XLIV, Tartarassa ni voutor

XLIV.

Tartarassa ni voutor

No sent plus leu carn puden

Com clerc e prezicador

Senton ont es lo manen:

Mantenen son siei privat,

E quan malautia 'l bat,

Fan li far donatio

Tal que 'l paren no y an pro.

Frances e clerc an lauzor

De mal, quar ben lur en pren;

E renovier e trachor

An tot lo segl' eyssamen;

Qu' ab mentir et ab barat

An si tot lo mon torbat,

Que no y a religio

Que no sapcha sa lesso.

Saps qu' esdeven la ricor

De selhs que l' an malamen?

Venra un fort raubador

Que non lur laissara ren,

So es la mortz, qu' els abat;

Qu' ab quatr' aunas de filat

Los tramet en tal maizo

Ont atrobon de mal pro.

Hom, per que fas tal follor

Que passes lo mandamen

De dieu, que es ton senhor,

E t' a format de nien?

La trueia ten el mercat

Selh que ab dieu se combat,

Qu' el n' aura tal guizardo

Com ac Judas lo fello.

Dieus verais, plens de doussor,

Senher, sias nos guiren;

Guardatz d' enfernal dolor

Peccadors e de turmen;

E solvetz los del peccat

En que son pres e liat;

E faitz lur verai perdo

Ab vera confessio.

Pierre Cardinal.

IV. Leideredi episcopi Urgellensis donatio ad monasterium S. Saturnini de Tabernoles ordinis S. Benedicti, anno DCCCVI. (806)

IV. 

Leideredi episcopi Urgellensis donatio ad monasterium S. Saturnini de Tabernoles ordinis S. Benedicti, anno DCCCVI. (806) (V. pág. 41.) 

Ex ant. cartor. eiusd. monast. in Seminar. episcopali Urgellensi. 

In nomine Sanctae Trinitatis, qui est Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus, qui est verus Deus. Ego Leideradus, gratiâ Dei hanc si indignus episcopus, tibi Calordo abbati domus, et in Christo fratribus Ucanno, et Iohanne, et Sunilane, et Eldesendo presbytero, atque Exuperio monacho, Gontefredo, Sidonio, nec non et Ermegildo, vel caeterisque (qui) vobiscum in caenobio militant Sancti Saturnini martiris Christi atque pontificis, cuius corpus sub cispite requiescit Tholosa, ob cuius honore iam  nominati atque... gentes ad intuitu paterno ad... tramite cum apostolica constitutio, dono ego Leideradus hanc si indignus episcopus ipsa mea ecclesia, qui est vocitata Sancti Saturnini almi pontificis et martiris Christi. Et est ipsa ecclesia in comitatum Orgello (Urgel), in ipsa sua marcha continentie, qui est hedificata in ipsa solitudine Ardevolense, quae ego predicavi, sic dono ipsa ecclesia, cum omnibus terminos suos a se pertinentibus, ad huius devotione caenobii, qualiter pro retributione eterna inflamatos (inflamatus) flagiari obto consortio vestro, una cum Sidonio monacho, quam spondit sua voluntate semetipsum Deo tradidit, pro culpis meritis perpetratis. De caetero dominatione vestra reducimus quale possit quam (f. postquam) ad presentiam nostram et ad paenitentiam ipse Sidonius et venit, petens culminis celsitudinis nostrae, ut paenitentiae ei inpertiremur dono. Quod nos audito facinore, iussimus quos adesse ordinacio capud ecclesiae nostrae Romae. Ipse vero nobis omnia relinquens, sequipeda facto est iussionibus nostris. Ego vero ac si indignus, secundum ministerio michi comisso, constitutionis litteris vel absolucionis a sumum apostolicum tramisit velociter. Ipse vero ad nos post non remeavit. Ego vero iam compunctionem munitus, ut semper vestra suffragia cum cericola caterva me et ipsum patrocinemus obto; propterea communitate improbus, dilectione roboratus, trado obtatibus vestris ipsa ecclesia cum omnibus a se pertinentibus, cum villis vel vinculis (villarunculis) suis, sive cultum et incultum, quiquid (quicquid) dici vel nominari possimus; quaecumque vero facienda sunt, a nobis concessa sunt decimis vel primiciis arbitrio vestro, quicquid statueritis, sint vobis concessa iure perpetuo. Nemo vero inquietare vobis praesumat, ubi et dum prosper fuerit vita nostra liceat esse mandatum ordinatio nostra. Quod si ego aut proheres (proceres; próceres) aut subnixa persona inquietavero aut inquietaverint vos, tantum et aliud tantum vobis transfundatur. Et insuper, sicut in sacros canones continetur, excommunicatione permaneat, et cum his qui dixerunt Domino Deo: recede a nobis, condempnatione perpetua subiacturum se esse cognoscat. Et pro temporali dampno sex auri libras in fisco regis componat, et in antea ista carta donationis firmis et stabilis permaneat omni tempore: secundum regulam ecclesiasticam manus nostra vestita in vestra transfundimus vinculo subnixo ut memoratum esse. Facta carta donationis sub die octavo idus Apprilis, anno V. presidente catedrae imperiali gloriosissimo Charolo regno, et presidente in apostolatu dompno Leone papa, anni Incarnationis Domini... VII. speculato in mundo per gloriosissimo homine, quem pro nos et pro nostra salute suscepit, Indictione undecima (a). 

Leideradus praesul almae genitricis Dei Mariae in Urgello gratiâ Dei sede praesidente, qui hanc donatione roboravi, et ad roborandum tradidit, et SS. = Florencius presbyter subscripsit. = Felicius praesbyter SS. = Monachus sacerdos SS. = Gonlefredus presbyter SS. = Wintoaldo levita SS. = Emani presbyter SS. = Exsuperio presbytero SS. = Amaricus Donum Dei sacerdos, qui hanc scripturam donacionis vel tradicionis scripsi, et subscripsi sub die et anno quod supra. 

(a) Praesens charta Caroli Magni tempore data est, cum scilicet Leideredus episcopus Urgellensem ecclesiam regeret. Porro nullus tunc temporis Leo Romae pontifex sedit, praeter Leonem III. ab anno nempe 796 ad 816. Cum igitur annus eius imperii V. hic designatur, cave ut eum repetas ab annis 768, 771 vel 774 quibus vel regnare cepit, vel regnum ampliavit; nullus enim tunc Leo pontifex cum anno V. ipsius concurret. Igitur ab anno 801 habenda ratio, cum imperii coronam ab ipsomet papa accepit. Sicque recte ad annum 806 praesens charta reducitur, cui non indictio XL. sed XIIII respondet. Sed huius generis menda plura, tum et chartarum sepissime vitiata lectio, rei gestae fidem non elevant.

XXIV. Geralli vicecomitis donatio ad ecclesiam Agerens. facta anno MCLII. (1152)

XXIV. 

Geralli vicecomitis donatio ad ecclesiam Agerens. facta anno MCLII. (1152) 

(V. pág. 148.) 

Ex arch. eiusd. eccl. núm. 290. 

Notum sit omnibus, tam presentibus quam futuris, quod ego Geraldus vicecomes Ageris, divinâ inspiratione compunctus, dono atque difinio mea pura, et sincera voluntate Domino Deo et ecclesiae Sancti Petri villae meae Ageris, totum illum decimarium et primiciarium, cum omnibus aliis iuribus, censibus, usaticis, et stachamentis ad ipsam turrem sive quadram de Cucul termini Ageris, quae advenit mihi ex donatione facta avo (avi : abuelo : yayo) meo domno Poncio Geraldi per dompnum Arnaldum Mironis terrae conquestae de sarracenis; ita, videlicet, quod dividatur per hunc modum, videlicet, unam partem pro sacriscustodia dictae ecclesiae, pro una lampade perpetuo illuminanda in capella beatae Mariae Magdalenae, et pro quatuor brandones decentes, qui continue annis singulis ardeant ante monumentum corporis Christi in die Ioves Sancta (Jueves Santo), usque post receptionem eiusdem, ac etiam pro quindecim brandonellis sufficientes accendendis in facibus, videlicet, septimanae sanctae, in matutinis de vespere, et aliam partem ad abbates presentes et futuros dictae ecclesiae Sancti Petri per aliam lampadem illuminandam perpetuo in capella beatae Catharinae, et aliam partem pro uno capellano, quem instituo, et succesores eius instituendum, qui habeat celebrare pro anima mea, et de parentum meorum, reliquam vero partem michi, et ad succesores meos tantumodo reservando; et hoc propter tortum et magnum dampnum, quem feci ecclesiae praedictae Sancti Petri, eo quod consului, quod pater meus domnus Geraldus Poncii vice comes quondam reciperet, et appropiaret sibi per forzam honorem et alaudium de Villamayore (Vilamajor), quae erat ecclesiae Sancti Petri, et alia plura dampna, propter odium, et ranchorem, quem portabam contra abbatem ecclesiae praedictae, et canonicos eius. Id totum donum praescriptum ad modum supra expecificatum dono, et trado, et de meo iure in vestro trado dominio et potestati. Tali vero pactu, ut abbas, nec sacricustos, sicut nec capellanus presentes, et futuros, ullo modo posint dare, nec alienare ad dampnum ecclesiae. Et est manifestum, quod si ego donator, aut ullus homo vel femina, qui hanc cartam donationis pro irrumpendum venerit, aut inquietare voluerit, in duplo vobis componat, et postea iram Dei incurrat, et a corpore Christi, et a comunione fidelium segregatum inveniat, ac cum Dathan et Abiron, quos terra vivos absorbuit, et Iuda traditore in inferno inferiori portionem accipiat. Actum est hoc tercio Kalendas Martii, anno incarnationis MCLII. = Sig+num Geraldi vicecomes, qui hanc cartam donationis mandavi scribere, et testibus firmare iusi. = Sig+num Poncii de Capraria. = Sig+num Bernardi de Camporrells. = Sig+num Poncii de Soler, milites: hi sunt testes. = Sig+num Pauli abbas. = Sig+num Guillermi Romani prior. =  Sig+num Beringarii prior Momagrastensis. = Sig+num Petri Sancti Iusti. = Sig+num Ati sacricustos. = Sig+num Arnalli Bellimontis. = Sig+num Bertrandi Castrensis. = Sig+num Magistri Helie. = Sig+num Poncii praepositi, canonici, qui praedicta acceptamus cum gratiarum accione, et complere promittimus, laudamus, atque firmamus. = Sig+num comes Poncius, qui hoc donum praescriptum laudo atque adfirmo. = Guillermus Brunus praesbiter rogatus scripsit, et hoc + fecit die et anno praefixo.

XXI. Sanciae comitissae Urgellensis donatio ad eccl. Agerensem, anno MLXVI. (1066)

XXI. 

Sanciae comitissae Urgellensis donatio ad eccl. Agerensem, anno MLXVI. (1066)

(V. pág. 128.) 

Ex arch. eiusd. eccl. núm. 965. 

In nomine Domini: ego Sancia comitissa, et Ermengaudus, proles Ermengaudi. Verum est satis, et, utinam quod non esset, cognitum multis, quod domnus Ermengaudus, comes Urgellensis, transacto tempore quadragessime fuit in Spania interfectus a sarracenis. Postea inde a suis fuit levatus, et ad civitatem Barbastri, quam ipse tenebat, portatus. Et inde iterum cum magno luctu ad castrum Aggeris fuit adductus, et ibi ante hostium ecclesiae Sancti Petri fuit sepultus. Testamentum nullum fecit, neque de suis rebus aliquid ordinavit, quia propter impedimentum vicine mortis facere nequivit, nec ei licuit. Quapropter ego praedicta Sancia comitissa, quae fui uxor eius, et Ermengaudus filius suus, meus privignus, cum consilio domini Guilielmi, huius territorii episcopi, et aliorum bonorum hominum nostrorum, pro redemptione animae suae aliquid de nostris dominicaturis, videlicet, ex alodiis planis, ecclesiae Sancti Petri de Ager, iuxta quam requiescit, votive, et potentialiter damus, et confirmamus. In primis damus ei quartam partem totius parroquiae de castro Sero, ex omnibus decimis, quae inde exeunt, et exire debent ex omnibus finibus, et terminis eius. Et damus ei duos molendinos sub castro de Ponts in ipsa insula iuxta Sigori (Segre), cum aquarum decursionibus, et pertinentiis omnibus: et damus ei unam domum intus in ipsa villa de Ponts: et unam pariliatam terrae intra terminos ipsius castri cum una vinea, unde exeat tonna plena de vino. Et in castro de Olius damus ei unum mansum, in quo habitat Miro Vives de Sussiados, cum omnibus terris, et vineis, que pertinent ad eundem mansum, et cum omnibus decimis, et servitiis, atque tributis, quae inde exeunt, et exire debent, excepta tertia parte de decimis, quae pertinent ad ecclesiam ipsius loci. Et in Civitatem, iuxta Sedem Sanctae Mariae, damus ei unum mansum, in quo Petrus habitat, cum omnibus terris, et vineis, quae pertinent ad eundem mansum, et cum omnibus decimis et servitiis, atque tributis, quae inde exeunt, et exire debent. Similiter damus ei in Argo unum mansum, in quo habitat Otto Fruile, cum omnibus terris et vineis, quae pertinent ad eundem mansum, et cum decimis, et servitiis, atque tributis, quae inde exeunt, et exire debent. Et in castro de Tolo damus ei unum mansum in quo habitat Guillelmus Borrelli, cum omnibus terris, et vineis, quae pertinent ad eundem mansum, et cum decimis, et serviciis, atque tributis, quae inde exeunt, et exire debent, ad partem, et ad opus comitis, cum una pecia terrae ante ipsum castrum. Et in castro Sancte Liciniae damus ei unum mansum, in quo habitat Exabellus Exobarig, cum terris, et vineis, et decimis, et servitiis, quae inde exeunt, et exire debent ad partem comitis. Et in castro de Pilzano damus ei etiam unum mansum, in quo habitat Pascual, qui est excusatus domni Arnaldi Mironis; et consentiente eodem domno Arnaldo damus ipsum mansum praedictae ecclesiae Sancti Petri in dominicum, cum omnibus terris, et vineis, quae pertinent ad eundem mansum, et cum decimis, et serviciis, atque tributis, que inde exeunt, et unquam exire debent simul cum districto, et mandamento. Et adhuc addimus ei iuxta terminum de Castroserris, et de Stagno duas pariliatas terrae, quae laborentur in uno anno, et alias duas in alio sequenti anno. Hoc autem totum, sicut superius est dictum, et scriptum, nostra sponte, pro animae ipsius comitis redemptione, solidum, et liberum damus prefate ecclesiae. Et de nostro iure tradimus praefatum donum in suum dominium eternaliter ad habendum, et quod voluerit faciendum, eo modo ut clerici ipsius loci semper Deum exorent pro eo, et beatus Petrus, quem princeps apostolorum, et claviger regni coelorum per potestatem sibi a Domino traditam solvat praefatum comitem ab omni vinculo delictorum, et remissionem ei accipiat suorum omnium peccatorum, et apperiat ei paradisi coelestis introitum. Et qui hoc voluerit disrumpere, aut per quemcumque modum minuere, et de iure per libertate ecclesie tollere, aut per aliquam occasionem alienare, nullo modo possit facere. Sed imprimis pro sola presumptione iram Dei incurrat, et secundum privilegium, quod praedictae ecclesiae Sancti Petri fuit factum apostolicis Romanorum, sciat se anathematis vinculo innodandum: et sicut devastator ecclesiae cum Iuda proditore inferno inferiori damnandum. Quod est actum II. Idus Aprilis, V. anno Philipo regis. = Sig+num Sanciae comitissae. = Sig+num Ermengaudi, filius qui fuit praedicti Ermengaudi defuncti: qui hanc donationis scripturam scribere iussimus, et coram nostrae patriae maioribus manibus propriis firmamus, et testibus firmare ro+gavimus, et postea in manibus abbatis et cleri+corum Sancti Petri eam tradimus. = Sig+num Arnalli Mironis. = Sig+num Mironis vicecomite. = Sig+num Guitard¡ Guillelmi. = Sig+num Brocardi Guillelmi. = Sign+ Dalmaci Isarni. = Sign+ Arberti. = Sig+num Ramundi Geralli. = Sig+num Berengarii Isarni. = Sig+num Guillermi Isarni,  Sig+num Bonus. = Sig+num Bernardus. = Sign+ Berenger Raimundo. = Guiffredus. = Guillelmus, primicerius, et iudex. = Ramerius gramaticus, ac Sancti Petri praepositus. = Petrus +. = Raimundus +. = Bonfilius. = Ego Bernardus Amat hanc laudo cartam +. = Guillelmus, gratiâ Dei Urgellensis episcopus +. = Amatus levita, qui hoc scripsit + in praefato die, vel anno. 

XV. Donatio facta monasterio S. Benedicti de Bages anno MXXXII (1032)

XV. 

Donatio facta monasterio S. Benedicti de Bages anno MXXXII (1032). (V. pág. 240.) 

Ex autogr. in arch. eiusd. monast. 

In nomine Domini. Ego Ramio indignus abba cum ceteris monachis servientes Sancti Benedicti, donatores sumus vobis Wifredus et uxor tua Adalez. Donamus namque vobis alaudem proprium Sancti Benedicti cenobii et de Sancti Valentini martyris, id sunt, kasas cum solos et super positos, et terras et vineas cultas et ermas cum omni genera arborum qui infra sunt. Et est hec omnia in comitatu Minorisa (condado de Manresa) infra termines (términos) de castrum Odena (Ódena), in locum que dicunt Arbucar. Et afrontant ipsas casas et terras et vineas cultas et ermas cum omni genera arborum, de horientem in strada publica, de meridie in ipsa serra, de occiduo in ipsa serra vel in ipsa Abela, de circi in vineas de Wifredus vel eres suos. Quantum histas afrontaciones includunt, sic donamus vobis vel posteritas vestrum in ipsa omnia et per unumquemque annum de ipso pane et de ipso vino que exinde exierit ipsa tasca ad Sancti Benedicti et ad Sancti Valentini Martyris donetis, ut plantetis et edificetis ipsa omnia, et nullam licenciam nec vos nec posteritas vestra alium seniorum facere, nec baiulia nisi Sancti Benedicti et Sancti Valentini Martyris et abbates vel servientes Sancti Benedicti. Quod si nos donatores aut ullusque homo qui contra hista donacione venerimus aut venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vindicare, sed componamus atque componat vel ipsa omnia in duplo cum omnem suam inmelioracionem. Et in antea hista carta donacio firma permaneat omnique tempore. Facta hista carta donacio III. Kals May annos XXX. peractos VI. anno regnante Ratberto rege. = + Ramio abba, qui ductus fui ad scribere, et non possum propter infirmitatem corporis mei. = Adalbertus abba. + = Egfredus abba +. = Ioannes monachus. = num Bonefilius. = num Miro. = num Seniofredus. = Danagildus presbyter vel monachus, qui hista carta scripsit et + (signum, cruz) die et anno quod supra.