XXX. Donatio Episcopi Barchinon. gerentis vicem Alfonsi II. adhuc pueri, super decimis de Azcho, ecclesiae Dertusensi adiudicatis, anno MCLXII. (1162)

XXX.

Donatio Episcopi Barchinon. gerentis vicem Alfonsi II. adhuc pueri, super decimis de Azcho, ecclesiae Dertusensi adiudicatis, anno MCLXII. (1162) (Vid. pág. 160.)

Ex arch. eccl. Dertus. 

Palam fiat universis ecclesiae Dei filiis, quoniam bonae memoriae Raimundus Berengarii, Comes illustris Barchinon., Princeps Aragonensis, ad honorem Dei et pro salute tam animae suae, quam antecessorum et successorum suorum ecclesiam Dertusensem in Sedem episcopalem, et in conventum canonicorum iuxta regulam B. Agustini inibi viventium se dictare et dotare vovit, proposuit et promisit; quod instante mortis articulo, prout disposuerat, sibi facere non licuit. Quapropter ego Guillelmus (a) Dei gratia Barchinonensis Episcopus, vices praedicti Comitis gerens, et ego Guillelmus Raimundi Senescale, saluti animae ante dicti Comitis providentes, et paupertati praedictae Sedis episcopali et canonicorum miserentes, et dispensantes, consilio Domini B. Tarrachonensis Archiepiscopi, Petri Caesaraugustani, Guillemi Gerundensis, Artalli Elenensis episcoporum, Abbatis etiam Sancti Johannis Rivipollensis, Guillermi, et Arberti de Castrovetulo, Arnalli de Lercio, et aliorum tam clericorum, quam magnatum terrae, et concedimus et laudamus ecclesiam de Azchii cum omnibus integre ad eam pertinentibus, et in processu temporis pertinendis, et cum omnibus decimis omnium reddituum de Aschii, et omnium terminorum eius, qui ad Regem pertinent, et in antea pertinebunt; decimis inquam omnium fructum terrae quam animalium et carnium et piscium, cum decimis, et de leudis, de furnis, de balneis, passaticis, ribaticis, et de omnibus usaticis, unde Regi aliquid provenire debeat, exceptis iusticiis et questiis. Haec inquam omnia, sicut melius et verius dici et intelligi potest, concedimus et laudamus supradictae Sedi episcopali Dertusensi, et eiusdem Episcopo, et canonicis inibi Deo servientibus, ut haec omnia habeant et possideant absque inquietatione aliqua, donec Ildefonsus, Rex Aragonensis, et Comes Barchinonensis miles, et extra tutelam fiat. Ex tunc, et si haec et ampliora bona ecclesiae Dertusensi provenire ab ipso speramus, ea quae a nobis laudata et concessa sunt, suo beneplacito reservanda duximus (b). Actum est hoc XIII. calendas marcii, anno ab Incarnatione Domini M.C.LX.II., regnique Ludovicis iunioris XXV. apud Barchinonam in refectorio canonicorum. = Sig+num Guillermi, Barchinonensis Episcopi. = Guillermus Dei gratia Gerundensis ecclesiae subscribo. = Petrus Dei gratia Caesaraugust. (leo Caesaugust) Episcopus subscribo. = Petrus Ausonensis Episcopus subscribo. = Sig+num Artaldi Elnensis Episcopi. = Sig+num Guillelmi Raimundi Senescale. = Sig+num Guillelmi de Castro Vetulo. = Sig+num Arberti fratris sui. = Sig+num Arnaldi de Lercio. Scripta libens ista Petrus confirmo Sacrista Ausonensis. = Sig+num Bertrandi de Castelet. = Poncius, Abbas Sancti Johannis. = Sig+num Geraldi de Jorba. = Sig+num Guillelmi Cervariae. = Sig+num Guillelmi de Montepessulano. = Sig+num Raymundi de Podio alto. = Sig+num Poncii, scribae Ildefonsi Regis Aragonensis, et Comitis Barchinonensis, qui hoc scripsit die et anno supra scripto.

(a) Guillelmus scilicet de Turrerubea, cuius gesta late recensuit Matheus Aymerich Nomina et acta Episcoporum Barchinon.; sed hoc factum siluit, quo nullum huic Episcopo gloriosius reperies.

(b) Praessentem concessionem nedum approbare visus est Ildefonsus, verum novis itidem redditibus Dertusensem postea ecclesiam ipse auxit, ut infra ad anno 1164 palam fit, et anno item 1178 in scriptura dedicationis ipsius ecclesiae, quae incipit: Benedictus Dominus, etc.

XXIX. Litterae Alexandri Papae III. ad Guillelmum de Torroja, Archiep. Tarrac. super nece Hugonis de Cervello, Archiepiscopi, ann. MCLXXIII. (1173)

XXIX.

Litterae Alexandri Papae III. ad Guillelmum de Torroja, Archiep. Tarrac. super nece Hugonis de Cervello, Archiepiscopi, ann. MCLXXIII. (1173) (Vid. pág. 158.)

Ex autograph. in arch. eiusd. eccl.

Alexander Episcopus servus servorum Dei. Venerabilibus fratribus W. Terragonen. Archiepiscopo, Apostolicae Sedis Legato, et suffraganeis ejus, salutem et Apostolicam benedictionem. Officio nostro convenit scelera et enormitates sceleratorum corrigere, et deliquentium culpas debita animadversione punire, ne aliis de impunitate facinoris relinquatur audacia delinquendi. Sane quam graviter et enormiter deliquerint, qui in necem bonae memoriae Hugonis, quondam Terragonen. Archiepiscopi machinati sunt, fraternitatis vestrae prudentiam non debet latere. Accepimus autem quod Robertus in mortem praedicti Archiepiscopi, instigante diabolo, conspiravit, et in eum quod conceperat virus iniquitatis effudit. Quoniam igitur tam immensum et crudele facinus non possumus, nec debemus impunitum relinquere, fraternitati vestrae per Apostolica scripta praecipiendo mandamus, et mandando praecipimus, quatinus karissimum in Xpto. filium nostrum illustrem Aragonen. Regem ex parte nostra et vestra moneatis, et inducere modis omnibus laboretis, ut praedictum Robertum in regno suo nulla ratione recipiat, nec ibi velit aliquatenus retinere, nec ei exhibeat aliquam gratiam vel favorem. Si autem monitis vestris acquiescere forte noluerit, in regno ejus, omni occasione et appellatione remota, divina, praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium, prohibeatis officia celebrari; et in ipsum Regem, omni timore et favore postposito, excommunicationis sententiam promulgetis, et sententiam ipsam usque ad dignam satisfactionem faciatis irrefragibiliter observari. Datum Anagniae VII. idus junii. (a: Quamquam hae litterae anni data careant, eas tamen ad ann. 1173 referimus, cum in illis Legatus Sedis Apostolicae audiat Guill. de Torroja, Archiep. Tarracon.; quod ante diem 7 junii hujus anni factum non esse certum nobis est.)

XXVIII. Judicium latum inter Hugonem, Archiep. Tarracon. et Guillermum Comitem ibidem Tarraconensem an. MCLXVIII. (1168)

XXVIII.

Judicium latum inter Hugonem, Archiep. Tarracon. et Guillermum Comitem ibidem Tarraconensem an. MCLXVIII. (1168) (Vid. pág. 157.)

Ex Cartul. eccl. Tarrac.

Ad notitiam cunctorum volumus pervenire, quod Hugo, Terrachonensis (se lee Terrachonenis) Archiepiscopus conquestus est domino Regi de Guillermo de Tarrachona de pluribus causis inferius anotatis. Et cum dies esset eis data propter hoc apud Dertosam, auditis allegationibus utriusque partis, judicia ibidem inter eos data fuerunt. Verum cum meliorationem utraque pars in ipsis judiciis juxta consuetudinem curiae postularet, assignata est eis dies apud Terrachonam. Ibique, residente domino Rege et Guillermo de Montepessulano, ac plena curia eis assistente, Episcoporum videlicet Guillermi Barchinonensis, P. Vicensis, P. Caesaraugust., S. Oscensis, P. etiam Sacristae Vicensis, laycorum vero nobilium Ar. de Castrovetulo, G. de Sto. Martino, Mirone, Judice de palacio, et aliorum multorum, judicia ibidem meliorata, et ea quae minus dicta fuerant, sunt completa, et sicut inferius scripta et ordinata sunt, utraque parte praesente, fuerunt in ipsa curia a supra dictis judicibus relata, et firmiter judicata. Primo adjudicatum fuit diffinitiva sententia curiae, et utriusque partis approbatione, quod pactum illud, et concordia quae facta fuerunt inter dominum B. Archiepiscopum et dominum Comitem Barchinon. Ray. et Rodbertum et uxorem ejus de duabus partibus civitatis Terrachonae et territorio suo remanentibus Archiepiscopo et Comiti, et tertia parte remanente Rodberto et uxori suae, sint rata et firma in perpetuum cum ipsa convenientia, quae fuit facta a parte Comitis eidem Rodberto, et uxori suae, sicut a testibus ostensa fuerint. Secundo adjudicatum fuit quod justitie civitatis Terrachon. fuissent restitutae in pristinum statum a Guillermo de Tarrachona (a: Hic Guillelmus Rodberti filius et haeres erat) consilio et laudamento Archiepiscopi atque Regis, salvis unicuique directis suis. Et Guillermus de Tarrachona juret Archiepiscopo propter justitia, quas contra voluntatem Archiepiscopi ejecerat, hoc non fecisse ad suum dedecus et deshonorem, si voluerit, vel emendet ei tantum de suo cum sacramento quantum voluerit, et dicat quod plus ei emendare non debet propter hoc factum se sciente. Tertio judicatum fuit sententia curiae et approbatione ipsius Guillermi, se non habere in civitate neque in territorio, chestas, neque toltas, neque forcias, et quod redirigatur ab eo, si aliquid inde abstulit vel abstulerit, infregit vel infregerit suis aclamationibus. Et si pro suis debitis dampnum aliquod evenit hominibus de Tarrachona, aut emendet, aut stet ad directum ipsis malefactoribus, et clamatoribus. Et si pro guerris quas fecit de Tarrachona, dampnum evenit ipsis hominibus de Tarrachona, redirigat his, qui perdiderunt, sicut visum et verum fuerit. Hoc adjecto quod de malefactis, quae venerunt Terrachonae et ejus territorio propter guerram Guillermi de Claro Monte, faciat, directum Guillermus de Tarrachona in manu Regis. Iterum judicaverunt quod Guillermus non faceret guerram de civitate Tarrachonae, vel suis territoriis nisi propter civitatem vel territorium, vel mandamento Archiepiscopi sive Regis. Si vero aliunde guerram fecerit, vel amicis suis auxilium praestaverit, et exeundo vel redeundo non fori fecerit, si ex hoc Terrachonae vel territorio malum evenerit, Guillermus propter hoc non teneatur. Judicaverunt iterum quod Archiepiscopus vel ecclesia Terraconae non debet habere fevos, quos milites tenent per Guillermum de Tarrachona, vel ipsum honorem, in quo ipse habet censum vel usaticum, absque ejus consilio. Alii vero homines qui libere suum honorem habent, possunt dare vel dimittere ecclesiae, si voluerint. Item judicaverunt, tam ex parte Archiepiscopi quam ex parte Guillermi, de honoribus, quos unus alteri aclamabat, quod utraque pars testes proferat, et quae pars melius recipi debeat, secundum providentiam et discrecionem curiae recipiatur. Adjudicaverunt etiam supra dicti judices quod Constantins (a) cum suis terminis, sicut producti testes ab Archiepisco (: Archiepiscopo) ostendendo terminaverunt, et sacramento confirmaverunt, sint in jus et dominium Sanctae Teclae et Archiepiscopi et successorum ejus in perpetuum. Iterum judicaverunt quod estachamentum quod Guillermus fecerat Archiepiscopo pro suis quaerimoniis sit solutum; quia Guillermus pro eisdem ipsis querimoniis, firmaverat directum voluntate Archiepiscopi in manu domini Regis. Et ex tunc si Archiepiscopus et sui habuerint quaerimoniam contra ipsum Guillermum, ipse Guillermus firmet directum domino Archiepiscopo, et … illud sibi et suis per suum juditium.

(a) Vicus est prope Tarraconam unico lapide ab ea urbe distans; qui num a Constantino originem et nomen habeat, alii disquirant. Vide Marcam Hispanicam.