Tomo 13, apéndice de documentos, 11-20

XI.

Praeceptum in gratiam Wigonis Episcopi Gerundensis: anno DCCCCXXII (Vid. pág. 47.)

Ex Lib. virid. Capit. ecclae. Gerunden. fol. 181 b.

In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis Karolus divina propitiante clementia Rex Franchorum. Regalis mos est fideles suos donis multiplicibus honorare. Idcirco noverit omnium sanctae ecclesiae fidelium presentia sive futurorum industria, quoniam accedens ante presentiam nostram venerabilis Gerundensis Ecclesiae Guido nomine expeciit a nostra mansuetudine ut fidelibus suis quasdam res quibus proprio jure utuntur, precepto nostro confirmaremus. Cuius petitionem benigne suscipientes concedimus quibus fidelibus suis videlicet Archidiachono suo Sonifredo et fratribus suis Gothmaro, Giberto, Esguto, Ingelberto et sororibus eorum Gerbergie et Adaltrude. Praecipimus etiam ut quidquid adquisitum habent, vel Deo propitio adquirere potuerint tam ex donatione quam ex aprisione vel comparatione seu per comutationem infra fines Gozie vel Hispaniae precipientes que jubemus ut nullus Comes vel aliqua potestas praefatas res inquietare audeat vel aliquid eesum exinde presumat arripere, tam ex hiis quam ex omnibus quaecumque potuerint adquirire, set libere teneant atque possideant ipsi et omnis eorum posteritas, nemine inquietante. Et ut haec nostrae largitionis munus per succedentia tempora firmius habeatur attentius observetur manu propria subter firmavimus et anulo nostro impressione jussimus sigillari. = Signum Karoli + Regis gloriossimi. = Notarius ad vicem Archiepiscopi Summi Cancellarii recognovit. Datum Nonas Junii, inditione decima, anno XXX regnante dompno Karolo, reintegrante XXV., largiore vero hereditate indepta XI. Actum Turno feliciter. Amen.

XII.

Depositio testium pro rebus ecclesiae Gerundensis: anno DCCCCXXV. (Vid. pág. 48.)

Ex Libr. virid. Capit. ecclae. Gerunden. fol. 55.

Condiciones sacramentorum atque exordinationes Quigone Sedis Gerundensis Episcopo, Mirone Comite seu et Marchio Segarie et Ennegone Vicecomites seu in praesentia de Judices qui jussi sunt judicare, id est, Trassorario, Teuderico, Leopardo Judicum et iterum Leopardo Sagone, et in presentia Seniofredo Archipresbitero, et Petrone Archidiachono, Seniofredo et Gondemare et Abrone, Altemiro, Quintiliane, Fruilane et Senderedo sacerdotes et in presentia laycorum, id est, Datone, Quirino, Quingilane, Amelio, Valado, Lugelane, Cenifredo Somario, Isarno, Suniegilde, item Trassovado. Endaleco et aliorum bonorum hominum qui cum ipsis ibidem aderant. Testificant testes prolati quos profert Autatus qui judex est subditus vel assertor de supradicto Episcopo Adalane, Ansulfo, Berane, Ascarico, Odilane et Baldovico, Flavio, Teudorico, Manaquiso, Elderico, Bono, Petrone, Altemiro, Quadamiro, Soniario, Juliane et Ruderico, Mirabile propter causam unde intentio vertitur inter eos. Haec sunt nomina testium qui hoc testificant sicut et jurant, id est, Mirone presbitero, Gaugone, Tubias, Odila, Sunialdo, Guilemundo, Teumondo, Placido, Undila, Trassemiro, Quademiro, Trassovado, Ascarico. Nos praedicti testes in unum damus testimonia. Juramus in primis per Deum Patrem Omnipotentem et per Jhesum Christum Filium eius, Sanctum quoque Spiritum quem in Trinitate unus et verus Deus sive per reliquias beati Cipriani confessorem et martyris Christi cuius, basilica sita est in comitatu Bisuldunense in villa Expondeliano, supra cuius sacrosancto altario ubi has condiciones manibus nostris continemus vel jurando contangimus, quia nos suprascripti testes (pone tester) scimus et bene in veritate notum habemus et presentialiter (pone presentialites, intercambio de letras entre testes y presentialiter) eramus et occulis nostris vidimus ipsas vineas, unde supradictus Obtadus petunt jam dictos homines a me quam ipsas vineas fuissent complantatas, vidimus ipsas terras tenentes et possidentes condam Teuthario Sedis Gerundensis Episcopo bonae memoriae per suum preceptum, quod condam Lodovicus et Karolus fecerunt condam Gumeratio (Wimara) et Gondemaro Sedis Gerundensis Episcopos de villa quam vocant Baschara cum suis villaribus cum illorum fines, sicut in supradictos preceptos resonant, quae est ipsa villa cum suos villares in comitatu Bisullunense; et post obitum Teutarii vidimus ipsas terras tenentes et possidentes a quodam Servo Dei Episcopo per terminos de supradicta villa de Baschara et Cassamola quia affrontat ipsa villa a parte orientis in termino Empuritano et pervenit ad ipsa archa de Oriolus villa, et de ipsa archa pergit per ipsam viam merchaderiam, deinde per ipsum limitem qui est in ipsa serra supra domum condam Trassoarii, deinde per ipsa vinea quam retinueram qui est vinea infra jam dicto terminio, et descendit usque in ipso rivo, deinde vadit inter domos ubi Quadamirus habitat, et aliam domum ubi Soniarius habitat. Deinde vadit per ipsas fixorias quae supradicti Judices fixerunt in supra dictorum presentia usque ad vineam Belloni, et latus ipsa vinea ascendit usque ad summam ipsa serra. A parte occidentis affrontat in summa serra (somosierra) quae dividit inter Bascharam et villam quam vocant Gallinarios (Galliners) et vadit ipsa serra usque ad ipsa archa antiqua et de ipsa archa antiqua quae dividit inter Baschara et Parietes et descendit usque ad campos de Vifredo presbitero, et descendit usque in flumen Fluviani in medium aquae atque inde vadit per Fluviani usque ad terminio de Impurltano. Quantum isti supradicti homines intra jam dictos terminos domos et curtes hedificaverunt, vineas complantaverunt contra voluntatem vel jussionem supradictorum Episcoporum injuste et contra legem hoc fecerunt, et hodie plus debet esse supradicta villa Baschara cum suis villaribus et cum illorum terminio, sicut superius resonat, supradicto Guidone Episcopo ad regendum more episcopali quam de jam dictos homines aut de ullum alium hominem. Et ea quae scimus recte et fideliter testificamus atque juramus per supra nixum juramentum in Domino. Facta condicione quinto kalendas marcii anno XX. VIII. regnante Karolo Rege, filio Lodovici. Sig+num Adalane. = Sig+num Datone. = Sig+num Berane. = Sig+num Aschario. = Sig+num Obdilane. = Sig+num Udovigo. = Sig+num Teuderico. = Sig+num Mangrio. = Sig+num Elderico. = Sig+num Bono. = Sig+num Petri. = Sig+num Sfreericus = Sig+num Gadamiro (: Wadamiro). = Sig+num Suniario. = Sig+num Mirabile. = Sig+num Miro presbiter. = Sig+num Sunialdo. = Sig+num Gaugus. = Sig+num Ansulfus. = Sig+num Teudemandus. = Sig+num Placido. = Sig+num Mundila. = Sig+num Trasemiro. = Sig+num Trasovadus. = Sig+num Badovinus. = Qui hunc juramentum juravimus. = Soniofredus Archipresbiter ss. = Laufredus subdiachonus ss. = Petrus Archilevita ss. = Benedictus presbiter ss. = Venerellus presbiter ss. = Ferrecinctus presbiter ss. = Vistremirus presbiter ss. = Quintilia presbiter ss. = Vinifredus presbiter ss. = Fredaricus presbiter ss. = Goderandus presbiter ss. = Quintilla presbiter ss. = Leopardus saio (Sagone más arriba) ss. = Sovadus Judex ss. = Segarius ss. Vicecomes. = Ennego Vicecomes ss. = Quedredus qui hunc juramentum recepi. = Aderichus subdiachonus qui hanc condicionem scripsi et subscripsi die et anno quo supra.

XIII.

Donatio causa testamenti ad ecclesiam Gerund. anno DCCCCXXX (930). (Vid. pág. 48.)

Ex autogr in arch. ecclesiae Gerunden.

In nomine Domini ego Wigo Sedis Jerundensis Episcopus, et Adalbertus, et Rechosindus, et Senderedus, et Raifredus, et Eldfredus sacerdos qui sumus elemosinarii vel advocati de condam Endiconi. Certum quidem et manifestum est enim quia sic precepit nobis condam Endiconi quando venit ad extrema voluntate unde juditium obligatum habemus infra metus (metas) temporum ut scripturam fecissemus de suum alaudem ad domum Sanctae Mariae qui est sita in civitate Jerunda, sicuti et fecimus de ipsa Sovereta, et de villare qui fuit de condam Dacone, id est, Ascleto (o Aseleto) quod habebat vel quod debebat habere per suum directum per quacumque voce. Haec omnia supra scripta sic tradimus in potestate de supra dicto domo Sanctae Mariae ab omni integritate cum exia et regressio earum. Quod si nos super scripti tutores aut filiis nostris aut ullus de successoribus de super dicto condam Endiconi qui contra hanc ista scriptura venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vindicare, sed conponat aut conponam ista omnia super scripta in duplo, et in antea ista carta donationis firmis stabilis permaneat omnique tempore. Facta carta donationis XIIII. kalendas aprilis anno I quod Carolus Rex obiit. Elderedus Presbiter tutor qui hanc donatione feci et subscripsi. Senderedus tutor qui hanc donatione feci et ss. = … Retcosindus filius Wirigildi tutor qui hanc donatione feci et ss. = Petrus levita ss. = Richaredus ss. = Gildericus ss. = (acaba aquí)

XIV.

Carta comutationis inter ecclesiam Gerundensem et Raynilden feminam: anno DCCCCXLIX. (Vid. pág. 54.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. fol. 147 b.

Textus legalium scripturarum insonat ut de ecclesiasticis rebus proprio consentiente Episcopo vel clericis uniuscuiusque ecclesiae comutatio nostrae ecclesiasticae fiant, quatinus et congruus honor ecclesiasticus resultet, et qui comutat, minime graviter videatur se sustinere dispendio. Igitur ego in Dei nomine Gothmarus humilis Gerundensis ecclesiae Episcopus prospitiens juxta petitionem nobilissima foemina Raynilde nomine qualiter a nobis petit comutari terram sibi a nobis pro alias una cum consensu canonicorum nostrorum vel reliquorum bonorum hominum assensu prebentes decrevimus hanc scripturam comutationis nostrae equo (aequo) animo fieri, atque legaliter roborari. Dono itaque in hac comutatione terras quae sunt in comitatu Gerundensi in appenditio Sancti Johannis in terminio de Villamagni quae fuerunt de quondam Bagarani quem ipse proprio suo bono animo eidem contulit ecclesiae. Et affrontat ipso unus campus de oriente in terra de Ennegone et de suos parentes vel heredes, de meridie in terra Trasengontia, de occiduo in terra Ennegone presbitero, de circii in terra Ademiro. In alio loco affrontat in ipsa terra, de oriente in terra Adroario, de meridie in terra Trasegontia et de occiduo in terra de Ayzo, de circio in terra Adroario. Has igitur terras que infra istas affrontationes resonant, pro tua comutiatione tibi perpetualiter habenda vel possidenda atque dominanda trado, ut in Dei nomine amodo et deinceps tam habendi quam comutandi seu vendendi, necnon et donandi cuicumque volueris licentiam et potestatem tam tu quam successores tui perpetualiter habeas. Similiter autem ego supradicta comutatrix pro hac comutatione quam a vobis recipio dono ecclesiae Sanctae Mariae et vobis dompno Gothmaro Episcopo atque universis ecclesiae ipsius canonicis vestrae videlicet dictioni subditos terras cum earum affrontationibus quas habeo in comitatu Gerundensi, in terminio de Domennio, in locum quem nuncupant (pone aucupant) Brugaria (Bruguera) vel Monte Eudone et veniunt michi istas terras per meam comparationem vel per meum decimum. Et affrontat ipsa terra de oriente in terra de Bonissimo, de meridie in rivo qui inde discurrit, de occiduo in terra de Frumivia, de circii in via quae inde discurrit. Et alia terra affrontat de oriente in strata quae pergit ubique, de meridie vel de occiduo in terra Mulayreno, de circii in torrente qui discurrit. Et alia terra affrontat de oriente et de meridie in terra Sancti Petri, de occiduo in ipsa strata, de circii in terra Sancti Petri. Haec autem omnia sicut superius nominata pro ipsa comutatione quam a vobis recipio dono has terras apud earum affrontationes domui Sanctae Mariae et vobis dompno (pone dompo) Episcopo supra nominato trado atque transfundo (pone tranfundo) et perpetualiter habenda concedo ut ab hodierno die et in posterum liberam exinde habeatis potestatem habendi possidendi, nec non et juxta ecclesiasticam consuetudinem gubernandi. Ex hac autem comutatione duas scripturas fieri jussimus, ex quibus una vobis nostra manu clericorum nostrorum firmatam tradimus, aliam vero supradictae Raynilde vel supradictae vel ceterorum bonorum hominum roborata recipimus. Si quis autem contra hanc scripturam nostram comutationis venire, vel aliquid molestum agere et ipsam scripturam irrumpere conaverit, hoc quod repetit et vendicare non valeat, set insuper sint tibi culpabiles et heredibus tuis tam ego Episcopus quam succesores mei et persolvere tibi et heredibus tuis has terras cum omnibus ad illas pertinentibus in duplo quantum ad eo tempore valere potuerint. Similiter obligo Raynilde supradictae ipsas terras quas a vobis comutatione trado, ut si hanc scripturam comutationis meae tam ego quam aliqua persona aut filiis aut filiabus meis aut heredibus emissa irrumpere voluerint, haec vindicare non valeant, set ipsas terras quas a vobis in commutacione trado vel succesoribus vestris vobis omnia in duplo restituere cogantur. Concreta est igitur haec commutationis scriptura die kals. marcii anno XIII. regnante Lodovico Rege, filio condam Karoli. in Dei nomine feliciter. Amen. = Sig+num Raynildes qui istam comutationem feci et firmare rogavi. = Sig+num Durando. = Sig+num Fruilla. = Sig+num Lunares. = Sig+num Gerundensis. = Si+gnum Udalaricus. 

XV.

Acta consecrationis ecclesiae S. Columbae in pago Gerundensi anno DCCCCL (Vid. pág. 55.)

Ex vet. transl. saec. XII. exarato in arch. S. Petri de Cercada.

Innovandis ministrorum sacris universorum catholicorum congruit devotioni, ut ad supernorum civium gloriam omnibus concupiscentibus desiderantes, quatinus institutis sublimibus celestis premia mancipatis effectibus comitantur. Horum morem ab origine matrisque et sponsae sanctae ecclesiae imitati sunt cuncti Xpi. amantes sanctique consortes hominum qui edocati operibus copiis in sancta ordinatione ecclesiastica insudare, ipsamque ecclesiam sublimare et agumentare (augmentare ?) satagere. Denique sequentes hanc formam convenit nos ita sublimia inspicere, ut ima respuentes ad coelestem patriam toto anisu huius tendere studeamus. Iccirco (: idcirco) Gotomarus opitulante Deo ecclesiae Gerundensis Praesul una cum consensu ecclesiasticorum religiosorumque virorum commitantibus fidelibus veniens ad consecrandas ecclesias, quae sunt constitutae in nomine Sanctae et Individue Trinitatis ano Incarnationis Domini DCCCCL. indicione X. quorum vocabula hae sunt videlicet in honore Sancte Columba Virginis, et Sancti Michaelis Archangelis, et Sancte Cecilia Virginis, et Sancti Johannis Babtista, Sancti Petri Apostoli, in eorum adoptionis gratiam uti desideramus premia, in comitatum Gerundensem in locum que dicunt valle Sancte Columba (vall Santa Coloma). Notum est ad fidelibus ut invitatus proprius Presul ad consecrandam baselicam supra nominata, quae ab antiquis temporibus fuit edificata et a nefandis paganis fuit destructa, quae dicunt Ungulis (ungla, ungles; uña, uñas), et ab isto homine nomine Ennegone et a filio suo Gichafredo reparata propter amorem Dei, et pro redemptione animae eorum, et pro propriorum innocendo eorum delictis. Ideoque ego Ennego supra nominatus dono ad huius die dedicationis templum campo I. que dicunt Ario tapido cum suis affrontationibus, et vineas II. in locum que dicunt ad ipsos nespolarios cum illorum affrontationibus. Et ego Wigila dono predicta ecclesia campos II. iusta ipsa ecclesia cum affrontationes. Et ego Andefredus presbiter et Eribertus donamus campo I. prope ecclesia, et vinea modiatas II. in locum que dicunt ad ipso Godregilde, et ipsa kasa iusta ipsa eclesia cum ipsa nostra ereditate quod debemus hereditare in ipso campo quod est iusta ipsa ecclesia. Et ego Ansulfus presbiter dono inter vinea et terra modiatas IIII. in locum que dicunt ad Ribastor tegada.

Igitur Gotmarus gratia Dei Episcopus prelibatas ecclesias tanta religione prenocens ad fideli meo Gischafredo tota animositate gaudio consequenda dono istas ecclesias Sancta Columba, et Sancto Andreo dono ad fideli meo atque concedo propter reparationis istius ecclesiae; et ad ecclesias supra scriptas dono decimis et primiciis et oblationes fidelium de valle que dicunt Sancta Columba, et ipso villare que dicunt de Arvionso, et de Altaneo, et ipsa moledeira, et ipso villare quod (fuit) de Salama, et ipso villare quod fuit de Leo, et ipso villare quod fuit de Wistremiro, et villare quod fuit de Gonderigo, et Bagastrano, et Canedello, et Muxiago, et Turdeirola, et ipsas pennas, et Vallorci. Gotmarus humilis Sancte Gerundensis ecclesie identidem dono omnibus decimis, et primiciis, et oblaciones fidelium ad ecclesia sancte Columba cum villa et villarunculis ad eorum rebus pertinentibus dono ipsa ecclesia Sancto Andreo que est sita in Castagneodo dono ad Sancta Columba cum fines vel termines vel agacentias (adjacentias) earum secundum canonica et instituta sanctorum Patrum predecessorum cum octoritate (auctoritate) omnipotenti firmata. Et constituens hoc compositum cum episcopali censura ut nulli liceat violari in postmodum hoc nostri dotis decretum; sed omni tempore inconvulsa et inviolabile maneat firmum. Reditum vero eorundem ecclesiis statuimus per singulos annos modios in. unum de segale, et alium de ordio, et alium de vino, sinodum et crisma acceptionis. Digesta est autem hec dotis confirmatio pridie kals. februarii anno XV. regnante Lodovigo Rege, filio condam Lodovigo (Caroli). + Gondemarus sancte ecclesie Ierundensis humilis Episcopus. = Sig+num Adalbertus presbiter. = Sig+num Perandeo (Sperandeo, Spera in Deo) presbiter. = Sig+num Tassius levita. = Sig+num Ennego presbiter. = Sig+num Audesindus presbiter. = Sig+num Andofredus presbiter. = Sig+num Audesindus presbiter. = Sig+num Teudesindus Archiptr (: Archipresbiter). = Sig+num Enego. = Sig+num Senderedus presbiter. = Sig+num Aribertus. = Sig+num Vigila. = Sig+num Erriarius presbiter, qui an (hanc) dote donatione scripsit et sub die et anno quod supra.

XVI.

Donatio ad eccl. Gerund. ex testamento Wifredi Comitis Bisuldunensis: anno DCCCCLVIII (Vid. pág. 59.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.

In Dei nomine ego Sonifredus Comes, et Olibane Comes, necnon et Avane Cometissa, et Servo Dei levita, qui sumus manumissores vel donatores. Certum quidem manifestum est enim quia precepit nobis condam Wifredi Comiti ut scripturam donationis fecissemus ad Domino Deo et Sancta Maria Ienitricis (genitricis) Domini que vocabulum est in Sedis Iherunda (Gerunda, Jerunda, Ierunda) de omnem suam heriditatem (hereditatem) quod habebat infra terminio de comit. Besuldunensis in villa que vocitantur (vocitatur) Calvos vel infra eius termines, et ipsum alodem quod merebat habere in valle Basso in villa Balbor (f. Balbos) vel in ipsa Pinna; et karta exinde fecissemus, sicuti et facimus. Et donare ibidem fecissemus parilios II de boves et equas in. Qui nobis advenit hec omnia, quod superius insertum est per manumissoriam de condam Wifredi Comiti, sicut ille nobis * imiuenexit vel ordinavit per suum verbum, vel per suum testamentum quod ille iussit fieri et firmavi (f. firmari): et nos iudicium exinde obligavimus ad *serie conditionis ordinante iudices. Sic donamus iam dictos alaudes, sicut superius insertum est, ad Domino Deo, et Sancta Maria Sedis Iherunda, sive et in manus domno Arnulfo Pressul (: praesul : episcopo, etc) vel cannonici vel successores ipsius Sedis, quemadmodum ibidem serviunt, vel deinceps Deo servituri erunt, ut deincebs teneant, et possideant, et usque in perpetuum vindicent, propter Deum et remedium anime de condam Wifredi Comiti, cum illorum affrontationes, sicut in suas scripturas resonat, cum exio vel regressio earum. Quod si nos jam dicti donatores, manumissores, aut ullus quislibet homo, qui contra hanc ista donatione venerit ad inrumpendum (falta la n), non hoc valeat vindicare, set componat in vinculo ipsum alaudes in quadruplum, sicut lex cannonica docet cum illorum inmelioratione: et hoc quod repetit, vindicare non valeat: et in avantea (: antea : avant : adelante) istius scripture donationis in omnibus obtinet firmissimam roborem. Facta istius scriptura donationis idus januarii anno IIII regnante Leutario Rege, filio condam Ludovici Regi.

Soniofredus Comes ss. = Oliba Comes ss. = Servus Dei levita ss. qui pariter ista scriptura donacionis fecimus, et testes firmare rogavimus. = Sig+num Langoardus (Langobardus). = Sig+num Morgadus. = Sig+num Sesemundus (Sisemundus: Sisemundo). = Wadamirus presbiter qui hanc scriptura donacionis scripsi et... die et anno quod supra.

XVII.

Acta consecrationis ecclesiae de Biania: anno DCCCCLVIII. (Vid. pág. 59.)

Ex autogr. in arch. S. Petri Roden. = Marca ap. n. 94.

In nomine Domini Dei eterni anni DCCCCLVIII. IIII. idus januarii feria I. veniens vir reverentissimus domnus Arnulfus Sanctae Jerundensis ecclesiae humilis Episcopus ad consecrandas ecclesias quae sunt sitas in comitatum Bisuldunense in locum quae nuncupant Vallebiania justa (: juxta) flumen Fluviano. Et sunt ipsas ecclesias in onore Sancti Stephani Martir, et Sancti Mikaelis Arcangelis, et Sancti Johannis Babtista quem rehedificavit Wisandus levita cum fratribus suis, id est, Oliba et Sonifredus, et Morgadus, et suo nepoto Wandalgaude. Cunctorum fidelium devocioni congruit, ut ad celestem patriam toto desiderio anelent, quatenus sancti monitis inerendo coelestium bonorum pociantur effectibus. Hunc igitur secuti sunt morem ab exordio sanctae ecclesiae omnes religiosi sanctique viri qui in ipsa ecclesiastica edocati piis operibus insudare et ipsa ecclesia et nutrire et augmentare satagerunt. Horum itaque forma sequentes oportet nos ita celestia inspicere ut ad caduca respuentes ad sublimia manencia toto adnisu tendere valeamus. Denique in Dei nomine habent ipsas ecclesias de ministerio ecclesiastico albas in. amictos II. stolas in. kasullas II. manipulos in. kalicem I. cum sua patena, facestergulos duos cum sirga, Misales in. Leccionarios II. et alios Misales minores II. et Sposito I. Et ego Teudericus presbiter dono Antiphanario (antifonario) I. Et ego Wisandus suprascriptus dono ad ipsas ecclesias aulodo (alaude) quem habeo in ipsa parroquia (falta una r), id est, kasas cum curtes et ortos et ipsos arbores quod ibidem sunt, et terras quod emit de Trasovado et de uxore sua Chintilone et ipsos II. kampos quae ego emit de Belone, sicut in ipsas meas scripturas resonant. Et ego Teudericus presbiter cum fratre meo Aurucio donamus kampum I. quod est super ipsas ecclesias; afrontat de oriente in ipsa via quod pergit a domum Sancti Stephani ipsa nostra porcione. Et ego Poncius et uxor mea Fachilo donamus kampum I. in ipsa Molaria. Habet afrontacione de orientis in terra Sancti Stephani. Et ego Wisandus levita et Wandalgaudes et Amelius quod sumus elemosinari de Vingilane condam donamus de vinea semodiata I. in locum quae dicunt Kabriolo. Et ego Amelius dono pecia I. de terra ad ipserir a Betedone; afrontat de orientis in ipso semitario quod inde pergit. Et ago Ato cum uxor sua Persona donamus kampo I. ad ipsa revoira quod afrontat de oriente in terra de nos donatores. Et ego Walberts dono campos II. quod sunt justa ribulo Fluviano, et afrontat de orientis in terra de Sancta Maria de Riopullo propter remedium animae me et remedium animae seniori meo Mironi Levita. Et ego Argemirus cum uxore nomine Quindiberga, et Giskafredus cum uxore Flamulia donamus clauso I. cum suis arboribus; afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Froila, et Eldovadus, et Leopadria et Animia donamus campo I. in locum quae vokant Moleira ipsa nostra porcione quod afrontat de oriente in ipso torrente. Et ego Ermemirus et uxor sua Ermetructe (Ermetruit) donamus terra quod est ad ipsas fontes afrontat de oriente in terra de Cixilo vel heredes suos. Et ego Mazanella cum filio meo Sesuvigius et Visaleigo donamus terras in ipsa Kalmo (Çacalm) quod afrontat de oriente in terra de Gargila vel suos heredes. Et ego Frulia cum filio vel filia terra in ipsa Kalmo quod afrontat de oriente in terra de Sonifredus. Et ego Barone et uxor sua * Scruunia, et ego Mesendus et uxor sua Arcedonia donamus kampo I. in campo longo (Campllonch) quod afrontat de oriente in terra de Teudaleigo ipsa nostra porcione. Et ego Wisandus presbiter et frater meo Bradila, et Guisila donamus terra in ipsa plana (: Çaplana, Zaplana) de Sancti Stephani quod afrontat de oriente in ipso torrente ipsa nostra porcione. Et ego Oriolus et Saborido, et Maskarone (Mascaró, como el segundo apellido de Próspero de Bofarull) donamus de vinea sls. V. in locum Solano quod afrontat de oriente de nos donatores. Et ego Vidale et Trasovado donamus de terra semodiata I. quod afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Adroavo, et Argesindo, et Ermegilde, et Sonifredus, et Alaricus, et Giscafredus, et Alsendus donamus terra in ipsa plana quod afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Lupus dono de terra sls. V. in ipsa Moleira, afrontat de oriente in terra Olibano. Quapropter et ego Arnulfus gratia Dei Episcopus dono atque concedo ad ipsa ecclesiae supra scripta decimas et primicias et oblaciones fidelium de villas quae nominant. (Cetera desunt abscissa carta).

XVIII.

Carta condonationis novique stabilimenti facta a Mirone Episcopo Gerundensi: anno DCCCCLXXX. (Vid. pág. 73.)

Ex Cartor. curiae episc. Gerund. pág. 71.

Antiquitus sancitum est, et in praecedentium Patrum sententiis reperimus scriptum ut circa victas personas ac presertim paupertate depressas severitatem legis aliquantulum debeamus temperare. Quia sicut ipsa lex fertur, si in toto proprietas juditii adtenditur, proculdubio mansuetudo deseritur. Idcirco ego Miro Sanctae Sedis Gerundensis ecclesiae Antistis una cum consilio et conibentia nostrorum cetu clericorum ob amorem Dei et mercedem donpni Gauzfredi Comitis qui nobis justitiam dignatus est fieri de hominibus qui habitant in villa quae dicitur Palaz, qui scripturam falsissimam in eius juditio protulerunt in contrarietatem scriptae Sedis et ipsum alodem qui dicitur Palaz evaserunt de dictione prefatae Sedis; propter honorem et mercedem supradicti Comitis nostraeque legis censura qua merebamini eis indulgemus. Insuper et ipsum alodem quem de potestate praefatae Sedis evaserunt eis beneficiamus. Sub ista videlicet racione, ut de ipsas terras taschas non donent, nec de ipsas vineas quartum nec medium. Caeteras vero functiones et redibitiones persolvent, quemadmodum caetera praedia prefatae ecclesiae solvere consueverunt. Oblias quoque in octabas Natalis Domini persolvant, aut costolatio unum cum ancha aut capones II et eminas singulas de ordeo et focatias duas triticeas et eminas singulas de vino per singulos annos vendere aut donare aut commutare ipsum alodem non presumant, nisi inter se commanentes ipsius villae. Seniorem exterum aut mundanum sibi non eligant nisi aut a me aut a successoribus meis fuerit largitum atque concessum. Quod si aliter fecerint statim initio suae transgresionis careant huius alodii benefitium. Statuimus etiam ut nullus successorum nostrorum eis censum alium augere audeat. Facta haec scriptura VIII. idus marcii anno XXVI. Lothario rege cessante (a). = + Miro gratia Dei Episcopus ss. = Barone levita ss. = Miro subdiaconus ss. = + Otho levita ss. = Servus Dei presbiter ss. = Petrus Archilevita = Senifredus subdiachono ss. = Umbertus Archilevita ss. = Leuta ss. = Arnulfus + clericus ss. = Wigo diachonus ss. = Adalbertus presbiter ss. = Aimericus levita ss. = Oliba levita ss. = Teudericus presbiter. = ... presbiter ss. = Miro Presbiter ss. = Amalricus subdiaconus = In Dei nomine Tridiarius presbiter et cantor qui hanc scripturam scripsi et ss. sub die et anno quo supra.

(a) Certe regnante; nam post mortem Lotharii, statim agnitus est Rex Ludovicus V eius filius, denuoque Hugo Capetus, quorum chronologiam in his regionibus tabelliones indesinenter usurparunt.

XIX.

Scriptura commutationis factae a Gotmaro Episcopo Gerundensi cum Guilmundo: anno DCCCCLXXXV. (Vid. pág. 79.)

Ex autogr. in archiv. eccl. Gerunden.

Textus legalium scripturarum insonat unde ecclesiasticis rebus proprio conscientie Episcopo vel clericis uniuscuiusque ecclesiae conmutationes terrae ecclesiasticae fiant, quatenus et congruis honor ecclesiasticus resultet et qui commutat minime gravi videatur se sustinere dispendio. Igitur in Dei nomine ego Gotmarus humilis Gerundensis ecclesiae Episcopus perspiciens justa petitionem Guilmundi qualiter a nobis petiit commutari sibi terra pro terra et vinea qui est ipsa terra in comitato Gerundense in locum que vocant super rocha una cum consensu cannonicorum nostrorum vel laycorum bonorum virorum in eadem civitate comorantibus justis eius praecibus asensu prebente decrevimus hanc scripturam comutationis meae equo animo fieri atque legaliter roborari. Donamus itaque in ac commutatione tibi Guilmundo terra de Sancti Andreae Apostoli qui est situs in locum que dicunt super rocha, et canonici eiusdem Ecclesiae quam ipse proprio suo bono animo eidem contulit ecclesiae. Qui affrontat ipsa terra jam dicta de Sancto Andreo qui est situs super rocha de parte orientis in terra Durando et habet dextros XXXII, de meridie in terra de me Guilmundo commutatore et habet dextros XVI, et de occiduo in terra Durando et habet dextros XVIII, et de circi afrontat in ipso torrente qui inde discurrit et habet dextros XXV. Hanc igitur terra sicut infra (pone infar) istas IIII afrontationes includunt pro tua comutatione perpetualiter habenda vel possidenda atque dominanda trado, ut in Dei nomine amodo et deinceps tam habendi seu vendendi cuicumque volueris licentiam et potestatem habeas tam tu quam successores tui vel heredes tui perpetualiter. Similiter ego Guilmundus comutator pro hac comutatione, quam a vobis recipio dono ecclesiae Sancti Andreae Apostoli jam dicto et vobis domno Gotmare Episcopo atque universis ecclesiae ipsius canonicis vestra videlicet dicioni subditis terra et vinea qui mihi advenit per ex comparatione, qui est in comitato (pone con-mitato) Gerundense in locum que dicunt Monte super rocha. Qui afrontat ipsa terra et vinea de parte orientis in terra Anansilo femina et habet dextros XXVI, et de meridie in terra Durando et habet dextros XXII, de occiduo in terra de jam dicto Durando et habet dextros XXXII, de circi in terra de Johanne presbitero et habet dextros XXXVI. Haec autem omnia sicut supra nominata sunt pro ipsa commutatione que ego Guilmundus a vobis recipio de terra cum exio vel regressio suo qui est ipsa terra in jam dicto loco super rocha de jam dicto Sancto Andreo sic dono ego Guilmundus atque comuto (: conmuto) jam dicta terra cum jam dicta vinea qui in jam dicto loco est ad jam dicta ecclesia Sancti Andreae Apostoli, et vobis domno Gotmare Episcopo trado atque transfundo et perpetualiter abenda (habenda) concedo, ut ab odierno (hodierno) die et in posterum libera exinde habeas potestatem abendi (habendi; tres ejemplos del no uso de la hache en poco texto), possidendi necnon et juste ecclesiasticam consuetudinem vendendi seu commutandi. Ex hac autem commutatione duas scripturas fieri jussimus ex quibus una nostra manu firmo et clericorum nostrorum firmatam tibi tradimus, aliam vero a te vel ceterorum bonorum hominum a te recipimus firmatam (.) Si quis autem contra hac scripturam nostrae commutationis venire vel aliquid moleste agere vel ipsam scripturam inrumpere conaverit, hoc quod repetit vindicare non valeat, sed insuper simus tibi culpabiles tam ego jam dictus Episcopus quam successores mei et persolvere tibi ipsa terra in duplo quantum ad eo tempore valere potuerit. Similiter obligo me ego Guilmundus pro ipsa terra et solidos C. quam vobis pro ac commutatione trado, ut si anc scripturam commutationis meae tam ego quam aliqua persona a me emissa inrumpere voluerit, hoc quod repetit vindicare non valeat, sed potius ipsa terra et vinea quam vobis in commutatione dedi omnia vobis vel successoribus vestris in duplo restituere cogamur. Concreta est haec scriptura commutationis IIII. nonas junii anno XXXI. regnante Lothario Rege, filio condam Ludoici. = Gondemarus hac si indignus Episcopus ss. = Oliba Archilevita ss. = Arnulfus Archilevita ss. = Argemirus presbiter et Sacrista ss. = Wibertus Archilevita ss. = + Wilelmus levita +. = Haefredus Archilevita ss. = Adalbertus presbiter ss. = In Dei nomine Richarius Presbiter ss. = Meinardus levita qui ac commutatione scripsi et subscripsi die et anno quo supra.

XX.

Judicatum pro Hildesindo Episcopo Helnensi: anno DCCCCLXXXVII (Vid. pág. 80.)

Ex Cartor. 2.° S. Petri Roden. fol. 10.

In juditio Borrello Comite seu de Judices qui jussi sunt causas audire et dirimere vel legibus diffinire, id est, Wilielmus et Honestus et Atodes, quem alium nomen vocant Bonutionem in presentia Gotmar Sanctae Sedis Gerundensis ecclesiae Episcopo, seu in presentia Adalberti, Sintilde, Mironi, Argemiri, Senderedi, Ferrocinti, Fredarii, Teudessindis sacerdotes, diaconorum presentia Oliba quem alium nomen vocant Lobatone Archidiaconus, Wibertus Archidiaconus, Wilielmus Archidiaconus, Armericus, Arnultus, Arnulfus, Aliarius, Lobatone, Menardus, Teredus diachonus, laicorum vel vicariorum presentia, Seniofredo Vicecomite, Gauzfredo, Wiscafredo, Sentuldo, item aliud Wiscafredo, Suniario, et aliorum multorum bonorum hominum qui cum supra scriptis ibidem aderant. In istorum supradictorum presentia Hildesindus Sanctae Sedis Elenensis ecclesiae Episcopus, et Abbas ex caenobio Sancti Petri Rodas cum suis monachis ante domnum Borrellum Comitem ingenti detulit quaerelam de alode qui est in comitatu Gerundense in locum quae nuncupant Olivares, vel in eius termines. Quod quidam clericus nomine Stephanus jussit venundari a nepote sua Geriberga C. solidos et jussit a suis elemosinariis ut ipsum precium contulissent ad Sedem beatissimi Apostoli Petri Romae, ubi eius corpus venerabiliter tumulatus quiescit. Jussit etiam praedictus Stephanus a Teuderico presbitero suo elemosinario, ceterisque suis elemosinariis, ut si jam dicta Geriberga ad jam dicta ecclesia Sancti … (Petri) Roma proprium pretium deferre non fecisset, in nomine jam dicti Apostoli ad caenobium Sancti Petri Rodas ipsum alodem quem nominant Olivars per scripturam donationis tradidissent. Jam dicta vero Geriberga ipsum pretium a jam dicta ecclesia non transmisit, et jam dictum alodem simul cum marito suo Dursaco injuste et absque lege dum vixit retinuit, et filiabus suis injuste possidendum relinquid. Qua de re praedictus Episcopus et Abba, simul cum ipsis monachis quaerelatus, predicti Judices ante dommum (: domnum, dompnum, dominum) Borrellum Comitem talem dederunt sententiam, ut Teudericus presbiter qui fuit elemosinarius jam dicti Stephani, ipsam scripturam quod debuerat facere ad praefatum caenobium sine nulla retardatione eam faciat, et filiae jam dictae Geribergae de jam dicto alode qui nominant Olivars, se evacuare non differant. Idcirco ego Teudelindes quae alio nomine vocant Bellaiza et Wisla filiae qui sumus jam dictae Geribergae, recognoscimus hoc quod negare non possumus, et facimus nostra professione simul et exvacuatione. Et hodie plus debet esse jam dictus alodus qui nominant Olivars cum ipso molino de praefato coenobio Sancti Petri Rodas quam de nobis, aut de nullum hominem; et vera est nostra professio vel evacuatio. Facta haec scriptura recognitionis vel evacuationis die VII. kalendarum junii anno II. Leudevico Rege regnante, filius qui fuit Leutharius Regis. = Sig+num Todlendi quae alium nomen vocant Bellaize. = Sig+num Wislae quae nos de predicto alode penitus evacuamus. = Sig+num Wibertus Archilevita. = Sig+num Wilielmus. = + Suniarius ss. = Sig+num Joannes. Sig+num Riculfus. = Ego Guillermus Judex huius edictionis tactu necessitate occulorum signoque inpressionis corroboro +. = Deusdedit diachonus qui hac professione vel evacuatione cum ipsas litteras superpositas in duobus versiculis scripsi et + die annoque praefixo.

Tomo 13, apéndice de documentos, 1-10

I.

Notitia
judicati super villam de Bascara in favorem ecclesiae Gerundensis.
(Vid. pág. 11.)

Ex
Lib. virid. Capit. Gerunden. fol. LI. collat. cum Capitul. Reg.
Franc. ap. Baluz. (Baluzio) app. num XXXIV: et cum Dorca Hist. SS.
MM. Gerund. pag. 314.

Condiciones
sacramentorum atque exordinationes de missos gloriosissimos Domino
nostro Lodovico Imperatore Nifridius Gerundensis Episcopus
Christianeritem Episcopum seu et Judices qui jussi sunt de ipsos
missos dirimere causas, id est, Atroarius, Cirella, Adaulfus, Calbus,
Provatius, Sculpiliarius, et Romulus seu et Magnentio, Salone vel in
praesentia aliorum multorum hominum qui cum ipsis ibidem aderant,
juraverunt testes prolati quos profert advocatus Wadarilico Episcopo
id est vicarius dicens in fatiem Godaldi pro causa unde intentio
vertebatur in testes. Haec sunt nomina testium qui jurare debent et
jurant, id est, Argemirus, Vitales, Cavatus, Valerius, Maurilio,
Auripino, Segontio, et Eondesindo qui juraverunt dicimus per Deum
Patrem Omnipotentem et per Jhesum Christum filium eius et per
Spiritum Sanctum qui est in Trinitate unus et verus et ad locum
venerationis Sancti Andreae quae fundata est in villa Borraciano in
territorio Bisuldunense super cuius sacrosanctum altare has
condiciones manibus nostris continemus vel jurando contangimus. Quia
nos suprascripti testes scimus et bene in veritate notum habemus et
praesentialiter fuimus, quando erat Ragonfredus Comes palatio una cum
Judices dominicos Donatum
et Ugabaldum in villa quae dicitur Baschara et perquisierunt terminos
de ipsa villa Archas et Frixorias et Undenantes. Nos vidimus
testantes in omnibus Kuetiando, Truncato, Mantildo, Oderius,
Comparatus et Ababdela qui vocatur Maradon et Avenatus et
testificaverunt et juraverunt et fuerunt per ipsas archas et
sicxorias. Unde nos supradicti testes pedibus circuivimus et manibus
nostris hostendimus signa et sic revestivit Waralico Episcopo de ipsa
villa suprascripta cum terminos vel omnes fines suos a parte Sanctae
Felicis beatissimi Martiris Christi Sedis Gerundensis et ea quae
scimus recte et fideliter testificamur per supradictum juramentum in
Domino. Latae condiciones sub die octavo XI. kalendas januarii anno
IIII. imperante feliciter gloriosissimo dompno nostro Lodovico
Imperatore. = Sig+num Vitales ubi juravi et subscripsi. = Sig+num
Valerius ss. = Sig+num Maurilio ss. = Sig+num Aurisino ss. = Sig+num
Redoratio qui hunc juramentum juramus. = Cavatus ss. = Argemirus
presbiter ss. = Sig+num Godoaudi qui hunc juramentum recepi. =
Sig+num Doralderius ss. = Sig+num Concordius ss. = Sig+num Teuderius
ss. = Sig+num Wierati ss. = Sig+num Dompni qui interfuimus. = Marinus
clericus interfuit = Veraculus interfui. = Adulfuscus interfui et ss.
= Sculpilianus ss. = Pravasius. ss = Omulus ss. = Cisxila has
conditiones in nostro juditio alligatas ss. = Adaulfus ss. = Magnetus
Salgo qui hunc juramentum per jussionem de missos dominicos vel
Judices recepi. = Riculfus qui has conditiones scripsi et subscripsi
die et anno quo supra.

II.

Judicatum
pro Gondemaro Episcopo Gerundensi anno DCCCXLI (Vid. pág. 14.)

Ex
cartor. curiae episc. Gerund. pag. 89.

In
presentia donni Gondemari Sedis Gerundensis Episcopi, Vifredo Vice
comiti, Leopardi, Udesindi, Sperandei, et Calipodii Judicum, Nifridi,
Isadeti, Deodigni, Sisiscli, et Petri, Sindrerii, necnon Johanni
Aldesindi, Amitoni, et Melei, et aliorum bonorum hominum qui ibidem
aderant recognosco me ego Dominicus et a petionibus Gondebe doni mei
et advocato donni Gundemari supradicti Episcopi, unde me mallavit pro
juditio hoc denegare non possum. Manifestum est
quia ipsas terras vel ipso ortile quod ego teneo pro villare ad
Terratellas qui est infra terminos de villaribus earum quod
supradictus Episcopus ante prescriptos judices atque sacerdotes, vel
spexia est de ipso torrente quod ipso villare de Terrutellas
discurrit ipsas terras vel ipsos ortales pro benefitiis debet esse de
sepe dicto Episcopo quartibus villa Baschara pro omnibus et per
omnia. Et ea quae dico recte et veraciter me recognosco in vestra
presentia. Facta recognitione sub die IIII. nonas septembris anno II.
post obitum donni Lodovici Imperatoris.= Sig+num Dominici qui hanc
recognitionem feci. = Sig+num Ametini. = Sig+num Melchi. Sig+num
Abdesindi. = Sig+num Amalrici. = Calabodus ss. = Vulfredus ss. =
Leopardus ss. = Maurellus presbiter hanc recognitionem scripsi et ss.
anno quo supra.

III.

Aliud
judicatum pro eodem Episcopo Gondemaro, anno DCCCXLII.
(Vid. pág. 15.)

Ex
Lib. virid. Capitul. Gerunden. fol. 53.

Condiciones
sacramentorum ad quas in presentia domini Gondemari Sedis Gerundensis
Episcopo vel per ordinationem Adalarico Comiti, Wadamiro, Carpione et
Ciriaco vassos dominicos, Heldefredus, Graphyolo et Donato
sacerdotum, vel Judices quod jussi sunt causas audire vel dirimere,
id est, Ansemundo Vice Comiti, Trasoarius, Servus Dei, Obasio,
Geruntio, Salomon, Ildesindo, Sanson, Sentrarie, Venerello, Daniel et
Fortem Saione vel aliorum multorum bonorum hominum quod ibidem
aderant jurant testes prolati quos profert Ansulfus quod est
mandatarius supradicto Comite pro causa unde intentio vertitur inter
eos. Nomina testium haec sunt: id est, Martinus, Ildericus,
Givericus, Donatus, Santio, Dominicus, Maurebertus, Ricardus,
Recosindus, et Germanus. Juramus in primis per Deum Patrem
Omnipotentem, et per Jhesum Christum filium eius Sanctumque Spiritum
quod est in Trinitate unus et verus Deus, et per reliquias Sancti
Martini confessoris cuius basilica sita esse dignoscitur infra muros
Empurias civitate, supra cuius sacrosancto altario has conditiones
manibus nostris continemus, vel jurando contangimus, quia nos
suprascripti testes scimus et bene nobis notum est in veritate de
ipso pascuario vel teloneo de Impuritanense seu et Petralatense, unde
intentio est inter Ansulfo et Selubane vidimus et de presentes
fuimus, quando venit Guimex condam Episcopus qui fuit antecessor
praedicti Gondemari Episcopi a Gerunda civitate cum gratia Domini
Lodovici Imperatoris bonae memoriae et sic recepit pleniter ipso
episcopatu Gerundense, necnon Bisuldunense, Impuritanense vel
Petralatense una cum ipsos pascuarios et teloneos, id est tertiam
partem tam de terra quam etiam de mare de ipsos teloneos quod de
predictos comitatos exeunt. Unde et per jussionem predicti
Imperatoris revestivit Bernardus Comes condam Gimarane
Episcopum de ipso episcopatu cum tertiam partem de ipso pascuario et
teloneo de Gerundense atque Bisuldunense et supervenit à Suniario
Comite hic Impurias civitate et hostendit ei jussionem imperialem.
Tunc statim ipse Soniarius Comis revestivit supra memorato
Episcopo de ipso episcopatu Impuritanense vel Petralatense cum
tertiam partem de ipso teloneo atque pascuario tam de mare quam etiam
de terreno pleniter et sic vidimus predicto Episcopo condam vel suos
homines terciam partem prendere vel exhigere de ipsos pascuarios et
teloneos de supradictos comitatos. Et quando ipse Episcopus Guimas
ab hoc saeculo migravit plenam vestituram exinde habebat de
omnia quae superius sonuit una cum terciam partem de teloneo de ipsos
mercatos quod in praedictos comitatos sunt. Et ea quae scimus recte
et veraciter testificamus per supra nixum juramentum in Domino. Latae
condiciones sub die duodecimo kalendas septembris in anno tercio
postquam obiit Lodovicus Imperator. = Signum + Martini. = Signum +
Iderici. = Signum + Donati. = Signum + * Guivensi. = Signum Sancti +.
= Signum + Dominico. = Signum + * Ruardi. = Signum + Ricosindi. = Et
signum + Germani qui hunc juramentum juravimus. Freiulfus ss. =
Servus Dei presbiter ss. = * Casanatinius ss. = * Mivisarles ss. = *
Nazacui ss. = Sisebertus presbiter praesens fui et ss. = Servicolus
Presbiter ss. = Sclubet hic Judex ss. = Jirsyemen bia. + recepi ss. =
Sarsay ss. = Wadamirus ss. = Crispio ss. = B. Quiriacus ss. = Salomon
ss. = Ildefredus presbiter ss. = Vadormirus ss. = Boresindus
presbiter. = ... Obafius ss. = Sanson ss. = Senarasius ss. = (se
repite) Senarasius ss. = Ansemundus hic et Dominus ss. = Serba hic
Judex ss. = Abraam presens fui. = (se repite) Serba hic Judex ss.= Ifosates
ss.

IV.

Judicatum
pro monasterio S. Quirici de Colera sub Gondemaro Episcopo
Gerundensi: anno DCCCXLIV. (Vid. pág. 17.)

Ex.
libr. XXIV. feudorum curiae episcopalis Gerund. ubi additur eam
cartam produxisse (en el original con una s) Fr. Br. Abbatem S.
Quirici de Colera pro se et suo monasterio. Porro translatum est sec. XIII.
exaratum.

Mota
fuit quaestio in praesentia domini gloriossimi Caruli Regis in
civitate prope Tolosam in monasterio Sancti Saturnini inter domino
Alaricho Comite ex una parte et Giemundo monacho et suo monasterio
Sancti Cirici et Sancti Andreae sito in territorio Tolonense ex
altera parte et dati Judices a dicto Carolo Rege, scilicet
Guondemaro Gerundensi Episcopo, Eienrico Comite Pictavensi et Gaefero
Burdalensi Comite e, Servo Dei Judex, et Petri Archilevitae Sancti
Stephani Tolosae ut audiamus, judicemus ac diffiniamus hanc causam.
Venit in nostra praesentia ubi dictus Giemundus monachus, et petivit
dicto Alarico Comite pro suo monasterio Sancti Cirici et Sanct
Andreae dicens: quod libentius avunculus meus una cum genitore meo
nomine Assinario per preceptum dompni gloriossisimi Caroli
Imperatoris prendiderunt primi homines Castro Tolon et fines et
adjacentias suas, et tota terra illa et montaneas et valles
Leocarcari, el ibi plantaverunt et edifficaverunt monasterio Sancti
Cirici et Sancti Andreae et in Castro Tolon domo Sancti Martini
fecerunt, et ibi villam, mansos, mansatas, vilarunculos poblaverunt,
et parrochiam constituerunt, et postea nomen Petralata ibi miserunt
quae antea a Paganis Tolon sive terra mortua vocaverunt. Et in
tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari villas,
vilarunculos, mansos, mansatas poblaverunt, et ecclesias fecerunt, et
parrochias constituerunt, habuerunt et tenuerunt et judicaverunt
totum hoc predictum secundum ipsorum voluntatem per XL. annos et
amplius, et ad mortem illorum totum hoc predictum dimiserunt liberi
ac solidi dicto monasterio, vel ad illi qui ibi vitam monasticam
vivebant. Et dum erimus ibi domini possessores post mortem illorum
per X annos et amplius sic venit dictus Alarius Comes (Alaricho,
Alarico) et depotestavit nos injuste, et contra lege et multas malas
exacciones extorsit ab hominibus qui erant populati in omnibus dictis
locis. Nos supradicti Judices interrogavimus dicto Alarico Comite
quid respondit ad ea quae sibi aponunt. Ille dictus Comes ita
respondit: Iste Castro Tolon cum fines et adjacentias earum, et tota
terra illa et montaneas et valles Leocarcari quod iste Giemundus
monachus mihi requirit pro suo monasterio Sancti Cirici et Sancti
Andreae infra meo comitatu est, et debeo habere et possidere et
judicari quasi res proprias de meo comitatu, et non credo ullo modo
quod a divae memoriae Carolo imperatore donacio fuisset facta jam
dicto Libencio Abba vel ad suo fratre nomine Assenario monacho, sive
a dicto monasterio et nunc potui credere quod omnia predicta essent
aprisiones de illis dictis, nec illis essent populatores de omnibus
predictis locis. Nos supradicti Judices interrogavimus dicto
Giemundo monacho si haberet firmas scripturas et bene corroboratas,
vel testes boni testimonii ut ea quae dicis in veritate mittere
possis, et si facere nequivis de jure, vox tua extincta sit de hac
re, et ea amplius non resolves. Qui statim dictus Giemundus monachus
protulit nobis testes veraces IIII presbiteri, et IIII milites, et VI
paienses. Nos Judices statuimus eos testes jurare super altare
consecrato in honore Sanctae Mariae Virginis in ecclesia Sancti
Saturnini, et super reliquias dicti Sancti Saturnini, et super quator
Evangelia, et ita haec fecerunt.
Et post sacramentos nos dicti Judices singuli ac discussi sicut lex
docet, exquisivimus ab illis rei veritatem, et omnes dicti testes
concorditer quasi una voce protestabant hunc testimonium ita: nos
vidimus et audivimus et presentes fuimus quando domno gloriossisimo
Carolo Imperatore dedit de fischo suo Libentio Abbate, et ad suo
germano Assenario monacho Castro Tolon cum fines et adjacentias suas,
et tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari cum fines et
adjacentias eorum tali pacto, ut in ipsas valles Leocarcari plantent
et edifficent monasterium Sancti Cirici et Sancti Andreae. Item
postea vidimus et audivimus et presentes fuimus quando Libentius Abba
una cum Assenario monacho prendiderunt primi homines post mortem
Galaffre et Biuxan filio eius et aliorum Sarracenorum dicto Castro
Tolon cum fines et adjacentias et tota terra illa et montaneas et
valles Leocarcari cum fines et adjacentias eorum, et ibi in dictas
valles plantaverunt, et edifficaverunt monasterio Sancti Cirici et
Sancti Andreae, et in Castro Tolon domo Sancti Martini fecerunt, et
ibi villa, mansos, mansatas, vilarunculos poblaverunt, et parrochiam
constituerunt, et postea nomen Petralata ibi miserunt, qui antea a
Paganis Tolon, sive terra mortua voceaverunt (vocaverunt), et in tota
terra illa et montaneas et valles Leocarcari mansos, mansatas,
villas, vilarunculos poblaverunt et fecerunt ecclesias scilicet in
Novis Sanctae Eulaliae et in Daltiano Sancti Romani, et in Moleto
Sancti Cipriani, et in Maseracho Sancti Martini, et juxta rivo Agneti
Sancti Clementi, et in Cantalupis (Cantallops) Sancti Stephani et in
Rechisindo (Requesens) Sanctae Mariae, et in Baneigis Sancti
Martinis, et juxta rivulo Urline Sancti Genesii, et in
Rabedoso Sancti Juliani, et in Spodilia Sancti Jacobi, et in
Turnebule Sanctae Mariae et parrochias constituerunt in dictas
ecclesias et postea fecerunt cellulas sanctorum in dictas parrochias
habuerunt ac judicaverunt omnia predicta secundum illorum voluntatem.
Item postea vidimus et audivimus et presentes fuimus quando dompno
gloriossisimi Ludovicho filio dompno Carolo Imperatore venit
ad expugnandos omnes Sarracenos qui erant in Barchinona et cepit ea,
et ibi dimisit genitori de isto dicto Alaricho Comite domino super
totam Cataloniam. Et vidimus et audivimus et presentes
eramus quando dictus Ludovichus mandavit atque precipiendo
dixit dicto Comite quod non tangat neque capiat vel judicet nullam
rem de rebus vel honoribus dicti monasterii Sancti Cirici et Sancti
Andreae quia de fischo patri mei est hereditatus, sed manuteneas ac
deffendas quasi res proprias de fischo genitori meo habuerunt et
possederunt ac judicaverunt in bona pace totum hoc predictum heremum
et condirectum pratis, pascuis silvis, garricis, aquis aquarumve
molendinis et molinaris, piscatories, ruppes, petras, fontes, plano
monte, vie ductibus, vel reductibus omnia et in omnibus quicquid
visum est habere infra fines et terminis de omnibus predictis locis
per XL annos et amplius, et postea totum hoc predictum liberi
dimiserunt predicto monasterio, et ad illi qui ibi vitam monasticam
vivebant. Et dum essent domini possesores post mortem illorum
per X annos et amplius nos videntibus sic venit dictus Alaricus Comes
et depotestavit illos injuste et contra lege, et multas exactiones
judicando sive rapiendo injuste extorsit ab hominibus qui erant
populati in omnibus predictis locis et hodie plus... tur omnibus
predictas parrochias cum fines et adjacentias et terminis eorum a
isto Giemundo monacho, et ad suo monasterio sive ad illis qui ibi
vitam monasticam vivent ad expletandum et regendum ac judicandum quam
a nullo alio homine viventi. Nos supradicti Judices interrogavimus
dicto Alarico Comite si voluit nec potuit nulla bona
ratione ponere contra istos testes, ut ea quae testantur invalidum
sit. Et Comes Alaricus ita respondit: Nollo ponere ulla ratione
contra illos testes. Et nos supradicti Judices pariter ac diligenter
exquisivimus hanc causam rey veritatem. Auditis rationibus,
allegationibus, renunciatione exinde facta, donavimus hanc
diffinitivam sententiam; ita ut dictus Comes Alaricus pleniter reddat
dicto monasterio Sancti Cirici et Sancti Andreae, et ad suorum
monachorum tam presentium quam futurorum dicto Castro Tolon cum fines
et terminis adjacentias suas et tota terra illa et predictas
parrochias cum fines et terminis adjacentiis eorum habeant heremum et
condirectum quantum visum est infra fines et terminis adjacentiis de
omnibus predictis locis, et possideant, regant et judicent et per
alodium teneant in perpetuum de fischo Imperatoris sive Regis totum
hoc predictum sine omni retentu et servicio et judicio ac justitia
quod ibi in omnibus praedictis locis dictus Comes, necne alii non
habeant vel capiant pro ulla ratione. Item pleniter reddat in triplo
omnia mobilia quae habuit receptas pro vi sive gratis, vel aliqua
alia ratione in omnibus predictis locis sicut eas certas sive veras
poterint hostendere in presentia dicto Gondemaro Episcopo quando
fuerit presens in dicto monasterio. Data fuit haec sententia in
civitate Tolosa in dicto monasterio Sancti Saturnini VIII. kalendas
junii anno IV. regnante dompno Carolo Rege. = Gondemarii Gerundensis
Episcopi. + = Sig+num Eyenrici Pictavensi Comiti. = Sig+num Gauferi
Burdolensi Comiti. + Petri Archilevitae Sancti Stephani Tolosae. =
Pe+tro Judex ordinarius in curia Regis. Nos Judices mandato Carolo
Rege hanc sententiam donamus et corroboramus. = Sig+num Gaucperti de
Castronovo. = Sig+num A. de Barbaveteri. = Sig+num Gaucerandi de
Avalrino. = Sig+num Eymerici Castellanus de Castro Tolon quem
modo vocant Peralada. = Sig+num Samarelli presbiteri. =
Sig+num Ugo presbiteri. = Sig+num Falcuchii presbiteri. = Sig+num
Salomoni presbiteri. Sig+num Rodulfi. = Sig+num Novelli. = Sig+num
Eriberti.= Sig+num Sancii. = Sig+num Clementi. = Sig+num Roberti. Nos
testes producti in hac causa confirmamus sententia data.= Sig+num
Giberti Domino Terragonae. = Sig+num Eymerici domino Narbonae. =
Sig+num Bocardi de Portaclusa. = Sig+num Esquivi de Caput stagni.=
Sig+num Umberti de Accuta. = Sig+num Fulchi de Sancto Martino testes
rei huius. = Iterius presbiter et publicus scriptor in civitate
Tolosa in Burgo Sancti Saturnini rogatus a predictis Judicis scripsit
die et anno prae+fixo. = Gondemarii Gerundensis Episcopi praescripta
sententia sigillari + feci. Servo Dei Judex ordinarius Carolo Regi +
similiter feci.

V.

Praeceptum
Carolimanni in favorem Ecclesiae Gerundensis.

(Vid.
pág. 23.)

Ex
autogr. in arch. eccl. Gerundensis. (Priv. Rs. Pl. 1 n. 1.)

In
nomine Domini Dei aeterni et Salvatoris nostri Jhesu Christi Karlo Mannus gratia Dei Rex. Si utilitatibus locorum divinis cultibus
mancipatorum, servorumque Dei necessitatibus in eisdem degentium
operam frequentamus regiae celsitudinis exercemus morem ac per hoc ad
aeternam beatitudinem facilius provenire omnimodis confidimus. Itaque
notum sit omnibus sanctae Dei ecclesiae fidelibus et nostris
praesentibus scilicet et futuris quia venerabilis vir Theotharius
Gerondae ecclesiae Episcopus nostram adiens celsitudinem petiit ut
memoratam Sedem cum vilis et hominibus a domno et genitore nostro
Lhudovico aliisque devotis hominibus eidem Sedi collatis quas
num possidere (con una s en el original) dinoscitur, id est in pago
Puritano villam nuncupantem Olianam cum suis terminiis, et
villam vocantem Caccanianum ac villare antiquum cum
Villanova, quam vocant Vellosos et cum castello suoque terminio, et
in pago Geronnense medietatem de Villamolleto et Miliasam villam
caeterasque res, quas a longo tempore inibi possidere dinoscitur
simul cum tertia parte de pascuario et teloneo de ipso pago, aliasque
villas quarum vocabula sunt Castellum fractum et Parietes Ruffini cum
tertia parte de pascuario et teloneo de ipso pago. (,) Cellam Sancti
Clementis cum Petra alta cum terminiis suis atque arcis. Concedimus
etiam praefato Pontifici et suae Sedi villas quas pater noster divae
recordationis Lhudovicus Rex per praeceptum condonavit villam
scilicet Sanctae Mariae quam alio nomine vocant Fontanetum et Palatii
Mororum cum suos villares, villarem quem dicunt Julio et
villarem Maurellum necnon et villam Quartianum et Felgerclas
(o Felgerelas) cum omnibus adiacentiis et terminiis suis cultis et
incultis necnon et villam que vocatur Fonsaedictus uno nomine.
Alteram vero Apiliarem cum propriis videlicet finibus vel adiacentiis
cultis et incultis quas etiam res sicut et supranominatas aequa
conditione sub defensionis nostrae munimine pariter recipimus. Vineas
quoque et terras quas castellanus Prbt. et parentes eius traxerunt de
heremo libenti animo condonamus Sanctae Mariae et Sancto Felici atque
rectoribus eius pro remedio animarum patrum nostrorum, nostroque
facinore. Et villarem Fuiam cum vineis, terris, silvis et omnibus
terminiis suis et plantadicium Gundemari Episcopi cum omnibus
terminibus et arcis suis, et villam quae est in pago Bisildunense et
vocatur Bascara cum suis villaribus et suo terminio et arcis. Et
villarem vocantem Spedulias et alium villarem quae est infra
memoratarum villarum terminos; villas etiam duas quae vocantur
Crispian, et Miliarias cum tertia parte de pascuario et teloneo de
ipso pago. et in pago Petrelatense villam quae vocatur Faras cum omni
suo terminio propter infestationes malivolorum hominum sub nostra
tuitione et immunitatis
defensione constituissemus. Cuius petitioni annuentes propter amorem
Dei memoratam Sedem cum suprascriptis villis praesenti tempore in
jure eius consistentibus sub nostra tuitione constituimus et hanc
nostram constitutionem circum eamdem Sedem fieri decrevimus, per quam
decernimus ut nullus Judex publicus vel quislibet ex judiciaria
potestate maior minore (f. minorve) predita persona
in aecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones memoratae
Sedis quas moderno tempore infra ditione Imperii nostri legaliter
possidet vel quae deinceps in jure ipsius loci divina pietas augere
voluerit ad causas judiciario more audiendas vel discutiendas aut
freda exigenda, aut mansionaticos vel paratas faciendas, aut
fidejussores tollendos aut homines ipsius aecclesiae contra rationis
ordinem distringendos, nec ullas redibitiones vel illicitas
occasiones ullo umquam tempore ingredi audeat vel ea quae supra
memorata sunt penitus exigere aut undecumque modo legaliter
vestituram habet, abstrahere presumat, sed liceat memorato Episcopo
suisque successoribus res predictae aecclesiae cum omnibus quae
possidet quieto ordine possidere et nostro fideliter parere Imperio
et pro nobis ac patribus nostris Domini misericordiam jugiter
exorare. Et ut haec auctoritas confirmationis nostrae per curricula
annorum inviolabilem atque inconvulsam optineat firmitatem manu
propia subter firmavimus, et anuli nostri impressione adsignari
jussimus. Signum
+ Karlo Manni (Carlomán) gloriossisimi Regis. = Norbertus
notarius ad vicem Wifardi recognovit et subscripsit. = Datum quarto
kalendarum septembrium anno tertio regni Karlomanni gloriosissimi
Regis, indictione XIIII. = Actum apud Fosianum villam in Dei nomine
feliciter. Amen.

VI.

Notitia
judicati pro ecclesia Gerunden. anno DCCCLXXXI. (Vid. pág. 24.)

Ex
Lib. virid. ecclae. Gerunden fol. LI. b.

Cum
in Dei resideret vir illuster Teotharius Sedis Gerundensis Episcopus
una cum viros illustros Deilane et Suinarii Comites in villare quod
dicitur Purtos quod est in territorio Impuritano in Mallo publico per
multorum causas ad audiendum et rectis et justis judiciis ad
diffiniendum seu in presentia Petrone Vicecomite vel Judices qui
jussi sunt judicare vel dirimere causas id est Furiolo, Undilane,
Godemare, Teodardo, Manuel, Frugello, Lenteo et Ruderico Judicum
Ardovaste Sajone, Sperandeo, Hostalese necnon Juniano, Trastildo, Benedicto,
Furiolo, Blanderico, Eldegodo, Vifredo, Eripione, Sdrunane,
Untrilla, Comparato, Leupardo, Daniel, Undisco, Armentorio, Mirone,
Petrone, Adalane, Fluctario, Galinno, Castino, Agilane, Adilone,
Senderico, Parerello, Tructerio, Salomon, Leo, Elantio, Paschale,
Revello et Segobrando vel coeterorum presbiterorum clericorum
multitudo laycorum plurimorum bonorum hominum qui ibidem aderant. Sic
in eorum presentia veniens Stremirus Archipresbiter, mandatarius qui
est supradicto Episcopo, et dixit: jubete me audire cum isto presente
Andreo domos, curtes, ortos et pomiferos et terras qui sunt infra
termines de villa Uliano qui est in territorio Impuritano, illas
debent esse supradicto Episcopo pro partibus, ipsa causa de Sancta
Maria et Sancto Felice quod satis in Gerunda vel justa (juxta) ipsa
civitate per praeceptum dompni Regis quod illi fecerunt ad jam dicta
Sancta Maria et Sancto Felice ad propio. Iste Andreas eas retinet ad
aprisione pro partibus de villa quae dicitur quamque vocant Bedenga.
Iste Andreas eos retinet injuxte (injuste) et contra lege. Tunc
supradicti Comites Vicecomes vel Judices interrogaverunt praedicto
Andreae quid ad haec responderet. Ille tunc in suis responsis dixit
quod ipsas domos, curtes, ortos, pomiferos et terras supradictas quod
iste Stremirus presbiter quod est mandatarius supradicto Episcopo
requiret, non eos teneo injuste set per legis ordine eos teneo, per
aprisione et per praeceptum Regis et pro partibus de supradicta villa
Bitinga, sicut ceteri Hispani faciunt. Tunc supradicti
Comites, Episcopus Vice comites vel Judices fuerunt super ipsa archa
vel signa quod est in monte Grinio (Montgrí, Mongrí) et dividit
inter jam dictas villas et invenerunt vel extimaverunt quod jam
dictas Andreas tenebat et preceperunt jam dicto Undilane Judices ut
ipsas terras mensurare fecissent quod jam dictus Episcopus et
predictus Andreas inter se habere debuissent sicuti et fecerunt, et
diviserunt ipsas terras, sicut lex Gothorum commemorat. Et
venit supradictus Undila una cum supradictos sacerdotes vel
plurimorum bonorum hominum et mensuravit ipsas terras in latitudine
quantum jam dictus Andreas habere debuisset, et sic de ipso puteo qui
est in jam dicto villare et contra occidente habet perticas LXXX, et
habet ipsa pertica quae est mensurata pedes VIII, et medio et
pervenit usque ad ipsa Petra fita (fita, hito, Piedrafita, Piedrahita) quod jam dicti Comites et Episcopus preceperunt figere et
contra partibus Uliano, de oriente habet perticas XL in latitudine
quod jam dictus Stremirus recepit de jam dicto Andreo pro partibus
predicto Episcopo cuius mandatarius est, et contra occidente recepit
in latitudine perticas XXXVIII et habet ipsa terra quod termiaverunt
jam dicti Judices de parte orientis in latitudine LXXVII et media. Et
tum ordinaverunt jam dictus Episcopus, Comites vel Judices ut infra
ipsas villas Uliano et quarto quae vocatur Bitinga fixuras vel
terminia mitterent V petras fictas, sicuti et fecerunt. Et
recepit jam dictus Andreas medietatem de ipsas perticas contra ipsum
puteum a partibus circi, et Stremirus Archipresbiter similiter alia
medietate contra villa Uliano a partibus meridie. Et tunc covenit
inter predicto Episcopo et jam dicto Andreo ut unusquisque teneat et
possideat usque ad ipsas petras fictas per illorum
villas divisione judicent atque deffendant et securi possideant
quisque in perpetuum quieto ordine. Tunc apertum fuit ut unusquisque
haberet exinde notitiam de ipsas res supra scriptas firmatas atque
roboratas sicut et est, et gaudeat se unusquisque in nostro Mallo
suam percepisse justitiam. Data notitia sub die XVI kalendas junii
anno III quod obiit Ludovicus Rex. = + Ricardus Archipresbiter ss. =
Guischafredus Archipresbiter ss. = Petrus presbiter ss. = Recharetus
presbiter ss. = Teudegildus presbiter ss.

VII.

Decretum
electionis Servi Dei Episcopi Gerundensis anno circiter DCCCLXXXVI.
(Vid. 31.)

Ex.
arch. Eccl. Gerund.

Hoc
est translatum fideliter factum. In nomine Domini Dei summi post
obitum condam Teuterii Sedis Gerundensis Episcopi. Convenientibus
omnibus canonicis Sancte Dei Genitricis Mariae cum Archipresbiteris
necnon et Archidiachonis, seu omnium ruralium sacerdotum sive
clericorum maioresque nobilium laycorum tam Comites ibidem
commanentes quam etiam omnis plebs simul in unum concordantes uno
sensu, unaque voluntate omnes in uno positi voluntatem Dei
obtemperantes et consencientes direxerunt has litteras ad Domnum
Teodardum Sedis Narbonensis Archiepiscopi poscentes electionem Dei et
suam, necnon et omnium Episcoporum in Septimaniam comorancium.
Eligentes siquidem in ordine presulatus predicte Sedis virum
preclarum et inclitum terre prefate natum et nutritum sacerdotem
nomine Servum Dei, si voluntas Dei adfuerit et vestra consentio,
volumus et petimus ut curam pastoralis regiminis super nos accipiat.
Sinderedus canonicus Sancte Marie ss. = Fricco presbiter et
cannonicus Sancte Marie ss. = Conparatus (Comparatus arriba) sacerdos
et canonicus ss. = Romeus presbiter et canonicus ss. = Adajo
Presbiter et canonicus ss. = Fuctuosus (Fructuosus) Presbiter et
canonicus ss. = Baro presbiter et canonicus ss. = Argobadus levita et
canonicus. = Tedeletus canonicus. = Turtolerus canonicus. = Galindus
canonicus. = Sig+num Raimundi de Viridaria qui hoc anno Domini MCCXXX
nono (1239), VI. kalendas madii fideliter translatavit cum litteris
suprascriptis in I. linea.

VIII.

Acta
dedicationis ecclesiae S. Mariae etc. de Fontanet sub Servo Dei
Episcopo Gerundensi anno DCCCCI. (901) (Vid. pág. 36.)

Ex.
autogr. in arch. S. Petri Roden.

In
nomine Domini Dei summi et Salvatoris nostri (pone notri) Jhesucristi
sub era DCCCCIIII. (a: Quod hic eram scriba dixit, annum intellige
Incarnationis Christi: ut alibi saepe notavimus, idque ex aliis notis
chronologicis eruere facillimum est.) indiccione VII. anno VI.
regnante Karulo Rege filio Ludoici, veniens vir reverentissimus
domnus Servus Dei Sedis Jerundensis (con jota : ierundensis :
gerundensis : ierunda : Gerunda: Gerona o Girona) Episcopus ad
consecrandas ecclesias quae sitas sunt in pago Jerundense in terminio
de villa Fontanedo (Fontaneto, Fontanet) qui sunt edificatas in
honore Sanctae Mariae Virginis, et Sancti Michaelis Arcangeli, et
Sancti Johannis Babtistae, Praecursoris Christi, quae redificaverunt
homines pro Dei amore is nominibus Wilisclus levita, Ansulfus,
Audesindus, Anla, Ansalon presbitero, Desiderio, Salvator,
Formesindo, Ariulfo, Wimara (: w : g : Gimera, Guimera), Beato, et
Stephano. Et dederunt isti supranominati ad predictas ecclesias pro
Dei onore, et propter remedium animas illorum, id est Wilisclus
levita dono atque trado ad jam dictas Baselicas, id est Missale, et
Epistolas Pauli, et Actus Apostolorum. Et in jam dicto comitato
Jerundense infra terminio de villa Fontanedo dono ibidem de terra
modiatas VI. Et afrontat ipsa terra de oriente in vinea de me jam
dicto Wilisclo levita, et de meridie in terra de Ermumfredo, et de
occiduo in terra de Benduto, et de cerci (circi, circio, cierzo,
cerç) terra de Anla et in praedicto... nio trado ibidem vinea mea,
et afrontat predicta vinea de parte oriente in vinea de Vietario, et
de Argela, et de meridie in vinea de Bas... et de occiduo in terra de
Sancta Maria, et de cerci in vinea de Fele presbitero. Et ego
Audesindus dono a prefactis ecclesiis in comitato Jerundense infra
terminio de villa Caneposto vinea mea propria; et afrontat de parte
oriente in terra erma, (yerma, no cultivada; erema; que no da
fruto, estéril, título de una obra de Federico García Lorca) et de
circio in vinea de Fauvane. Et ego Audesindus dono ad jam dictas
ecclesias propter remedium animae de femina nomine... vinea una in
terminio de villa Caneposto, id est, modiatas II. Et afrontat ipsa
vinea de parte oriente in strada publica, et de meridie, et de
occiduo, et de cerci in terra erma. Et infra terminio de villa
Vulpiliaco campo I. et afrontat ipsa terra de parte oriente in vinea
de Sancti Juliani, et de meridie in terra de Eldegudo (Eldegodo
antes), et de occiduo in via qui inde discurrit, et de cerci in ipsa
strada qui inde pergit. Et ego Ansalon presbiter dono atque trado ad
jam dictas Ecclesias casale meum et terra, et afrontat ipse casale de
parte oriente in terra de Maurelde, et de meridie in terra de me
Ansalon, et de occiduo in terra de me jam dicto Ansalon presbitero,
et de cerci in domum Sanctae Mariae. Et nos omnes supranominati, id
est, Anla, Desiderio, Salvator, Formesindo, Ariulfo (,) Wimara,
Beato, et Stefano donamus adque tradimus ad jam dictas Ecclesias
campos II., et ortale I. et afrontat ipse campus unus de parte
oriente in ipsa strada, et de meridie in terra de ex ipso, et de
occiduo in ipsa strada et cerci in ipsa (falta la i) strada; et ipse
alius campus afrontat de parte oriente in ipsa strada, et de meridie
in terra de Lunare, et de occiduo (falta una c) in Rio Adaron, et de
circi in terra de Quintilo. Donamus nos omnes supranominati ista
omnia superius scripta ad jam dictas Ecclesias, ut de ab ordierno
(odierno, hodierno: hui, avui, hoy) die et tempore ibidem subjaceat
man... ta et potestatem abeant, sacerdotes ibidem Deo famulantes ista
omnia laborare et exfructare, et usibus illorum ipsas fruges
dispensare per jussione proprii Episcopi ut nullus Comes, Vicecomis
(Vicecomes), Vicarius vel centenarius, neque ulla saecularis potestas
hoc exinde abstrahere presumat, set teneant hoc ipsas ecclesias usque
in perpetuum. Tunc supra nominatus domnus Servus Dei Sedis
Jerundensis Episcopus aparrohaciavit adque concessit decimas et
primicias ad jam dictas baselicas de villas vel villarunculos is
nominibus villa Fontaneto et villa Palacio Maurore
cum suos fines, et villa Fonsedictus, et villare Abiliares (Apiliarem
más arriba), et villare Perductus, et villare Murello, ut sacerdotes
(falta la s inicial) qui in ipsas jam dictas ecclesias Deo deserviunt
decimas et primitias inde recipiant usque in futurum per jussionem
proprii Episcopi. Et nos omnes supranominati donamus ad jam dictas
ecclesias, sicut superius scriptum est. Quod si nos donatores aut
ullus homo qui contra hanc donacione ad inrumpendum venerit, aut nos
venerimus de ista omnia superius scripta, non hoc valeat vindicare,
set componat ad jam dictas ecclesias ista omnia superius scripta in
duplo, et in antea ista dotis vel donacio firmis permaneat. Facta
dote vel donatione VI. idus novembrii, anno VI. regnante
Karulo Rege, filio Leudeici. = Absalon presbiter ss. = Sig+num
Anla. = Sig+num Stefanus. = Sig+num Wimara. = Sig+num Salvator. =
Willisclus diaconus qui hanc donationem feci ss. = Servus Dei humilis
Episcopus Sancta Jherundensis Ecclesiae Episcopus ss. = +
Gischafredus Archipresbiter (falta la t) ss. = + Audesindus ss. =
Modicus Georgius Abba exiguus, et sacerdos indignus interfui et
subscripsi +. = Trasemirus Diaconus ss. = + Nifridius Diaconus ss.

IX.

Acta
electionis et intronizationi Wigonis, Episcopi Gerundensis (doble n
en el original): anno DCCCCVIII (908). (Vid. pág. 42.)

Ex
autogr. in arch. Ecclae. Gerunden.

Dominicae
Incarnationis anno DCCCCVIII. annuente atque inspirante eodem Domino
nostro Jhesu Christo conventus clericorum atque plebegium factus est
citra portam Gerundae civitatis in aecclesiam Sanctissimi Foelicis,
Christi martyris in quo conventu extitit reverendus Metropolita et
Antestis almae Narbonensis aecclesiae Arnustus, pariterque cum eo
venerandi Presules Nantigisus Urgelitanus, et Teudericus
Barchinonensis. Extitit quoque inibi Princeps maximus et Marchio
Wifredus, corde et ore atque opere verissimus risticola (falta
una c, cristicola) et maxima conglobatio religiosi cleris Gerundensis
atque nobilium et fidelium laicorum. Cum itaque omnis cetus infra
septa praescriptae extaret aecclesiae, obtulit omnium obtutibus
praelibatus Archipraesul virum spectabilem et tam Deo quam hominibus
affabillimum nomine Wigonem, asserens eum a regia aula prolatum et
eius jussione atque sanctorum Episcoporum Gotiae electum et
tam ab ipso Archiepiscopo quam a caeteris ad episcopalem infulam in
Gerundana aecclesia consecratum, indicans eum nobillima
nativitate honestatum, et sanctis moribus comptum, magnae quoque
sophiae redimitum, regioque palatio enutritum, et omni perspicatia
decoratum. Cum autem christianissimus Princeps omnisque
nobillima caterva illi assistens tantam virtutum famam de eo
audissent Omnipotenti Domino gratias retulerunt et tam factis
episcopalibus quamque monitis aecclesiasticis atque regiae iussioni
se promptissime obedituros professi sunt. Omnes itaque subsequentes
jam fati Principis voluntatem et praedictum virum Dei Wigonem
dignum Deo et homnibus perspicientes pari animo pronaque
voluntate Episcopum eum sibi petentes atque amplectentes benignissime
susceperunt et in cathedram episcopalem sublimaverunt, atque ut hanc
scripturam susceptionis atque sublimationis attentissime propriis
corroborarent manibus, unanimiter decreverunt. = Exaratus est autem
textus huius scripturae confirmationis atque intronizationis XII.
kalendarum decembrium anno XI gloriosissimi regis Karoli, in
indictione XI. inspirante atque auxiliante divina misericordia, cui
est decus et virtus, honor et potestas per inmortalia saeculorum
saecula. Amen. +
Arnustus Sanctae Narbonensis Ecclesiae humilis Episcopus ss. = +
Idelherus Episcopus ss. = Teudericus Barchinonensis Episcopus ss. = +
Wifredus Comes +. = Servus Dei Archipresbiter ss. = Gischafredus
Archipresbiter ss. = Sonifredus Archipresbiter ss. = * Pressius
diaconus ss. = Prunetus presbiter ss. = Romeus presbiter ss. =
Rotgarius presbiter ss. = Durandus presbiter ss. = Amelius diaconus
ss. = Wihadus presbiter ss. = Addaulfus (Ataulfus) presbiter ss. =
Argibadus presbiter ss. = Desiderius presbiter ss. = Willisclus
diaconus ss. = Teotarius levita ss. = Acfredus umilis Habba
ss. = Genesius presbiter ss. = Addila presbiter ss. = Oliba levita
ss. = * Eldalecus (no se lee, por eso pongo * asterisco)
presbiter ss. = Wiliemundus presbiter ss. = Audesindus presbiter ss.
= Adroarius levita ss. = Durandus Archipresbiter ss. = Perasicius
presbiter ss. = Teodalecus (Teudalecus y variantes) presbiter ss.
= Sasila presbiter ss. = Riculfus presbiter ss. = Recosindus
presbiter ss. = Ayyndys (con 3 y griegas) presbiter ss. = Cixila
presbiter ss. = Hemmo presbiter ss. = Bulgara presbiter ss. =
Sisisclus presbiter ss. = Sindola presbiter ss.= Sendovinus presbiter
ss. = Der..olius presbiter ss. = Tivurcius presbiter ss. = Raquel
presbiter ss. = Wimera (Guimera, Gimera, Guimerá) presbiter ss. =
Elderedus presbiter ss. = Ermegildus presbiter ss. = Miro presbiter
ss. = Bellus presbiter ss. = + Sunigildus presbiter ss. = Durandus
presbiter ss. = Valdemirus presbiter ss. = Vindemius presbiter ss. =
Guillara presbiter ss. = Tolgaredus ss. = Addala presbiter ss. = +
Benedictus presbiter ss. = Wisandus presbiter ss. = Hatila (Atila)
presbiter ss. = Antenerus presbiter ss. = Ariulfus levita ss. =
Adanagildus presbiter ss. = Altimirus presbiter ss. = Atto presbiter
ss. = Ennego ss. = Eldericus presbiter ss. = Leuvila presbiter ss. =
Salustius presbiter ss. = Johannes presbiter ss. = Alaricus presbiter
ss. = Letus presbiter ss.= Teodosius ss. = Seniulfus ss. = Signum +
Rainaldus. = Sig+num Oliva. = Godmares ss. = Trasemirus presbiter qui
hanc textum
huius scripturae confirmationis atque intronizationis scripsi et
subscripsi sub die et anno quod supra.

X.

Carta
vendictionis factae Wigoni Episcopo Gerund. anno DCCCCXVI.
(Vid. pág. 46.)

Ex
Cartor. curiae ep. Gerund. fol. 104.

In
nomine Domini ego Recesinda et filio meo nomine Manla vinditores tibi
Ugone Episcopo emptore per hanc scripturam venditionis nostrae
vindimus tibi vinea propria juris nostrae quae nobis advenit per
parentorum vel per comparatione. Et est ipsa vinea in comittatu
Gerundense infra termino de villa Fontanedo que vocant Sancta Maria.
Et affrontat ipsa vinea de oriente in vinea de me emptore vel in
vinea de Formesindo, et de meridie in vinea de me emptore, et de
occidente affrontat in vinea de Formesindo vel de ansa; de parte vero
circii subiungit in vinea de me emptore. Quantun infra istas
quatuor affrontationes includunt sic vendimus nos tibi propria cum
exeo vel regressio suo, id est in aderato vel de finito propter
precium solidos V. tantum quos tu emptor nobis dedisti, et nos
venditores de presente manibus nostris recepimus, nichilque de ipso
precio apud te emptore non remansit, sed omnia nobis adinplesti. Est
enim manifestum quod vero de ipsa vinea sicut superius resonat de
nostro jure in tuo tradimus dominio et potestate habendi, vendendi
vel quicquid facere vel judicare volueris, in Dei nomine habeas firma
potestate. Item quodquod si nos venditores aut aliquis homo qui
contra hanc venditionem ista venerit ad irrumpendum, inferant vobis
vel inferant tibi partique tuae quantum ad eo tempore inmeliorata
fuerit ista omnia, superius scripta in dupla tibi perpetim habitura,
et in antea vinditio firmis et stabilis permaneat omnique tempore.
Facta venditione XII. kalendas Februarii anno XVIIII. regnante Karolo
rege, filio Lodovici. = Sig+num Requisinda. = Sig+num Manla qui
simul in unum vinditionem fecimus et testes firmare rogavimus. =
Teudesindus presbiter ss. = Quibertus ss. = Ansulfus subdiachonus ss.
= Sonifredus subdiaconus ss. = Pulcresindus presbiter qui hanc
vinditionem scripsi et ss. sub die et anno quo supra.

(Continúa del 11-20)

desamors avets fetes al Seyor Comte dempuries et fets tot dia

"Al molt noble et honrat en Bn. per la gracia de Deu bisbe de Gerona denos (de nos) en Bn. Amat de Cardona salut et amors. Fem vos saber que per molts de greuges et per moltes de desamors que avets fetes al Seyor Comte dempuries et fets tot dia: los quals greuges et desamors avem nos á pendre per nostres, axi com si á la nostra pensonals (persona 'ls) aviets fets, nels faiets: et encara mes enant fem vos saber, mal et greu que á nos es, quens desexim (y no “dessurtim” como sería en catalán pompeyano) de vos et de les vostres coses per rao del Seyor Comte, que de mal queus faessem a vos, ne á res del vostre, que tenguts nous eusiam (no us ho siam). Item fem saber queus retem les treues, les quals aviem ab vos, ne aviem dades al noble car frare nostre lardiache (l' ardiache, ardiacha, ardiaca; el arcediano) de Barchelona, ne al Sacrista de Gerona per rao de vos; jassia (jatsia, iatsia) queus avem tramessa (doble s) Carta ja de deseximent. Dat. Roda divenres vespra de Sen Tomás (sent sin t, y Tomás con tilde á) en lan (: l' any) que contem M. et CCXCVII. (1297)