domingo, 5 de febrero de 2023

LXI. Concessio vicesima reddituum ecclesiasticorum Regi Aragonum, facta a concilio Tarraconae congregato, an. MCCXLVIII. (1248)

LXI. 

Concessio vicesima reddituum ecclesiasticorum Regi Aragonum, facta a concilio Tarraconae congregato, an. MCCXLVIII. (1248) (Vid. pág. 216.)

Pateat universis quod Nos P. miseratione divina Terrachon. Arch. P. Dertusan. V. Oscen. P. Barchin. G. Ilerden, et A. Valent. Episcopi, P. Albertus, canonicus Barchin. procurator sui Capituli, ac B. Gerunden. Ep. Bngs. Burdi, procurator B. Vicen. Ep., Benedictus de Pratis, procurator Urgellen. Ep.; P. de Legato, Cantor Illerden. procurator eiusd. Capituli, S. de Boleya, canonicus, procurator Oscens. Capit., Geraldus, Sacrista Caesaraugust. procurator Cesaraug. Ep. et S. Petri, procurator Tirason. Ep. Frater D. Rivipollen. et Fr. Sancti Cucuphatis Abbates, in Terrac. concilio congregati attendentes quod vos Dnus. Ja. Dei gra. Rex Aragon., zelum fidei catholicae habentes pre occulis ad expulsionem Sarracenorum de regno Valentiae attenta sollicitudine laboratis, vestram etiam necessitatem et utilitatem nostram propriam in parte huius reputantes, de Dni. Papae voluntate atque assensu praemittimus vobis quod praeter vicesimam nostrorum reddituum istius anni, quam hoc anno apud Dertusam vobis dare promissimus, vicesimam nostrorum reddituum sequentis anni vobis dabimus in subsidium negotii memorati, ita quod usque ad kalendas junii proximas primi anni vicesima, et a proximis kalendis junii usque ad annum alterius sive secundi anni vicesima vobis vel uti volueritis compleantur. Actum est hoc idus marcii, anno Dni. M.CC. quadragesimo VIII. Ego Petrus Sanctae Terrachon. ecclae. Archieps. subscribo. = Ego Poncius Dertuxe Eps. subscribo +. = Ego Vitalis Vicensis Eps. subsc. + = Ego Fr. Petrus Barchin. Eps. subsc. = Ego Fr. G. Ilerden. Eps. subs. = Ego Fr. Andreas Valent. Eps. subs (.) = Ego Guillermus de Alarico, notarius Dni. Archiepi. supra dicti haec scripsi mandato omnium praedictorum die et anno prefixis.

LX. Constitutiones Domini Fratris P. Barchinon. Episcopi edictae in plena synodo, VIII. idus novembris anno Domini M.CCXLIIII. et primo.

LX. 

Constitutiones Domini Fratris P. Barchinon. Episcopi edictae in plena synodo, VIII. idus novembris anno Domini M.CCXLIIII. et primo. (Vid. pág. 215.)

Ex cod. Barchin. apud FF. Carmel. excalc. 

Contra clericos lusores.

Si quis clericus beneficiatus nostrae diocesis aut in sacris ordinibus constitutus, civitatensis vel diocesanus, ad aliquem ludum taxillorum luserit, ex tunc noverit a suis beneficiis se suspensum.

De clericis venatoribus. (cazadores)

Si quis presbyter vel clericus curam animarum habens auscorem (azores) seu falconem (halcones) vel sparverium (esparvé, esparver; cernícalo) de coetero ad venandum portaverit, avem quam portaverit amitat, nobis vel cui mandaverimus applicandam, in elemosinam pauperibus erogandam. 

De clericis advocatis iterum.

Quia constitutio in praeterita synodo contra clericos advocantes a nobis edita non sit hactenus observata, de misericordia procedentes volumus et sub poena beneficii mandamus firmiter, quod quicumque presbyter vel curam animarum habens predictae constitutionis transgressor extiterit, non exeat civitatem, donec persolvant hoc Ferrario de Torrente malo in elemosinam erogandum quidquid de illicita advocatione perceperit a tempore constitutionis a nobis editae in synodo precedenti, praedicta constitutione de coetero in suo robore permanente.

Sub poenis affligendis vel a jure inflictis contra clericos sive laycos crimina vel transgressiones subsequentes, comprehensae sub compendio, committentes. Et primo contra addiscere renuentes.

Poena clericorum nolentium scientiam addiscere liberalem, et ad minus grammaticam, talis est qui debetur a beneficiis expelli a toto, ne suo fungantur Creatori sacerdotio indiscrete.

De publicis concubinaris.

Poena clericorum tenentium publice concubinas in domibus propriis, vel etiam alienis, talis est, qui sunt suspensi, et debent spoliari suis benefitiis, et deponi ab ordinibus jam susceptis, secundum constitutionem D. Sabinensis: Ed extirpandam.

De clericis exercentibus comertia. 

Poena clericorum exercentium comertia saecularia est suspensio omnium benefitiorum, et non beneficiatus quod ab ingressu ecclesiae arceatur omnino secundum constitutionem D. Sabinensis: A crapula.

De clericis ludentibus ad taxillos.

Poena illorum clericorum qui luserint ad aliquod ludum taxillorum ab ann. Domini 1244. 7. idus novembris talis est: quod sunt suspensi jure a beneficiis suis per constitutionem D. Fr. Petri Barchinon. Episcopi: Si quis clericus. 

De poena clericorum non residentium.

Poena clericorum qui personaliter non deserviunt in ecclesiis habentibus curam animarum, et qui non receperunt ordines quos ipsa cura requiret, haec est: quod ipso jure sunt privati a beneficiis suis per constitutionem Domini Sabinensis: Cum propter hominum. Adjicimus etiam quod de jure potest Episcopus ipsa beneficia utpote vacantia aliis conferre.

De contractibus matrimonii in gradu prohibito.

Poena illorum sive sint clerici sive layci qui contraxerunt matrimonia in gradu prohibito, talis est: quod sunt excommunicati ipso jure per constitutionem D. Sabinensis: Districte praecipimus. Qui vero clandestina contraxerunt, sunt tanquam excommunicati arctius evitandi.

De clericis recipientibus ecclesiastica beneficia sine consensu Episcopi.

Poena clericorum qui recipiunt beneficia ecclesiastica vel officiant in eisdem sine consensu Episcopi talis est: quod debent excommunicari, et amittere beneficium et deponi ab ordine, secundum constitutionem sacri Lateranensis concilii quondam Domini Alexandri De jure patronatus.

De clericis paciscentibus super benedictionibus ecclesiasticis conferendis.

Poena clericorum ex pacto aliquo aliquid recipientes pro benedictionibus nubentium, et exequiis mortuorum, et aliis sacramentis ecclesiasticis conferendis, talis est: quod debent suspendi ab officio per Episcopum. Sed ex post facto possunt recipere oportunior ex consuetudine approbata.

De clericis alienantibus possesiones ecclesiae sine consensu Episcopi.

Poena clericorum sive sint religiosi sive alii, qui alienant possesiones ecclesiae sine consensu Episcopi, talis est: quod debent removeri in perpetuum ab administratione qua funguntur secundum constitutionem Domini Sabinensis, et secundum constitutionem D. Barchinonensis Episcopi. Item de clericis obligantibus per peccuniam personatum vel dignitatem suam, hi ipso facto sint suspensi ab omni beneficio et officio, donech impetraverint gratiam a Sede Apostolica, secundum constitutionem dicti Sabinen: In ecclesiis cathedralibus.

De clericis qui committunt talia crimina, quae poenam merentur in laycis capitalem. 

De poena clericorum qui commisserint furtum, vel crimen alsi, vel rapinam, vel homicidium, vel raptum mulierum, vel cuderint falsam monetam vel alia crimina quae poenam capitalem merentur talis est: si publice fuerint deprehensi, quod debent degradari a suis ordinibus secundum constitutionem D. Sabinen: Ne clerici in opprobium inducantur. 

De clericis et laycis qui mittunt ferrum, arma et alia prohibita Sarracenis.

Poena illorum, sive sint clerici sive layci, qui mittunt Sarracenis vel Mauris arma, ferrum, lignamina navium, instrumenta, panem, equos, bestias, animalia ad comedendum vel colendum terram talis est: quod sunt excommunicati ipso jure secundum constitutionem Domini Innocentii quae sic incipit: Constitutionem Domini Alexandri ad memoriam, etc.

De Christianis qui vendunt Sarracenis Christianum.

Poena illorum, sive sint clerici sive layci, qui Christianum vel Christianam vendunt Sarracenis talis est: quod ipso jure sunt excommunicati, nec possunt absolvi nisi a Sede Apostolica, secundum constitutionem D. Sabinensis: Statuimus ut quicumque, etc.

De clericis sive laycis qui faciunt conspirationem, sive colligationem, illicitam, sive libellum famosum.

Poena illorum, sive sint clerici sive layci, qui conspirationem sive colligationem illicitam faciunt sive libellum famosum componunt vel componi faciunt, vel inventos non rumperint sine mora talis est: quod sunt excommunicati ipso jure per concilium Tarraconense.

De invasoribus rerum ecclesiasticorum. 

Poena illorum qui invaserint vel rapuerint res ecclesiasticas et locorum religiosorum per violentiam talis est: quod sunt excommunicati ipso jure per concilium Tarraconense.

De recipientibus et ementibus bona ecclesiastica habita per rapinam.

Poena fautorum et receptatorum vel emptorum scienter de maleficiis ecclesiarum vel locorum religiosorum haec est: quod sunt excommunicati ipso jure per concilium Tarraconense.

De clericis promulgantibus sententias excomunicationis, suspensionis, interdicti sine monitione legitima et sine scriptis.

Haec est quod sunt suspensi ipso jure ab ingressu ecclesiae per mensem; et si praesumpserint infra mensem celebrare divina, quod non poterunt habere dispensationem sine Apostolica Sede.

De clericis parrochialibus non habentibus constitutiones haec est.

Qui non habent constitutiones D. Sabinensis et D. Tarracon. Archiepiscopi in anno Domini M.CCXLIII. in festo Sancti Johannis Baptistae talis est: quod sunt suspensi a suis beneficiis ipso jure per constitutionem Domini Barchinonense Episcopi: Nos Fr. Petrus, etc.

De clericis non deferentibus coronam. 

Poena clericorum non deferentium coronam haec est: quod non deffendantur ab ecclesia secundum constitutionem D. Barchinon. Episcopi: Nos Fr. Petrus, etc.

Mandat D. Episcopus quod quilibet Christianus ultra XVIII. annum constitutus jejunent quadragessimam et alia jejunia ab ecclesia indicta, nec preter infirmitatem seu debilitatem seu aliam justam necessitatem de consilio medici et spetiali licentia D. Episcopi, vel sui Officialis sive clerici sui parrochialis pluries reficiantur. Qui autem contra fecerit, noverit se excommunicatum. Cives autem non possint habere licentiam nisi a D. Episcopo, vel in ejus absentia ab ejus Officiali, nisi in tantum esset infirmus vel debilis quod in mora petendi licentiam a D. Episcopo vel ejus Officiali possent huiusmodi personae periculum incurrere, in quo casu possunt licentiari a proprio clerico parrochiali. Quorum omnium absolutionem, si in sententiam inciderint, D. Episcopus sibi reservat. Item mandat D. Episcopus nautis, marinariis et omnibus aliis navigantibus, ne ad partes Sarracenorum baptizatos, sive quoscumque alios Christianos portare presumant praeter uxores proprias, nec illas etiam sine spetiali licentia Episcopi. Cum quidam quandoque fraudulenter dicant se esse conjuges qui non sunt, quos nautas, marinarios et alios qui contra huiusmodi mandatum veniant, jam D. Episcopus excommunicavit, et fecit eos excommunicatos publice nuntiari. Item quia non colere festivitates ab ecclesia indictas est magna et periculosa obedientiae transgressio, et qui propria auctoritate talia praesumunt, videntur claves ecclesiae contemnere, et omnem regulam christianitatis infringere, et in hiis omnibus servili opere sit cessandum, mandat D. Episcopus sub poena excommunicationis quod omnes barberil, marcellarii, molendinarii, ferrarii et piscatores, et qui omnes supradicti contra haec consueverunt delinquere in periculum (Desunt reliqua).

LIX. Constitutiones Domini fratris Petri Barchinonensis Episcopi.

LIX.

Constitutiones Domini fratris Petri Barchinonensis Episcopi. (Vid. pág. 219.)

Ex cod. Barchin. ap. FF. Carmel. excalc.

Nos Petrus Dei gratia Barchinonensis Episcopus residentes in synodo in anno Domini M.CC.XLIII. kals. martii districte et in virtute obedientiae, ac sub poena excommunicationis praecipimus, et in periculo animarum mandamus quatinus omnes clerici dioc. Barchinon. in parrochialibus ecclesiis residentes, constitutiones venerabilis Patris J. quondam Sabinen. Episcopi, Apostolicae Sedis Legati, statuta etiam seu constitutiones quas Dominus Terrachon. in Valentino concilio vel aliis postmodum promulgavit conscribi faciant diligenter ac in eis intente studeant ut per eruditionem earum discant, qualiter in sacramentis ecclesiasticis et aliis quae continentur ibidem, oporteat se habere. Multum enim id profuturum et necessarium novimus ad eorum et parrochianorum suorum salutem. Et quoniam de hiis quae promulgata sunt, eis multotiens est injunctum, nec quidquam adhud observatum, statuimus ut quemcumque ex ipsis clericis usque ad festum Sancti Johannis prout ibi tradiderimus scribi non fecerit, nisi sit justo impedimento detentus, ex tunc beneficio quod habet noverit se suspensum. Sciantque cuncti ad observationem earum tam curam habentes quam alii sub poena excomunicationis firmiter se teneri secundum loca tamen gradus et ordines quae in ecclesia Dei sibi vendicare noscuntur. Nos autem cum per inquisitionem vel alias ipsos circa huius mandatum nostrum seu observationem ipsarum constitutionum invenerimus negligentes, cum instructionem eorum et plebis sibi commissae salutem plurimum affectemus, sic eos alias auctore Domino puniemus, quod poena unius propter suam atrocitatem alios castigabit. Sicque ergo faciant singuli quod cum ad eorum loca venerimus, sentiamus in eis id quod commendatione, non vituperatione sit dignum. 

De indumentis clericorum.

His vero quaedam adicienda decrevimus quod nullus videlicet clericus uxorem non habens, crines sibi omittat, et vestibus catabriatis induatur, comam luxuriare permittat, coronam deferentes clericalem, sed precise coronam deferens comam non nutriat: et tales vestes deponat. Quod si comam nutriverit, simul volens portare coronam, cum id satis ridiculosum videatur quod quasi divisus in duo talis Deo et mamonae sub quadam contrarietate servire contendat, ecclesia ipsum sub clericorum privilegio non defendet.

De clericis advocatis.

Item statuimus quod nullus clericus in sacris ordinibus constitutus coram Judice saeculari in negotiis saecularibus advocare praesumat, nec etiam in minoribus ordinibus constitutus qui beneficium ecclesiasticum habet unde comode valeat sustentari, nisi propriam causam vel ecclesiae suae fuerit prosecutus, vel nisi pro pupillo, vidua vel paupere aut aliis miserabilibus personis quae proprias causas administrare non possunt. Coeterum cum sacerdotis sit nulli nocere, omnibus autem velle prodesse, non sit sibi licitum etiam coram Judice ecclesiastico nisi pro se ipso et ecclesia sua, vel nisi necessitas immineat pro personis conjunctis aut miserabilibus postulare sine spetiali littera permissionis. Quod si fecerit suspensionem offitii et beneficii usque ad satisfactionem et correctionem condignam poterunt merito formidare.

De clerico pro extraneis advocante.

Clericus etiam qui pro extraneis advocatus vel procurator contra ecclesiam a qua beneficium obtinet, esse contenderit, tanquam ingratus ab illo benefitio spoliabitur, maxime si sit clericus qui resideat in eadem.

Ut possesiones ecclesiasticae non alienentur sine consensu Episcopi.

Item quoniam nonnulli clerici in alienationibus possesionum ecclesiasticorum dilapidationis crimen incurrunt, statuimus quod aliquis clericus rem inmobilem donare, vendere, obligare vel stabilimentum de ea perpetuum facere, aut alienare aliquomodo sine permissione et subscriptione nostra non audeat. Quod si forte praesumpserit, id nullum et irritum habeatur et degradationis poena quam canones pro huiusmodi

culpa imponunt eis exigente justitia infligentur, nosque nichilominus id tanquam contra juris formam de facto attemptatum curabimus revocare. Idem in his quae alienata sunt firmiter et inviolabiter (inviolabiliter) statuentes. 

De medicis tam animae quam corporis advocandis.

Item districte praecipimus et mandamus quod omnes clerici sepe cum multa diligentia moneant populum suum ut si aliquis eorum fuerit infirmus, prius ad se advocet medicum animae, scilicet sacerdotem, quam medicum corporis. Cui sacerdoti ipse infirmus confiteatur peccata sua, ut propter confessionem huius facilius ab infirmitate corporis valeat liberari. Et ipsi sacerdotes quantum in eis sit, prohibeant medicis ne ipsos infirmos antea in cura sua recipiant, quam sint peccata confessi. Facilius enim humanum corpus curam salutis recipit, si antea in anima sit homo sanatus. Inducant etiam ipsi sacerdotes et moneant suos parrochianos quod ad curam suam Judeos medicos non advocent, cum illud sit contra canonicas sanctiones. 

Ut aliquis clericus non recipiat parrochianum alterius clerici ad divina.

Item statuimus et sub poena excommunicationis mandamus quod nullus clericus parrochianum alterius recipiat ad divina officia vel ad sacramenta ecclesiastica, nisi hoc faceret de licentia ipsius Praelati, vel nisi esset parrochianus ille in mortis articulo constitutus.

De clerico alterius episcopatus. 

Sub eadem etiam pena districte injungimus quod nullus presbyter alterius episcopatus in episcopatu nostro ullatenus recipiatur ad celebrandum vel officiandum in ecclesia sine nostri licentia spetiali.

De absolutione excommunicatorum qualiter sit facienda et quando.

Quia in absolutione excommunicatorum multa diligentia est habenda, caute servandum est: quod si aliquis est excommunicatus quia tribus vicibus citatus non vult stare juri super eo de quo movetur quaestio contra eum, vel non vult venire ad juditium, talis praestito juramento quod stabit mandatis ecclesiae potest et debet absolvi. Si autem postmodum contempto juramento super eodem se iterum excommunicari permittit, non absolvatur nisi aliam bonam securitatem cum juramento prestiterit, si potest, quod ecclesiae mandato parebit. Si autem aliquis excommunicatus est pro manifesta rapina vel maleficio publico quod ipse confitetur vel condempnatus est, vel est ita publicum quod illud negare vel celare non potest aliqua ratione, talis cum prestiterit juramentum quod mandato ecclesiae pareat, non prius absolvatur quam maleficium seu rapinam emendet. Si autem ita pauper est, quod emendare non possit, prestet securitatem ad minus juratoriam quod cum illud habere poterit, emendabit, et sic servata protinus absolvatur. Si vero de maleficio dubitatur, sufficit praestare securitatem quod excommunicatus mandato ecclesiae pareat, et sic poterit absolutionem habere. Illud autem indubitanter est tenendum quod in mortis articulo quocumque excommunionis vinculo aliquis sit ligatus, potest a proprio sacerdote absolvi servata tamen forma superius declarata. Si autem quis proximos est morti quod non potest emendam facere pro rapina seu maleficio manifesto, absolvatur, et haeredes compellantur ipsum maleficium, emendare.

Qualiter sit absolvendus qui mortuus est ligatus.

Ubi vero excommunicatus sic morte prevenitur quod loqui non potest, nec absolutionem petere, apparent autem in ipso signa penitentiae, in hoc casu absolutio requiratur, a quo talis excommunicatus dum viveret, fuerat absolvendus non ante sepeliatur quam absolvatur. Quo absoluto heredes pro eo satisfacere sunt cogendi.

De festo Beati Mathiae.

In festo autem Beati Mathiae id praecipimus observari quod cum bisextus fuerit non in primo die, sed secundo ipsius festivitas celebretur, cum sic hactenus sit de consuetudine observatum. Est autem bisextus cognitio sic habenda, quod annis Dominicae Incarnationis per quaternarium numerum divisis, semper in quarto anno bisextus habetur.