeveniat. - Oratio. Deus qui hodierna die B. pontificem Ermengaudum angelicis sociare dignatus es choris: praesta quaesumus, ut sicut sacris illum decorasti virtutibus, ita eo suffragante nos a peccatorum nostrorum exuas sordibus. Per Dominum. - In die Invitator. Christus adoretur, quod Ermengaudus habetur, caelitus athleta: sonet haec in laude dieta. - Hymn. ut supra. - In 1.° Noct. aña. Nobilis genere, sed fide nobilior Ermengaudus emicuit. - Ps. de com. confessor. - Aña. Quamvis honore saeculo pollens vir gloriosus, tamen humilis erat. - Aña. Sub habitu saeculari pater Ermengaudus spiritualis manebat. - v. de com. conf. - Lect. I. Incipit vita S. Ermengaudi confessoris Christi. - Sol iustitiae rex regum Christus Deus, postquam devicto mundi principe caelum ascendit, vicarios suae lucis bissenos radios instruitque prudenti divinitus concilio iuxta septimplicem Spiritus Sancti gratiam in domo Domini septem constituere ministros. - R. I. Fulgeat eterna praeclara dies hodierna: Qua sancti celebratur transitus omnis. v. Fiat solemnis, fiat lux ista perhennis. Qua. - Lect. 2. Nos quidem in praesenti inter omnes pontifices saeculi virum laudabili triumphantem memoria, beatum, scilicet, Ermengaudum nostro tempore lampade virtutum fulgentem. - R. 2. Ad supernum thronum gaude transisse patronum: Quisquis ad exemplum Dei petis hoc homo templum. v. Crede quia vivit Ermengaudus quod obivit. Quisquis. - Lect. 3. O quam praeclarum virum Ermengaudum! O quam egregium Dei ministrum, caelo approbatum, in terra positum! quem Dominus vere dignum sibi inhabitando sanctificaverat templum, ut cunctis fieret in exemplum. - R. 3. Praefuit Urgelli populo nulloque rebelli: Iura sacerdotis tenuit pariter ordine votis. v. Nutritor cleri silet et defensor veri. Iura. - In 2.° Noct. aña. Sanctus Ermengaudus sub militari cingulo stringebatur charitatis vinculo. - Aña. Ergo quia bonus probatur, Urgelen. ecclesiae episcopus ordinatur. - Aña. Tantum enim lumen latere non potuit, et ideo Deus sic cum esse voluit. - Lect. 4. Quam faelix Urgelensis patriae locus, ubi electro purior, auro charior, talis ac tantus creditur inesse thesaurus. - R. 4. Pastoris nomen et subiens nominis omen: Quod dici potuit, esse pius voluit. v. Persistens norma cleri, populi quoque forma. Quod. - Lect. 5. Beatus Ermengaudus, regis eterni athleta, et signifer, contra sacrilegos aciem dirigens, propter decus ecclesiae conservandum, cuius ipse pontificalem cathedram susceperat, sepius iniuriam non tardabat ulcisci. R. 5. Quamvis, ut supra in Vesp. - Lect. 6. Quem nemo ambigat, quod Deus exercituum Dominus fortis et potens in praelio ecclesiae pro defensione fieri vellet tali famossisimo tropheo. -  R. 6. Quem peragebat opus Barensis pontis adhibuit, et subito lapsus de culmine pontis obivit: Quem Deus assumi voluit tali consumatione. v. Exuitur membris in terna luce Novembris. Quem. - In 3.° Noct. aña. Ergo sanctus pontifex Urgellensis ecclesiae minister assiduus cepit illius esse. - Aña. Omnibus enim erat  Ermengaudus, et pater, et mater, et socius. - Aña. Pater in docendo, mater in nutriendo, et socius in compatiendo. - Lect. 7. Secundum Matth. In illo tempore, dixit Iesus discipulis suis parabolam hanc: homo quidam peregre proficiscens vocavit servos suos, et tradidit illis bona sua. Et reliqua. Homil. B. Gregorii pape de eadem lectione. - Lectio sancti Evangelii, fratres carissimi, sollicite considerare nos admonet, ne nos quod plus ceteris in hoc mundo accepisse aliquid cernimur, ab auctore gravius inde iudicemur. - R. 7. Hic vir apostolicus, homo pacis amicus: Sic obiit morum praedives, dives honorum. v. Simplex, astutus, Domini praecepta secutus. Sic. - Lect. 8. Imminente itaque in Kalendis Novembris sanctorum omnium solemnitate, venerabilis antistes Ermengaudus more solito studuit missae solemnia celebrare. Et quia in diem tertium vitae corporeae exitus illi erat futurus; tantam ei gratiam Dominus contulit, ut de manu sua susciperet sacrificium in festivitate illorum, cum quibus aderat coronandus. - R. 8. Si lapis hunc celat, meritorum fama revelat: Per quem sit sospes, accurrens debilis hospes. v. Vere non moritur iustus, si morte preitur. Per quem. - Lect. 9. Est autem Urgellensis Cerdaniensisque patriae confinibus locus quidam Barensis inter montium latera angustissimus, per quem tunc temporis nisi per scopulos et rupta hominum aberat incessus, pecorum nullatenus reperiebatur transitus. Ad hunc locum praelibatus athleta veniens artificibus praemissis cepit ipse manibus propiis operando pontem construere. - R. 9. Omni sermone populi laudande patrone, Ermengaude pie, fac nos sociare Mariae. v. Cuius praesul eras, vel cuius iussa repleras. Ermengaude. - Verbetta. Mater fidelium celebrat ecclesia. - Ermengaude, tui funeris obsequia. -  Quod si dedit obitum cabulo (parece çabulo) invidia. - Te suscepit martyrum splendida victoria. - Quamvis enim gladius non perfodit viscera. - Palmam tamen martyris non amisit anima. - Ut nos ergo facias frui caeli patria. - Laude tua resonat virginis haec atria. - Ps. Te Deum. - In Laudibus. aña. Astutus iuxta Domini vocem, ut serpens, Ermengaudus columbae simplicitatem non amisit. - Aña. Secundum autem apostolum tanquam nihil habens et possidens omnia fuit. - Aña. Totum enim bonus pastor quod habuit, in manus pauperum libenter erogavit. - Aña. Auxit ecclesiam plurimo beneficio Ermengaudus populum disciplinatu divino. - Aña. In omnibus et per omnia exibuit se servum Dei et almae virginis Mariae. - Capit. Ecce sacerdos magnus. 

Hymnus. 

Magnus athleta moritur

In terris, qui coniungitur

Summis caelorum civibus: 

Exultet caelum laudibus. 

Hinc Ermengaudus transiit,

Caelorum claustra subiit,

Iam possidet in ethera

Eterna Christi manera. 

Cum pastor pontem construit, 

De ponte lapsus corruit;

Sic praeparat in patria

Beata nobis gaudia. 

Cuius obtentu corrige 

Mores, et actus dirige 

Ad te pie clamantium, 

Christe, redemptor omnium. 

Ad te solum confugimus, 

Quem peccatis offendimus: 

Adsis parcendo caelitus 

Nunc sancte nobis Spiritus. 

Sit laus Patri, et proprio 

Eius eterno Filio, 

Simul cum Sancto Flamine, 

Gloria tibi Domine. Amen. 

In Evangelio aña. O regio Urgell. te tantum habere patronum gaude, quia pro te supplicaturus ad Christum hodie pius pastor Ermengaudus migravit. - Si ista festivitas sit in die Dominica, celebretur solemniter sicut fit de festo Omnium SS. - Ad omnes Horas añae. de Laud. caetera de comm. confessor. v. de Christe: Qui caelos roras, Ermengaudumque decoras, v. Sacerdos. - Ad Vesp. añae. de Laudib. - Ps. de confessor. R. 9. Omni sermone. Hymn. ut in primis Vesp. - Ad Magn. aña. Oramus te praesul insignis, sancte sancte Ermengaude, ut qui assiduis premimur piaculis, tua quoque assidua sublevemur praece. - Infra octavas Invitator. - Adoremus regem saeculorum, in quo vivit Ermengaudus honor sacerdotum. - Fiat commemoratio S. Odonis quotidie in Laudib. per añam. (animam) Iussa Dei, et in Vesp. per añam. Virginitas. - Prima die octav. Lect. I. Audiens igitur sedis Urgellensis clerus suum taliter migrasse patronum, cum inmenso luminum fulgore atque timiamatis incensique dulcifluo odore sacri praesulis corpus in feretrum imposito ad praelibatam sedem insigniter attulere. - Lect. 2. Et ibi inter fores ecclesiae genitricis levo in latere divali industria nimio cum faustu sepeliere. Virtutes quidem per eius merita declaratae a Domino testantur illum vita vivere et regnare cum Christo. - Lect. 3. Igitur athleta Dei Ermengaudus sepultus in levo ecclesiae latere divali sex mensibus iacuit, quia ubi quantis pollebat meritis tunc temporum raro plebi innotuit. - Secunda die. Lect. I. Volens ergo Dominus sacrum suum thesaurum revelare populis, reputans dedecus fore ecclesiae, si tam praetiosa praesulum gemma occultaretur in tenebris, plerosque per visionem alloquitur. - Lect. 2. Fuit quidam Pallariensis vir nomine Elemaus, a primevo tirocinium exercens in aula sacri praesulis Ermengaudi educatus est. - Lect 3. Cepit itaque cum praecibus pulsare, pulsando frequentare, frequentando insistere orationi, ut oculum sibi restitueret. - Tertia die. Lect. I. Factum est autem, ut cuiusdam noctis opaco increbescente crepusculo, hac post completorium illo altaria reviscente orando sancti praesulis altari sacer Christi Ermengaudus illi apparuit monoculo. - Lect 2. Puer quoque Bigorriensis matris ab alvo caecus natus, cum iam esset decem annorum, divina revelatione ad huius sacri anthistitis sepulcrum est adductus. - Lect. 3. Qui ibi se tota devotione obtulit, lumen insuetum accepit, ex quibus antea minime usus fuerat obstupescens conspexit. - Quarta die. Lect I. Puella necne Tholosana generosa, sanguine inclyta, paralisis morbo comprehensa, in tantum quod pedes et crura a natibus non valebat disiungere, neque manum dexteram aptare. Ad ubi ad eius exequias adducta illum praecibus cepit pulsare, integra usa est sospitate. - Lect 2. Rusticus quidam, cuius oculorum aciem fulva caligo obtexerat, ad huius sancti misericordiam veniens, buculam quam ei presentaverat adducebat. - Lect. 3. Perrexit igitur ei gratias pro beneficio impendere tribuere; reversusque ad locum, in quo lumen receperat, grani iungitur sopor, unde spergefactus nil valuit penitus videre. - Quinta die. Lect. I. Fuit quidam vir Teutonicus, nomine Gaufridus, nobili prosapia urbe Spira oriundus, cui scilicet Magotientis est metropolis, armis a pueritia militaribus deditus. - Lect. 2. Qui cum alimentis caruisset, tandem esum carnis vaccinae panisque sigilinei percepit, et statim paralisis illum morbus invasit, erogataque substantia phisicis nullatenus additum recepit sanitatis. Tandem ad huius sacri presulis sepulchrum est adductus. - Lect 3. vacat. - In octavo die 9. Lects. - Lect. I. Laudabilis vitae egregios mores, quibus gloriosus antistes Ermengaudus indiciis verae sanctitatis effulsit, praeclaro praeconio futuris seculis praedicandos in alta credimus memoria. - Lect. 2. Ipsa enim nos tanti pontificis manifesta cogunt miracula testificari verbis, quod ostensum est gestis, palam facere quod novimus de eiusdem sancti praesulis vita, cum etiam testimonium beata mors reddat. - Lect. 3. Sed hic quosdam virtutum flores delectat decerpere, quos de pratis rosidae telluris utpote exortos adhuc latius in spatio voluminis libebit transferri, quo ea quae succinte intexta sunt, et non possunt ad plenum concipi. Lect. 4. O quam praeclarum patronum in Urgello populo! O quam bonum pastorem in clero sibi commisso! Erat enim divinae pacis amator, et salutaris iustitiae cultor, Dei et proximi dilectionis non immemor. - Lect. 5. Erat namque Spiritus Sancti templum, et cunctis bonis operibus dabat exemplum: factus est autem, dilectissimi, membrum Christi, et discipulus tanti magistri. - Lect 6. Magnum thesaurum Urgell. patriae eximii praesulis Ermengaudi membra chariora omni orbis munere: felix valde locus ille est, qui confessoris Christi ac tantae ecclesiae paranymphus reliquiis extat decoratus. - Caeterae lects. de Evang.

XXX. Vita S. Ermengaudi episcopi Urgellensis.

XXX. 

Vita S. Ermengaudi episcopi Urgellensis. (V. pág. 151.) 

Ex santor. II. eccl. Barcinon. fol. 334. 

Beatus Ermengaudus, regis eterni athleta et signifer erat, ecclesiae Dei paraninfus et pastor bonus, pater patriae atque patronus, nobilis nascendo, pulcher corpore, pulchrior fide, inter filios Dei computabatur. Quam felix Urgelensis patriae locus, ubi electro purior, auro charior, talis ac tantus creditur inesse thesaurus. Gaudeat Urgellus, gaudeat Urgellensis populus, laetetur clerus, tanti ponderis sibi creditum meruisse taientum. Exultet inquam Urgellus, quae patrocinio tanti confessoris, atque pontificis virtutibus illuminatur. Qui contra sacrilegos aciem dirigens, propter decus ecclesiae conservandum, cuius ipse pontificalem cathedram susceperat, saepius iniuriam non tardabat ulcisci; sed tamen spiritualibus potius confissus in armis, avidos terrenorum excessus coartans, ab illlecebris iustitiae suadens havenis ecclesiae praedones quosdam directum vertebatur aditus, et quos non poterat inter crudeles indomitosque, et sceleris publici magistros, orthodoxae legis auctoritate post trinam contestationem reputabat. Iste vir Dei adversa quodammodo sustinebat, nam sub sui cuiusdam principis dominatu multa perpessus est in episcopatu. Aliquoties enim ab ecclesia, cuius erat pontifex, eiusdem principis cum festinatione promotus, aliquotiens ab ecclesiasticis promptuariis privatus, aliquoties eficiebatur alienus. Tanto amore sanctus praesul Ermengaudus sibi comissam diligebat ecclesiam, ut defendendo, honorificando, animam suam habuerit odio, quo eo melius inveniret, teste veritate, in caelo. Frequenter namque ferens corporis damna, ut inter quaedam diutine detinebatur ergastula, captus insidiis ex improviso pro ecclesia. Quam felix reis caelestis armiger, cuius victoria semper erat in Christo. Unde in caelesti alvo inter heroum caelibes pugnans adscriptus, palmam gloriae, et lauream vitae perennis possidet. Ad eum quasi ad fontem vivum Urgellensis populi caterva, sitiens salutis consilia, unanimiter concurrebat, et quae conveniebat, et optabat, promerebatur. Plurima quippe beati praesulis Ermengaudi dignis moribus suppetunt, quae si enucleassemus, et omnia scriberentur, fortasis incredibilia crederentur. E quibus unum admiratione dignum stupendum est miraculum, quod praesentibus idoneis viris, quorum relatione est cognitum, gesisse non difiditur. Fluvius quidam, cui nomen est Sicoris, (Segre) qui a Pireneis iugis non longe a basilica gloriosae Matris virginis defluit, et meadroso decursu ab alveo oberrans in funda ecclesiae eo tempore amplificabatur. Quod confesor Dei, et pius pontifex Ermengaudus intuens, tristi exagitabatur languore, et quoniam alio nullo poterat aquam derivare labore, illico quibusdam accersitis ex clero, se in oratione dedit humi prostratus, deprecatus Christum, ut a praediis Virginis matris fluminis averteret impetum. Nec cessat humo tenens artubus difusus, vultu prostrato conquiescens publico flexu sanctus antistes sibi sistere praecibus, atque pectus sanctum tundere, et rigando genas madescere lacrimis ecclesiae fundens, ut dominus exsiccaret ab undis. Cur, inquit episcopus sanctus, o latex, audes hoc agere sacrilegium, ut servando tui cursus taedium, diluas ecclesiae predium? Desine, eia, ab hoc crimine temerator, divino te nomine contestor, meis monitis depraecor. Ad hoc tantae in crastinum factus est obedientiae, Domino famulatum exaudiente, ac si auditum putaretur habere, sicque in alveum iussus est se totum convertere, quasi si illinc nullo unquam pertransisset tempore. Mirabile visu, mirabile auditu! Quis tam novo tempore talia faciente vidit, vel huius fecisse audivit? Legitur fecisse quidam episcopus antiquitus, sicuti SS. Petri et Gregorii commemorat dialogus. Quomodo beatissimus Ermengaudus miraculis resplendeat, quo ordine coruscet signis virtutum agit hoc opus post mortem vitae meritum. Exultet ergo Urgellensis populi multiplex legio, quem solebant habere pontificem, atque pastorem, iam promerentem retinere pro se intercessorem, patronus totius Urgellensis populi dictis et factis, non tantum urbanis, sed et curabat prodesse rusticis. Imminente utique in Kalendis Novembris SS. omnium solemnitate venerabilis antistes Ermengaudus solito more studuit missam solemnem celebrare. Et quia in diem tertium vitae corporeae exitus illi erat futurus, tantam ei gratiam contulit Deus, ut de manu sua susciperet sacrificium in festivitate illorum, cum quibus erat coronandus. Non immerito igitur pontificis nomine Dei cultor fungebatur, quia si animarum saluti pontem parabat, quo iter in caelum dirigeretur, corporum etiam substantiae subiiciens pontem iter facientibus componere nitebatur. Est autem in Urgellensis Cerdaniensisque parrochiae confinibus locus quidam Barensis nuncupatus, inter montium latera angustissimus, per quem tunc temporis nisi per scopulos, et per praerupta hominum aberat incessus, pecorum vero nullatenus reperiebatur transitus. Ad hunc siquidem locum praelibatus athleta veniens artificibus praemissis, caepit ipse manibus propriis operando pontem construere, et quid ceteri agere deberent, suo reverendo ingenio disponere. Cernens autem humani generis conditor suum pastorem bonum opus exercere, ore pontem ad etherea, opere in tellure commissis sibi ovibus praeparare, nolens illum mundano diutius conteri labore, sed immarcessibilis stematis gloriam recuperare, quatenus in caelis martirum frueretur collegio, corpus in terris hocce permisit decorari martyrio. Sedens etenim vir Dei super trabem desuper lapidum struem positam, dum propriis operaretur manibus, deorsum corruit in solum. Mox confracto inter cilices cerebro, spiritum Domino expirans consecravit innocuum. Audiens igitur sedis Urgellensis clerus suum taliter migrasse patronum, cum immenso luminum fulgore, atque timiamatis incensique dulcifluo odore, sacri praesulis corpus feretro imponitur, ad praelibatam sedem insigniter attulere, ibique intra fores sacrae Dei genitricis ecclesiae levo in latere divali industria nimio cum fausto sepeliere. Virtutes equidem per eius merita a Domino declaratae testantur illum ita vivere et regnare in Christo. Igitur athleta Dei Ermengaudus sepultus levo in ecclesiae latere sex mensibus iacuit, qui ubi quantis pollebat meritis tunc temporis raro plebi inclaruit. Volens ergo Dominus sacrum suum thesaurum revelare populis, deputans dedecus fore ecclesiae si tam praetiosa presulum gemma occultaretur in latebris, plerosque per visionem alloquitur, quatenus a priori busto efosus in dexterum ecclesiae sinum tranferretur. Tandem divina inspirante gratia siccitas ingruit praenimia, in tantum ut pecora nec virides herbas invenirent per pasqua, nec sata nascerentur, sed quanta fuerant morerentur siccata. Extemplo divali ostensione comperitur, quod nisi reverendus episcopus pontifex ad praedictum locum transmearetur, nullatenus imbrium copia concederetur. Quod cognoscentes populi una in sede cum clero congregatione facta sancto in corpore, possuerunt illud dextero in sinu ecclesiae. Tunc illico sacratissimum corpus de mausoleo eductum, tam recens caro eius reperitur, quasi adhuc spirans nihil loesionis pateretur. Datur itaque imbrium summa plebibus in crastino copia. Completis autem septem annis, visum est voluntate pontificis, ut iuxta altare sanctae Dei collocaretur genitricis: quod equidem noluerunt agere, nisi prius aeris compulsi siccitate. Quo denique cognito quodam rogationum die egressis ab ecclesia omnibus, honorabilis eiusdem basilicae sacricustos cum tribus clericis venerabilibus cum caementario se occultaretur interius obtrusis et intrinsecus foribus, ad tumulum almi patroni solvendum venerunt quantocius. Caeterum cum idem sacrista incensum tolleret in tabernaculo, disolutoque iam sepulcro omnis ecclesiae confestim odore est completa ambrosio, et non solum basilicam vel claustra repleverat verum etiam villam exterius plebemque innefabiliter occupaverat: inquirentibus omnibus unde tantus odor egrederetur, concurrentibus cunctis ad ecclesiam venerunt. Quid plura? tunc caelum conspiciebatur serenissimum, sed antequam sacrum corpus excederet tumulum, ita caelum factum est nubulosum, quod vix socius valebat intueri socium. Tunc detecto almi praesulis corpore, a semoto capite recens sanguis mox caepit emanare, tanquam si eadem die reduplicarentur ferientis vulnera. De capillis equidem eius, et de fluxo in terra sanguine, Tolosani viri qui aderant, furtim conati sunt ad patriam tollere, sed tandem cre... correptum verberibus, unde sumpserant, retulere. Positus itaque in feretro prope altari gloriosae Dei genitricis excubatur triduo. Iam vero die eminente tertio, post plurima virtutum mirabilia, iuxta Dei matris Mariae altare reconditur cum gloria, propitiante Domino Iesu Christo, cui cum Patre et Spiritu Sancto honor, virtus, et gloria per immensa saecula saeculorum. Amen.

XXIX. Iudicialis publicatio testamenti sancti Ermengaudi episcopi Urgellensis, anno M.XXXV. (1305)

XXIX.

Iudicialis publicatio testamenti sancti Ermengaudi episcopi Urgellensis, anno M.XXXV. (1035) (V. pág. 150.) 

Ex autogr. in arch. curie secul. Urgell. 

Condicione sacramentorum, atque per ordinatione domno Miro sacer, et Wilelmo iudice, et in presentia Radulfo archipresbiter, et Geiraldo archilevita, et Wilelmo proli Bernard archilevita, et alio Wilelmo archilevita, et Seniofredus Dela, et Wisadus levita, et Wifredus levita, et Gundeberto sacer, et Isarno sacer, et Miro proli Chalvucio sacer, et Wilelmo sacer, et Seniofred Tiufad, et Arnaldus Esclua, et Wittard Borrell, et aliorum bonorum hominum, qui ibidem aderant; in eorum presentia testificant testes prolati, quas proferunt homines nomine Seniofredus sacricustos, et Wilelmo Ardman, et Eriman Miro, et Raimundo Geirucio, et Geirald Miro, ad comprobandam elemosinam et suam voluntatem de Ermengaudo episcopo, qui est condam. Et haec sunt nomina testium, qui hoc testificant, sicuti et iurant, idest, Raimundo Wilelm, et Wadaldo presbitero, et Ratfredo presbitero, et Petrus levita, et Miro sacer. Iurati autem dicimus per Deum Patrem Omnipotentem, et per Ihesum Christum filium eius, Sanctumque Spiritum, qui est in Trinitate unus et verus Deus, et per hunc locum venerationis sancti Pauli apostoli, cuius altare situs est in atrium sancti Petri apostoli, intus in sede Vicco, supra cuius sacrosancto altario et ara posita, ubi has condiciones manus nostras tenemus, et iurando contangimus. Quia nos supra scripti testes sumus, et bene in veritate sapemus, et occulis nostris vidimus, et aures audivimus, et de presente eramus ad eadem ora, quando volebat Ermengaudus prefatus pergere ad limina beati Iacobi apostoli, sana mente, et memoria integra. Et tunc nos videntes et audientes comendavit vel iniuncxit omnem suam elemosinam ad istos suos supra nom¡natos elemosinarios, quod si de eo aliquid contingisset, sicuti et fecit, antequam alium testamentum fecisset, isti sui elemosinarii plenam potestatem abuissent omnem rem suam adprehendere, et dare pro animam suam. In primis precepit dare ad domna sua sancta Maria sede Vicco Orgello ipsos suos alodes quem abebat in comitato Ausona, tam de parentorum, quam de comparacione, vel per cualescumque voces remaneant ad ipsa opera simul cum suos alodes quem abebat infra terminos de Castell Edral, in potestate de iam dictos manumissores suos, simul cum ipsos alodes, quem abebat infra terminos de Solsona, et cum ipsum alodem, que dicunt Alterag, simul cum ipsa Edra, et ipsum alodem que abebat in Gaveto, simul cum ipso quem abebat in ipsa Petra (ça Pedra, ça Pera), similiter remaneant ad iam dicta opera sancta Maria sedis; et iussit ut vindant eos sine fraude supra scripti elemosinarii sui, et ipsum precium mittant in potestate Seniofred Dela, et Mir Calvucio, et Seniofred sacricusto, et Gundeberto sacer. Et mandavit ipsum suum alodem de Garamos, post obitum Seniofred, simul cum suum alodem, quem abebat in ipsa valle de An, et ipsum alodem que dicunt Vilva, simul cum ipsum alodem quem abebat in Sardina, et omnes suos alodes quem abebat in valles que dicunt Riopullo (Ripoll), simul cum ipso manso, quem abebat in Pedreria, et ipsos suos mansos, quem abebat in * Dixaria, cum ipsas suas vineas de Nevano, precepit ut remaneant a sancto Michaele Archangelo, quem ille edificavit in sede Vicco, propter remedium animae domno Sallano episcopo et sua. Et ad ipsa canonicha sanctae almae Mariae sedis, vel ad ipsos cannonichos ibi Deo servientes, iussit ut remaneat ipsa civitate, que dicunt Gissona, cum terminos et fines, et omnia sibi pertinencia, et ipsum suum castrum que dicunt Bordell, simul cum ipsum alodem de ipsa Rete, et ipsum suum castrum de Pedra Rua, cum ipsum alodem de Abrull, post obitum Arnaldi. Et ipsum suum castrum de Fontaned cum omnia sibi pertinencia, et ipsum suum castrum de Corneliano cum terminos et fines, et ipsum suum alodem de Pino, simul cum ipso de Cirinna, vel de Vilavedre , et ipsa medietate de Aquatebeda, cum terminos et fines, et omnia sibi pertinentia, iussit ut remaneant istos supra nominatos alodes ad ipsa cannonicha ab omni integrietate. Et ipsum suum alodem, quem abebat in valle Confluenti, vel in valle Astover, sive in valle Lintiliano, iussit ut remaneant ad sancta Maria sedis pro anima domni Sallani episcopi, et sua, et genitores suos; in ea videlicet racione, ut teneat ipse custus almae Mariae virginis prefatos alodes, et donet per unumquemque annum oleum ad xrisma conficiendum, et oleum ad sanctos altarios inluminandos, qui infra domum sunt sanctae Mariae, aut erunt, et sancti Mikaelis Arcangeli, et sancti Petri apostoli. Et precipit ad altare sanctae Mariae die et nocte, et ad ipsa cannonicha iussit dare oleum in sancta Quadragessima, vel in diebus Adventum Domini. Et ipsum alodem quem abebat in Rosselione, qui est in Pontellano, remaneat ad supra scripta cannonicha per pisces. Et ipso suo lecto de ligno constructo iussit ut remaneat a domno pontifice de iam dicta sede. Rogabat, et suplicabat, et per Christum filium Dei amonebat, ut eum absolvat, et intercedat ad Dominum Deum nostrum. Haec omnia superius scripta tradidit, et corroboravit in potestate Dei Omnipotentis, et domina sua sanctae Mariae sedis, et ad ipsa cannonica, sicut superius insertum est, propter remedium animae domno Sallano episcopo bonae memoriae, et sua, vel genitores suos. IN tale vero pactum precepit ut teneant ipsi cannonici sancte Mariae ibi cotidie Deo servientes ipsos suos alodes supra nominatos solidos, et quietos, et sine iugo de ulla parva magnaque persona, et vivant cotidie in comunia in servitio sanctae Dei Genitricis, qum alia terra qui modo ibi est, vel in antea Deo ausiliante adquisituri erunt. Et mandavit simul, et rogavit per singulos dies sacerdos, qui supra sacrosanctoque altario sedis missam celebriter canendus erit, dicatur missa pro anima domni Sallani presuli, et sua, Deus qui inter apostolicos excelsa voce, sicut et missa, exceptus diebus Dominicus et Natalis Domini. Sin autem hoc facere noluerint, sit Deus inter praefatum episcopum, et illos, et iudicet eos in iuditio. Et iussit ut ipsi prepositi, qui supra nominata cannonicha tenendi erunt in servitio sanctae Mariae sedis, sint electi in capitulum sanctae Mariae per ipsis cannonicis cum illorum voluntate. Idcirco precepit Ermengaudus prefatus episcopus, ut iam dicti cannonici filioli sui, qui hodie ibi sunt, vel in antea venturi erunt, rogavit, et amonivit, simulque excomunicavit per Deum Patrem Omnipotentem, et Ihesum Christum Dominum nostrum, et per beate Genitricis eius, atque sanctorum omnium, ut post mortem suam episcopum non elegant, nec adclament, nec consortium cum eo non abeant infra ianuas almae Mariae sedis, donec iuret manibus supra sancto altario almae Mariae sedis ipsa cannonicha, ut fideliter eis teneat, sicut superius scriptum est. Ei iussit, ut vendant ipso alaude de Angustrina, et de Torba, per ipsa opera, audiente Eriman, et Raimon, simul cum ipso de Cereia. Et iussit ipsum suum mobilem, ubi invenire potuissent prefati manumissores in quocumque loco, simul etiam cum pane et vino, mandavit ut donent ad ipsos presbiteros sanctae Mariae sedis, ut offerant sacrificium Deo pro supra scripto episcopo; et recognovit indignum se esse, et fragilem peccatorem. Et hoc quod remanebat, iussit dare in pauperibus. Rogavit iam dictos elemosinarios suos propter amorem Dei Omnipotentis, et fraternam dilectionem, ut sic dividere faciant, et dividant omnem suam substantiam, quomodo superius insertum est. Et si aliquis homo magna parvaque persona, qui suum testamentum disrumpere, aut frangere voluerit, nisi resipuerit, auctoritatem Dei et beatae almae virginis Mariae Genitricis Dei, et sancti Mikaelis Arcangeli, et sancti Petri apostolorum principis, cum aliis undecim, et omnibus sanctis et electis Dei, iam dictus Ermengaudus episcopus excomunicavit, et anathematizavit, et a liminibus sanctae Dei ecclesiae extraneavit, et a consortio christianorum segregavit, et cum Iuda traditore in perpetua damnacione damnavit. Et oravit ad Dominum, ut qui custus et observator extiterit hoc quod superius insertum est, benediccionis et gratia a iusto iudice Domino nostro Ihesu Christo accipiat, et vitam eternam possideat. Et precepit, si aliquid de eo contigisset, aut mors subitanea ei evenisset, sicuti et fecit, antequam alium testamentum fecisset, ipsum suum testamentum firmum perseverasset, sicut superius scriptum est. Et cum haec omnia ordinavit, atque praecepit, postea sua bona voluntas mutata non fuit, nos scientes; sed simul cum sua bona voluntate ita obiit de hoc seculo III. Nonas Novimber. Et nos praefati tutores sic iuramus in omnia et in omnibus, quia quantum isti testes in istum iudicium testificaverunt, verum est, et nulla fraus, nec malo ingenio ibi inpressum non est, sed secundum voluntatem illius conditoris est factus et editus. Et ea quae scimus, recte et veraciter testificamus, atque iuramus per super anixum iuramentum in Domino. Latae condicionis III. Nonas Decembris, anno. V. regni Enricho rege. = Ratfredus sacer +. = Petrus levita. = Raimundus levita subscribo. = Guadald sacer. = Isarnus sacer subscribo. = Poncius sacer subscribo. = Miro sacer subscribo: qui testes sumus, et hunc testamentum iuramus +. = Seniofredus sacer sacricustus +. = Guilelm archilevita subscribo. = Reymundo +. = Sig+num Eriman Miro. = Sig+num  Seniofredus sacer: isti auditores fuerunt, et sub praesentia eorum actum est hoc. 

Nos manumissores sumus et similiter iuramus, atque infra sex menses, sicut in lege est constitutum, eventilare curavimus. = + Sendredus iudex. = Sig+num Guilielmus iudex. = Gerallus archilevita subscribo. = Miro sacer subscribo. = Oriol levita subscribo. = Wifredus levita subscribo. = Witardus levita +. = Suniarius sacer subscribo. = Seniofredus sacer, qui has condiciones rogatus scripsi et subscripsi die et anno quo supra.