XXVII. Memoriale quarundam possesionum adeptarum Episcopalis dignitatis per honorabile Capitulum

XXVII. 

Memoriale quarundam possesionum adeptarum Episcopalis dignitatis per honorabile Capitulum, et nonnullarum per Archidiaconum Gerundensem Sede vaccante. (Vid. pág. 106). 

Ex Libr. Virid. (libro verde) Capit. Eccl. Gerunden. fol. 321 b. 

Die Martis quarta Octobris, anno a Nativitate Domini M.CCC.LXXXIIII. obiit Dominus Bertrandus (pone Bertraudus) de Monterotundo, Episcopus Gerundensis. Fuerunt creati Vicarii Generales et alii officiales per honorabile Capitulum Ecclesiae Gerundensis in posse Petri de Ponte, Notarii Gerundae.

Die Jovis XXIII. mensis Augusti anno M.CCCC.VIII. obiit in Villa Perpiniani ubi Dominus Benedictus Papa XIII. cum sua curia residebat, Dominus Berengarius de Angularia Portuensis Episcopus Cardinalis administrator Ecclesiae Gerundensis. Et die sequenti per honorabile Capitulum fuerunt creati Vicarii, et officiales, etc., in posse Bernardi de Solerio, Notarii Gerundae. 

Die VIII. Octobris anno praedicto M.CCCC.VIII. Dominus Franciscus de Blanis, electus in Episcopum Gerundensem per procuratorem suum accepit possesionem.

Die VIIII. Januarii anno M.CCCC.VIIII. Dominus Raymundus, Episcopus Gerundensis per procuratorem suum accepit possesionem.

Die quinta Madii anno M.CCCC.XV. praefatus Dominus Raymundus, Gerundensis Episcopus obiit apud Civitatem Valentiae. Et fuit notus eius obitus Gerundae die Mercurii sequenti. 

Et honorabile Capitulum creavit vicarios et alios officiales.

Die XVIII. decembris anno M.CCCC.XV. Dominus Dalmatius de Muro, electus et confirmatus in Episcopum Gerundensem accepit possesionem.

Die VI. Augusti anno praedicto quoniam dictus Dominus Dalmatius promotus fuerat in Archiepiscopum Terraconensem, honorabile Capitulum Sede vaccante creavit vicarios et alios officiales.

Die XVIII. februarii anno M.CCCC.XX. Dominus Andreas accepit possesionem Ecclesiae et Episcopatus Gerundensis ad quem fuerat translatus ab Episcopatu Barchinonensi. Postque die quinta mensis Madii anno M.CCCC.XXXI. quia praefatus Dominus Andreas fuerat restitutus et translatus ad Ecclesiam Barchinonensem honorabilis et providus vir Dominus Dalmatius de Raseto, Archidiaconus Gerundensis ut gerens vices Episcopi sede vaccante accepit possesionem.

Postmodum vero in mense Augusti vel septembris dicti anni reverendissimus Dominus Johannes, tituli Sancti Sixti Presbiter Cardinalis, administrator Ecclesiae Gerundensis per procuratorem accepit possesionem.

Die XXVIII. Marcii anno M.CCCC.XXXVI. fuit denunciatus obitus dicti Domini Administratoris honorabili Capitulo. Et eadem die dictum honorabile Capitulum accepit possesionem et creavit Vicarios et alios officiales.

Die Lunae VIIII. mensis Aprilis eiusdem anni fuit facta certa concordia inter honorabile Capitulum et honorabilem Dominum Dalmatium de Raseto Archidiaconum dictae Ecclesiae Gerundensis qui tunc noviter advenerat a Curiis Montisoni (Cortes de Monzón) super regimine et administratione dictas dignitatis Episcopalis ipsa Sede vaccante. Et dictus Dominus Archidiaconus accepit possesionem.

Die XVIII. Junii dicti anni Dominus Bernardus accepit possesionem per procuratorem de Episcopatu Gerundensi ad quem fuerat promotus. Et obiit XXVI. Madii anno M.CCCC.LVII. Et honorabilis et providus vir Dominus Jordanus de Avinione Archidiaconus Maior gerens vices Episcopio Sede vaccante, accepit possesionem Palatii et Episcopatus.

XXVI. Diversa Kalendaria de gestis retroactis temporibus factis, maxime in Episcopati Gerundensi.

XXVI.

Diversa
Kalendaria de gestis retroactis temporibus factis, maxime in
Episcopati Gerundensi. (V. pág. 105).

Ex
libro Statutor. Eccl. Gerund. in arch. eiusd.

Anno
Domini M.CCC.XXX.III fuit caristia omnium victualium, et ideo inter
nos fuit nominatus dictus annus Mal any primer.

Anno
Domini M.CCC.XLVII, et XLVIII fuerunt per universum mundum
mortalitates et fuerunt nominatae les primeres mortalitats.
(Las primeras mortalitats en catalán, plural en as, típico de la
lengua occitana; les primeres en valenciano)

Anno
Domini M.CCC.XXXV. Illustris Dominus Petrus, Dei gratia Rex Aragonum
incoepit (incepit : empieza) regnare, et obiit anno sui regni LII
anno videlicet a nativitate Domini M.CCC.LXXX.VII. Set dictus Dominus
Rex in curia generali quam celebrabat
Perpiniani XVI die Decembris anno a nativitate Domini M.CCC.L.
statuit et ordinavit ut de cetero annus computaretur a nativitate,
dimissis Nonis. Idus atque Kalendis continuando loca numerum dierum
et nomina Mensium atque Annum in quibus instrumenta, litterae et
aliae scripturae fierent.

Anno
a Nativitate Domini MCCCL (falta el punto entre la M y la C, hay
punto entre la última C y la L : 1350) fuit natus Johannes, Primogenitus filius dicti Petri Regis, qui ex post fuit Rex, ut
inferius continebitur. (Juan I de Aragón)

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LIIII videlicet IX Junii dictus Dominus
Petrus Rex constitutus personaliter cum multo nobili exercitu et
classe sive stolio (stol, estol : armada de naves) in villa de Rosis,
et in porticu eiusdem intravit pelagum animo se et dictum exercitum
et classem transfretandi ad Insulas (plural : islas : illas : illes)
Sardiniae (Cerdeña, Sardinia), et successive die Dominica inmediate
et proxime tunc sequenti XV dicti Mensis Junii dictus Dominus Rex cum
suo exercitu et stolio recessit de dicto Portu (Port de Roses o
Rosas; puerto de Rosas, Gerona) et tenuit vias suas versus dictas
Insulas. Et erant in dicta classe CC. vela, scilicet LX naves, et
LXII galeae et inter lembos, cochas et barchas uxerios et alia vela
LXXX et ultra, in quibus fustis erant recollecti duo millia et
quingenti equitum, et LX milia peditum, ac etiam LX. Barones sive
nobiles personae. Et dictus Dominus Rex stetit in dicta Insula per
tres menses et cepit Lalguer (L'Alguer). Tamen multi fuerunt viam
universae carnis ingressi propter mortalitates, quae inibi tunc
viguerunt.

Anno
a Nativitati Domini M.CCC.LVIII de mense Julii te die Sancti Jacobi
Apostoli venit in ista patria magna plaga locustarum (N. E. En
Beceite, llangostos : saltamontes. Una de las plagas de Egipto en
Gerona, 1358) sic quod cohoperiebant terram, et aliquociens erant in
uno campo locustae altitudinis unius palmi, et comedebant
frumentum (forment) et milium et fructus terrae, et volabant in altum
sicut aves, et multotiens pre multitudine earum quando volabant homo
non poterat videre solem; et faciebat magnum tumultum in volando.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXII de mensibus Junii, Julii, Augusti et
Septembris fuerunt in ista patria magnae mortalitates maxime infantum
aetatis XIIII annorum et infra, et ideo fuerunt nominatae Mortaldats
dels infans. (y no mortalitats dels infants)

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXI similiter fuerunt mortalitates hominum
et mulierum, in ista patria, et fuerunt nominatae Mortaldats
migones.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXIIII de mensibus Aprilis et Madii
incepit magna caristia victualium signanter de pane et duravit usque
ad mensem Julii anni Nativitatis Domini M.CCC.LXXV taliter et sic
quod migerio frumenti ad mensuram Gerundae ascendit ad decem libras
et ultra.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXVIII fuit inceptus lo Pont Nou de
mense Madii et XI die Augusti eiusdem anni fuit inceptus lo
eloquer de Sant Feliu.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXX. videlicet XXIIII die Februarii qua
erat festum Beati Mathiae Apostoli rivus Undaris (Oñar) ascendit
Putheum Sancti Martini et fecit grande malum in civitate Gerundae
maxime in domo Carmelitarum et in domo Fratrum Minorum; et in portali
de Malaventura quod diruit, et in multis plateis et domibus civitatis
Gerundae.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXIII et XXI die Aprilis inclita et
magnifica Domina Matha sponsa incliti Domini Infantis Johannis Ducis Gerundae filia comitis Darmenyach noviter intravit civitatem Gerundae. Et finivit dies suos Caesaraugustae circa festum Omnium
Sanctorum anni M.CCC.LXXVIII.

Anno
M.CCC.LXXX de mense Madii dictus Dominus Johannes Dux Gerundae
contraxit matrimonium cum inclita Domina Yolant filia Ducis de Bar.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.XC.VI et die Veneris XIX mensis Madii circa
horam completorii obiit dictus Dominus Johannes qui fuerat et erat
Rex Aragonum, et venando post prandium in boscho prope Fuxanum
diocesis Gerundensis subito amisit loquelam et sensum, et sic Domino
emisit spiritum.

Anno
Domini M.CCC.LXXXIII videlicet XVII die Madii Rex Ermeniae
intravit Gerundam accedendo versus Barchinonam.

Anno
M.CCC.XC.VII et die Lunae XXVIII mensis Madii fuit factus terremotus
in civitate Gerundae et alibi circa horam primi sompnii.

Anno
M.CCCC.X et XXVII die Julii similiter fuit factus terremotus in
civitate Gerundae et alibi.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.XC.VI post mortem Domini Regis Johannis
incepit regnare Dominus Martinus eius frater. Qui regnavit per XIIII
annos. Et obiit in Monasterio de Valldonzela (Valldoncella y
variantes; Martín I de Aragón) prope Barchinonam die Sabbati ultima
die Madii circa horam meridiey anno a nativitate Domini
MCCCC.X.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXXIIII et LXXXV. Dominus Petrus Rex
Aragonum faciebat execucionem contra Dominum Johannem Comitem
Impuriarum ad instantiam ut dicebatur Domini Alamani de Fuxano qui
tunc habebat guerram cum Domino Comite. Et tunc intrarunt dictum
comitatum in favorem dicti Comitis plures gentes armigerae extraneae
nacionis quae vulgariter appellabantur de Bita, quia

Bita
erat capitaneus earum.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXXIX vigilia omnium Sanctorum gentes
armigerae extrane (extraneae más arriba) nacionis vocatae los
Piteus del comta Darmenyach intrarunt patriam istam, et eam
dampnificarunt maxime Episcopatum Gerundensem, ubi steterunt usque ad
Septimanam Sanctam sequentem. Et in ipsa septimana Sancta
fugierunt (como Puigdemont) versus collum de Panizars, et
propter inundationes aquarum et pluviarum multarum discursiones, quae
tunc viguerant opportuit eas gentes transire per Pontem de Ceret; de
quibus quidem gentibus pro maiori parte remanserunt mortui, quia ut
dicitur, in intrata earumdem gentium erant in numero XVIII milium
hominum equitum, et in earum exitu non fuerunt VI milla.

Anno
M.CCC.XCI et X die Augusti qua erat festum Sancti Laurentii fuit
facta persecutio Judeorum in civitate Gerundae.

Anno
M.CCCC.IIII ultima die Madii Turris de Geronella cecidit circa
horam crepusculi post solis occasum.

Anno
M.CCCC.IIII et XX die Augusti Bartholomeus Avellaneda civis Gerundae
(fuit) interfectus. Et XXVII die dictorum mensis et anni fuit
interfectus Bnus. de Pontonibus miles cum aliis ultra Pontem maiorem
versus planum de Serriano.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXII et XXIIII die Julii obiit Dominus
Berengarius de Crudiliis Episcopus Gerundensis, et post eius obitum
fuit Gerundensis Episcopus Dominus Enecus qui ex post fuit
Archiepiscopus Terraconae. Et post ipsum Enecum fuit Episcopus
Gerundensis Dominus Jacobus de Trilea qui obiit prima die Marcii anno
a nativitate Domini M.CCC.LXXIIII. Et XI die dictorum mensis et anni
Dominus Bertrandus de Monterotundo, Archidiaconus Bisuldunensis fuit
electus in Episcopum Gerundensem. Et ipse Bertrandus obiit IIII die
Octobris anno M.CCC.LXXXIIII.

Anno
a Nativitate Domini M.CCC.LXXXVI et V die Augusti Dominus Berengarius
de Anglarola fuit in Episcopum Gerundensem consecratus, et obiit
Perpiniani in Cardinalatus ordine constitutus XXII die Augusti anno a
nativitate Domini M.CCCC.XIII.

Anno
a Nativitate Domini M.CCCC.VIII et VIII die octobris Dominus
Franciscus de Blanis fuit factus Episcopus Gerundensis. Et V die
Januarii anni a Nativitate Domini M.CCCC.IX fuit translatus in
Episcopum Barchinonae.

Anno
a Nativitate Domini M.CCCC.IX et VI die Januarii Dominus Raymundus de
Callari fuit factus Episcopus Gerundensis. Et obiit Valentiae XI die
Madii anno a Nativitate Domini M.CCCC.XV.

Anno
a Nativitate Domini M.CCCC.XVI et ultima die Decembris, seu prima die
Januarii Dominus Dalmacius de Muro seu eius procurator intravit
possesionem de Episcopatu Gerundensi, et postea de mense Januarii
anni a Nativitate Domini M.CCCC.XX fuit translatus in Archiepiscopum
Terraconensem.

Anno
a Nativitate Domini M.CCCC.XX et XIIII die Februarii Dominus Andreas
Bertrandi tunc Episcopus Barchinonae seu eius procurator intravit
possesionem de Episcopatu Gerundensi.

Anno
a Nativitate Domini M.CCCC.XXIII et die sabbati XX Decembris inclitus
et magnificus Dominus Alfonsus Rex Aragonum veniendo de civitate
Neapolitana (Napols, Nápoles, Napoli) cum XVIII Galeis (galeras)
venit ad Civitatem Massiliae quam totaliter destruxit.

Anno
a Nativitate Domini M.CCCC.XXIIII et die Dominica XVI Julii hora
Cimbali del Ladre dictus Dominus Alfonsus Rex Aragonum
intravit Civitatem Gerundae ubi stetit usque ad diem Jovis sequentis
in qua die Jovis paulo post solis ortum arripuit iter suum versus
Barchinonam.

Reveren Senyor nostre car com à frare

1472. = Fol. 156.

Die Sabbati ultima Februari R. Dnus. do. Epus. Gerund. missit litteras quae secuntur.

"Reverendo in Christo Patri tanquam fratri amantissimo Domino Johanni Episcopo Gerundensi Episcopus Albanensis Cardinalis Valentinensis S. R. E.
Vice-Cancellarius."

"Reveren Senyor nostre car com à frare. Tanta es la congratulacio è contentacio de animo que havem de esser certificats que à intervencio e industria vostra la inexpugnable ciutat de Gerona ab les parts maritimes è tota la maior pertinencia de Empurda se es reduhida a la Magestad del senyor Rey que nos poria dir ni explicar. Procehix de aquella antiga è singular nostra en vers vos amicicia è benivolença qui sempre vos havem tengut en estima de bon germa. E no podiem altrement presumir ni pensar de V. Sria. (Senyoria) per aquella constat è fidelissima devocio è observancia que havieu à la prefata Magestat sino que farieu per lo servey è stat de aquella lo que fet ab molta virtut è providencia. Es acte memorable è glorios de que V. R. Ptat. se ha fet molta honor corresponent à la sua integerrima fama è opinio semblant à aquell victorios varo de Roma Carrillo qui la sua patria destruhida è obcessa de la superba gent Gallica virilment desliura è restituhi en la pristina libertat. E quant mes havem cara la vostra amicicia tant mes participam de aquesta vostra gloriosa fama è reputacio congratulant à V. S. è pregant affectuosament que vulla proseguir tanta è tan victoriosa empresa talment que sia reduhit tot lo que resta à la obediencia e fidelitat del Senyor Rey. Avisant vos que la sua Excellencia per lo vostre inextimable merexer è virtut nos ha scrit sobre una reservacio de benificis fins en suma de III.^m floren. per V. S. En la qual reservacio de bonissima voluntat treballarem ab la Stat. de Nostro Sr. en quant porem que sia satisfet à la voluntat è ordinacio de la prefata Mtat. è al vostre desig è petitio."

Mes avant significam à V. S. com per resistir al perfidissimo Turch qui com à bestia ferocissima è insaciable no content de haver pres ab tanta violencia é ignominia de cristians Constantinoble, la Morea è tots los altres regnes de Grecia, Albania, Sclavonia è Negreponth comença de entrar per Italia è ja ha fet diverses corregudes è predacions en lo territori de Trigestre, Forlino è Trevis que son ciutats de la Senyoria de Venecia è mes prepara assiduament innumerable exercit per mar è per terra, è segons los avisos que venen de aquellas parts vol passar en lo estiu prop seguent en lo regne è insula de Sicilia dissipant continuament è exterminant lo nom del Salvador nostre è de la sua Sancta Fe Catholica. Considerades tantas pressuras è afliccions dels regnes è pobles christians Nostre Sant Pare diluns que contavem XXIII de Deembre volent obviar è provehir à tant crudelissima persecucio pronuncia è designa sinch Legats en diverses provincias, ço es, los reverendissimos Sr. Cardenal Niceno per França, Anglaterra è Burgunya. Lo S. Cardenal de Napols per esser president en la expedicio de XX galeres è dos naus que arma la sua Beatitud, è à tota la armada de la Majestat del S. Rey Don Ferrando è de la Sria. de Venecia. Lo S. de Cardenal de Sant March per anar en Alamanya, Ungria è Polonia. Lo S. Cardenal de Arieto per excitar tots los Senyors è Pobles de Italia à convenir en aquesta expedicio. E ha nos ha volgut assignar tota la provincia de Spanya la qual sens dubte per esser tanta è tant amplissima regio merexia maior precellencia è auctoritat de persona no res meyns (nichilominus) per obtemperar à la sua Stat. è per lo desig ardentissimo que tenim de visitar è servir la Mtat. del S. Rey no havem recusat de pendre aquesta Provincia sperant que lo nostre Mestre è Salvador Jhesus en aquesta sua causa tant necessaria nos illustrara per tal direccio è via que farem alguna fructuosa operacio per remey de tant calamitosa tempestad de la republica cristiana, à lahor e gloria sua, è augmentatio de Sancta Mare Sglia (Esglesia, Eglesia y demás variantes), è encare à special è relevat servey de la prefata Mtat., è particular benifici è comoditat de ots (tots) aquexos regnes. E per se duhir (dos palabras separadas) aquesta legacio al desigat efecte, nostra partida per anar aqui, Deu volent, sera molt presta. Volem de totas aquestas coses sia certa vostra S. A. aço que si alguns negosis li occorreran en lendemig que starem aci per partir, fiablement nos puxe scriure. Car en aquesta cort romana mentre que aci serem, è en la nostra legacio com siam aqui pervenguts, desijam fer per aquella com per hun nostre car.^m (carissimo, carissim) germa. Valeat paternitas vestra semper felix. De Roma à XXX de Deembre, 1472. = Vester aut frater R. Car.^lis Valentinus Vice-Cancell.