XI.
Praeceptum in gratiam Wigonis Episcopi Gerundensis: anno DCCCCXXII (Vid. pág. 47.)
Ex Lib. virid. Capit. ecclae. Gerunden. fol. 181 b.
In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis Karolus divina propitiante clementia Rex Franchorum. Regalis mos est fideles suos donis multiplicibus honorare. Idcirco noverit omnium sanctae ecclesiae fidelium presentia sive futurorum industria, quoniam accedens ante presentiam nostram venerabilis Gerundensis Ecclesiae Guido nomine expeciit a nostra mansuetudine ut fidelibus suis quasdam res quibus proprio jure utuntur, precepto nostro confirmaremus. Cuius petitionem benigne suscipientes concedimus quibus fidelibus suis videlicet Archidiachono suo Sonifredo et fratribus suis Gothmaro, Giberto, Esguto, Ingelberto et sororibus eorum Gerbergie et Adaltrude. Praecipimus etiam ut quidquid adquisitum habent, vel Deo propitio adquirere potuerint tam ex donatione quam ex aprisione vel comparatione seu per comutationem infra fines Gozie vel Hispaniae precipientes que jubemus ut nullus Comes vel aliqua potestas praefatas res inquietare audeat vel aliquid eesum exinde presumat arripere, tam ex hiis quam ex omnibus quaecumque potuerint adquirire, set libere teneant atque possideant ipsi et omnis eorum posteritas, nemine inquietante. Et ut haec nostrae largitionis munus per succedentia tempora firmius habeatur attentius observetur manu propria subter firmavimus et anulo nostro impressione jussimus sigillari. = Signum Karoli + Regis gloriossimi. = Notarius ad vicem Archiepiscopi Summi Cancellarii recognovit. Datum Nonas Junii, inditione decima, anno XXX regnante dompno Karolo, reintegrante XXV., largiore vero hereditate indepta XI. Actum Turno feliciter. Amen.
XII.
Depositio testium pro rebus ecclesiae Gerundensis: anno DCCCCXXV. (Vid. pág. 48.)
Ex Libr. virid. Capit. ecclae. Gerunden. fol. 55.
Condiciones sacramentorum atque exordinationes Quigone Sedis Gerundensis Episcopo, Mirone Comite seu et Marchio Segarie et Ennegone Vicecomites seu in praesentia de Judices qui jussi sunt judicare, id est, Trassorario, Teuderico, Leopardo Judicum et iterum Leopardo Sagone, et in presentia Seniofredo Archipresbitero, et Petrone Archidiachono, Seniofredo et Gondemare et Abrone, Altemiro, Quintiliane, Fruilane et Senderedo sacerdotes et in presentia laycorum, id est, Datone, Quirino, Quingilane, Amelio, Valado, Lugelane, Cenifredo Somario, Isarno, Suniegilde, item Trassovado. Endaleco et aliorum bonorum hominum qui cum ipsis ibidem aderant. Testificant testes prolati quos profert Autatus qui judex est subditus vel assertor de supradicto Episcopo Adalane, Ansulfo, Berane, Ascarico, Odilane et Baldovico, Flavio, Teudorico, Manaquiso, Elderico, Bono, Petrone, Altemiro, Quadamiro, Soniario, Juliane et Ruderico, Mirabile propter causam unde intentio vertitur inter eos. Haec sunt nomina testium qui hoc testificant sicut et jurant, id est, Mirone presbitero, Gaugone, Tubias, Odila, Sunialdo, Guilemundo, Teumondo, Placido, Undila, Trassemiro, Quademiro, Trassovado, Ascarico. Nos praedicti testes in unum damus testimonia. Juramus in primis per Deum Patrem Omnipotentem et per Jhesum Christum Filium eius, Sanctum quoque Spiritum quem in Trinitate unus et verus Deus sive per reliquias beati Cipriani confessorem et martyris Christi cuius, basilica sita est in comitatu Bisuldunense in villa Expondeliano, supra cuius sacrosancto altario ubi has condiciones manibus nostris continemus vel jurando contangimus, quia nos suprascripti testes (pone tester) scimus et bene in veritate notum habemus et presentialiter (pone presentialites, intercambio de letras entre testes y presentialiter) eramus et occulis nostris vidimus ipsas vineas, unde supradictus Obtadus petunt jam dictos homines a me quam ipsas vineas fuissent complantatas, vidimus ipsas terras tenentes et possidentes condam Teuthario Sedis Gerundensis Episcopo bonae memoriae per suum preceptum, quod condam Lodovicus et Karolus fecerunt condam Gumeratio (Wimara) et Gondemaro Sedis Gerundensis Episcopos de villa quam vocant Baschara cum suis villaribus cum illorum fines, sicut in supradictos preceptos resonant, quae est ipsa villa cum suos villares in comitatu Bisullunense; et post obitum Teutarii vidimus ipsas terras tenentes et possidentes a quodam Servo Dei Episcopo per terminos de supradicta villa de Baschara et Cassamola quia affrontat ipsa villa a parte orientis in termino Empuritano et pervenit ad ipsa archa de Oriolus villa, et de ipsa archa pergit per ipsam viam merchaderiam, deinde per ipsum limitem qui est in ipsa serra supra domum condam Trassoarii, deinde per ipsa vinea quam retinueram qui est vinea infra jam dicto terminio, et descendit usque in ipso rivo, deinde vadit inter domos ubi Quadamirus habitat, et aliam domum ubi Soniarius habitat. Deinde vadit per ipsas fixorias quae supradicti Judices fixerunt in supra dictorum presentia usque ad vineam Belloni, et latus ipsa vinea ascendit usque ad summam ipsa serra. A parte occidentis affrontat in summa serra (somosierra) quae dividit inter Bascharam et villam quam vocant Gallinarios (Galliners) et vadit ipsa serra usque ad ipsa archa antiqua et de ipsa archa antiqua quae dividit inter Baschara et Parietes et descendit usque ad campos de Vifredo presbitero, et descendit usque in flumen Fluviani in medium aquae atque inde vadit per Fluviani usque ad terminio de Impurltano. Quantum isti supradicti homines intra jam dictos terminos domos et curtes hedificaverunt, vineas complantaverunt contra voluntatem vel jussionem supradictorum Episcoporum injuste et contra legem hoc fecerunt, et hodie plus debet esse supradicta villa Baschara cum suis villaribus et cum illorum terminio, sicut superius resonat, supradicto Guidone Episcopo ad regendum more episcopali quam de jam dictos homines aut de ullum alium hominem. Et ea quae scimus recte et fideliter testificamus atque juramus per supra nixum juramentum in Domino. Facta condicione quinto kalendas marcii anno XX. VIII. regnante Karolo Rege, filio Lodovici. Sig+num Adalane. = Sig+num Datone. = Sig+num Berane. = Sig+num Aschario. = Sig+num Obdilane. = Sig+num Udovigo. = Sig+num Teuderico. = Sig+num Mangrio. = Sig+num Elderico. = Sig+num Bono. = Sig+num Petri. = Sig+num Sfreericus = Sig+num Gadamiro (: Wadamiro). = Sig+num Suniario. = Sig+num Mirabile. = Sig+num Miro presbiter. = Sig+num Sunialdo. = Sig+num Gaugus. = Sig+num Ansulfus. = Sig+num Teudemandus. = Sig+num Placido. = Sig+num Mundila. = Sig+num Trasemiro. = Sig+num Trasovadus. = Sig+num Badovinus. = Qui hunc juramentum juravimus. = Soniofredus Archipresbiter ss. = Laufredus subdiachonus ss. = Petrus Archilevita ss. = Benedictus presbiter ss. = Venerellus presbiter ss. = Ferrecinctus presbiter ss. = Vistremirus presbiter ss. = Quintilia presbiter ss. = Vinifredus presbiter ss. = Fredaricus presbiter ss. = Goderandus presbiter ss. = Quintilla presbiter ss. = Leopardus saio (Sagone más arriba) ss. = Sovadus Judex ss. = Segarius ss. Vicecomes. = Ennego Vicecomes ss. = Quedredus qui hunc juramentum recepi. = Aderichus subdiachonus qui hanc condicionem scripsi et subscripsi die et anno quo supra.
XIII.
Donatio causa testamenti ad ecclesiam Gerund. anno DCCCCXXX (930). (Vid. pág. 48.)
Ex autogr in arch. ecclesiae Gerunden.
In nomine Domini ego Wigo Sedis Jerundensis Episcopus, et Adalbertus, et Rechosindus, et Senderedus, et Raifredus, et Eldfredus sacerdos qui sumus elemosinarii vel advocati de condam Endiconi. Certum quidem et manifestum est enim quia sic precepit nobis condam Endiconi quando venit ad extrema voluntate unde juditium obligatum habemus infra metus (metas) temporum ut scripturam fecissemus de suum alaudem ad domum Sanctae Mariae qui est sita in civitate Jerunda, sicuti et fecimus de ipsa Sovereta, et de villare qui fuit de condam Dacone, id est, Ascleto (o Aseleto) quod habebat vel quod debebat habere per suum directum per quacumque voce. Haec omnia supra scripta sic tradimus in potestate de supra dicto domo Sanctae Mariae ab omni integritate cum exia et regressio earum. Quod si nos super scripti tutores aut filiis nostris aut ullus de successoribus de super dicto condam Endiconi qui contra hanc ista scriptura venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vindicare, sed conponat aut conponam ista omnia super scripta in duplo, et in antea ista carta donationis firmis stabilis permaneat omnique tempore. Facta carta donationis XIIII. kalendas aprilis anno I quod Carolus Rex obiit. Elderedus Presbiter tutor qui hanc donatione feci et subscripsi. Senderedus tutor qui hanc donatione feci et ss. = … Retcosindus filius Wirigildi tutor qui hanc donatione feci et ss. = Petrus levita ss. = Richaredus ss. = Gildericus ss. = (acaba aquí)
XIV.
Carta comutationis inter ecclesiam Gerundensem et Raynilden feminam: anno DCCCCXLIX. (Vid. pág. 54.)
Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. fol. 147 b.
Textus legalium scripturarum insonat ut de ecclesiasticis rebus proprio consentiente Episcopo vel clericis uniuscuiusque ecclesiae comutatio nostrae ecclesiasticae fiant, quatinus et congruus honor ecclesiasticus resultet, et qui comutat, minime graviter videatur se sustinere dispendio. Igitur ego in Dei nomine Gothmarus humilis Gerundensis ecclesiae Episcopus prospitiens juxta petitionem nobilissima foemina Raynilde nomine qualiter a nobis petit comutari terram sibi a nobis pro alias una cum consensu canonicorum nostrorum vel reliquorum bonorum hominum assensu prebentes decrevimus hanc scripturam comutationis nostrae equo (aequo) animo fieri, atque legaliter roborari. Dono itaque in hac comutatione terras quae sunt in comitatu Gerundensi in appenditio Sancti Johannis in terminio de Villamagni quae fuerunt de quondam Bagarani quem ipse proprio suo bono animo eidem contulit ecclesiae. Et affrontat ipso unus campus de oriente in terra de Ennegone et de suos parentes vel heredes, de meridie in terra Trasengontia, de occiduo in terra Ennegone presbitero, de circii in terra Ademiro. In alio loco affrontat in ipsa terra, de oriente in terra Adroario, de meridie in terra Trasegontia et de occiduo in terra de Ayzo, de circio in terra Adroario. Has igitur terras que infra istas affrontationes resonant, pro tua comutiatione tibi perpetualiter habenda vel possidenda atque dominanda trado, ut in Dei nomine amodo et deinceps tam habendi quam comutandi seu vendendi, necnon et donandi cuicumque volueris licentiam et potestatem tam tu quam successores tui perpetualiter habeas. Similiter autem ego supradicta comutatrix pro hac comutatione quam a vobis recipio dono ecclesiae Sanctae Mariae et vobis dompno Gothmaro Episcopo atque universis ecclesiae ipsius canonicis vestrae videlicet dictioni subditos terras cum earum affrontationibus quas habeo in comitatu Gerundensi, in terminio de Domennio, in locum quem nuncupant (pone aucupant) Brugaria (Bruguera) vel Monte Eudone et veniunt michi istas terras per meam comparationem vel per meum decimum. Et affrontat ipsa terra de oriente in terra de Bonissimo, de meridie in rivo qui inde discurrit, de occiduo in terra de Frumivia, de circii in via quae inde discurrit. Et alia terra affrontat de oriente in strata quae pergit ubique, de meridie vel de occiduo in terra Mulayreno, de circii in torrente qui discurrit. Et alia terra affrontat de oriente et de meridie in terra Sancti Petri, de occiduo in ipsa strata, de circii in terra Sancti Petri. Haec autem omnia sicut superius nominata pro ipsa comutatione quam a vobis recipio dono has terras apud earum affrontationes domui Sanctae Mariae et vobis dompno (pone dompo) Episcopo supra nominato trado atque transfundo (pone tranfundo) et perpetualiter habenda concedo ut ab hodierno die et in posterum liberam exinde habeatis potestatem habendi possidendi, nec non et juxta ecclesiasticam consuetudinem gubernandi. Ex hac autem comutatione duas scripturas fieri jussimus, ex quibus una vobis nostra manu clericorum nostrorum firmatam tradimus, aliam vero supradictae Raynilde vel supradictae vel ceterorum bonorum hominum roborata recipimus. Si quis autem contra hanc scripturam nostram comutationis venire, vel aliquid molestum agere et ipsam scripturam irrumpere conaverit, hoc quod repetit et vendicare non valeat, set insuper sint tibi culpabiles et heredibus tuis tam ego Episcopus quam succesores mei et persolvere tibi et heredibus tuis has terras cum omnibus ad illas pertinentibus in duplo quantum ad eo tempore valere potuerint. Similiter obligo Raynilde supradictae ipsas terras quas a vobis comutatione trado, ut si hanc scripturam comutationis meae tam ego quam aliqua persona aut filiis aut filiabus meis aut heredibus emissa irrumpere voluerint, haec vindicare non valeant, set ipsas terras quas a vobis in commutacione trado vel succesoribus vestris vobis omnia in duplo restituere cogantur. Concreta est igitur haec commutationis scriptura die kals. marcii anno XIII. regnante Lodovico Rege, filio condam Karoli. in Dei nomine feliciter. Amen. = Sig+num Raynildes qui istam comutationem feci et firmare rogavi. = Sig+num Durando. = Sig+num Fruilla. = Sig+num Lunares. = Sig+num Gerundensis. = Si+gnum Udalaricus.
XV.
Acta consecrationis ecclesiae S. Columbae in pago Gerundensi anno DCCCCL (Vid. pág. 55.)
Ex vet. transl. saec. XII. exarato in arch. S. Petri de Cercada.
Innovandis ministrorum sacris universorum catholicorum congruit devotioni, ut ad supernorum civium gloriam omnibus concupiscentibus desiderantes, quatinus institutis sublimibus celestis premia mancipatis effectibus comitantur. Horum morem ab origine matrisque et sponsae sanctae ecclesiae imitati sunt cuncti Xpi. amantes sanctique consortes hominum qui edocati operibus copiis in sancta ordinatione ecclesiastica insudare, ipsamque ecclesiam sublimare et agumentare (augmentare ?) satagere. Denique sequentes hanc formam convenit nos ita sublimia inspicere, ut ima respuentes ad coelestem patriam toto anisu huius tendere studeamus. Iccirco (: idcirco) Gotomarus opitulante Deo ecclesiae Gerundensis Praesul una cum consensu ecclesiasticorum religiosorumque virorum commitantibus fidelibus veniens ad consecrandas ecclesias, quae sunt constitutae in nomine Sanctae et Individue Trinitatis ano Incarnationis Domini DCCCCL. indicione X. quorum vocabula hae sunt videlicet in honore Sancte Columba Virginis, et Sancti Michaelis Archangelis, et Sancte Cecilia Virginis, et Sancti Johannis Babtista, Sancti Petri Apostoli, in eorum adoptionis gratiam uti desideramus premia, in comitatum Gerundensem in locum que dicunt valle Sancte Columba (vall Santa Coloma). Notum est ad fidelibus ut invitatus proprius Presul ad consecrandam baselicam supra nominata, quae ab antiquis temporibus fuit edificata et a nefandis paganis fuit destructa, quae dicunt Ungulis (ungla, ungles; uña, uñas), et ab isto homine nomine Ennegone et a filio suo Gichafredo reparata propter amorem Dei, et pro redemptione animae eorum, et pro propriorum innocendo eorum delictis. Ideoque ego Ennego supra nominatus dono ad huius die dedicationis templum campo I. que dicunt Ario tapido cum suis affrontationibus, et vineas II. in locum que dicunt ad ipsos nespolarios cum illorum affrontationibus. Et ego Wigila dono predicta ecclesia campos II. iusta ipsa ecclesia cum affrontationes. Et ego Andefredus presbiter et Eribertus donamus campo I. prope ecclesia, et vinea modiatas II. in locum que dicunt ad ipso Godregilde, et ipsa kasa iusta ipsa eclesia cum ipsa nostra ereditate quod debemus hereditare in ipso campo quod est iusta ipsa ecclesia. Et ego Ansulfus presbiter dono inter vinea et terra modiatas IIII. in locum que dicunt ad Ribastor tegada.
Igitur Gotmarus gratia Dei Episcopus prelibatas ecclesias tanta religione prenocens ad fideli meo Gischafredo tota animositate gaudio consequenda dono istas ecclesias Sancta Columba, et Sancto Andreo dono ad fideli meo atque concedo propter reparationis istius ecclesiae; et ad ecclesias supra scriptas dono decimis et primiciis et oblationes fidelium de valle que dicunt Sancta Columba, et ipso villare que dicunt de Arvionso, et de Altaneo, et ipsa moledeira, et ipso villare quod (fuit) de Salama, et ipso villare quod fuit de Leo, et ipso villare quod fuit de Wistremiro, et villare quod fuit de Gonderigo, et Bagastrano, et Canedello, et Muxiago, et Turdeirola, et ipsas pennas, et Vallorci. Gotmarus humilis Sancte Gerundensis ecclesie identidem dono omnibus decimis, et primiciis, et oblaciones fidelium ad ecclesia sancte Columba cum villa et villarunculis ad eorum rebus pertinentibus dono ipsa ecclesia Sancto Andreo que est sita in Castagneodo dono ad Sancta Columba cum fines vel termines vel agacentias (adjacentias) earum secundum canonica et instituta sanctorum Patrum predecessorum cum octoritate (auctoritate) omnipotenti firmata. Et constituens hoc compositum cum episcopali censura ut nulli liceat violari in postmodum hoc nostri dotis decretum; sed omni tempore inconvulsa et inviolabile maneat firmum. Reditum vero eorundem ecclesiis statuimus per singulos annos modios in. unum de segale, et alium de ordio, et alium de vino, sinodum et crisma acceptionis. Digesta est autem hec dotis confirmatio pridie kals. februarii anno XV. regnante Lodovigo Rege, filio condam Lodovigo (Caroli). + Gondemarus sancte ecclesie Ierundensis humilis Episcopus. = Sig+num Adalbertus presbiter. = Sig+num Perandeo (Sperandeo, Spera in Deo) presbiter. = Sig+num Tassius levita. = Sig+num Ennego presbiter. = Sig+num Audesindus presbiter. = Sig+num Andofredus presbiter. = Sig+num Audesindus presbiter. = Sig+num Teudesindus Archiptr (: Archipresbiter). = Sig+num Enego. = Sig+num Senderedus presbiter. = Sig+num Aribertus. = Sig+num Vigila. = Sig+num Erriarius presbiter, qui an (hanc) dote donatione scripsit et sub die et anno quod supra.
XVI.
Donatio ad eccl. Gerund. ex testamento Wifredi Comitis Bisuldunensis: anno DCCCCLVIII (Vid. pág. 59.)
Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.
In Dei nomine ego Sonifredus Comes, et Olibane Comes, necnon et Avane Cometissa, et Servo Dei levita, qui sumus manumissores vel donatores. Certum quidem manifestum est enim quia precepit nobis condam Wifredi Comiti ut scripturam donationis fecissemus ad Domino Deo et Sancta Maria Ienitricis (genitricis) Domini que vocabulum est in Sedis Iherunda (Gerunda, Jerunda, Ierunda) de omnem suam heriditatem (hereditatem) quod habebat infra terminio de comit. Besuldunensis in villa que vocitantur (vocitatur) Calvos vel infra eius termines, et ipsum alodem quod merebat habere in valle Basso in villa Balbor (f. Balbos) vel in ipsa Pinna; et karta exinde fecissemus, sicuti et facimus. Et donare ibidem fecissemus parilios II de boves et equas in. Qui nobis advenit hec omnia, quod superius insertum est per manumissoriam de condam Wifredi Comiti, sicut ille nobis * imiuenexit vel ordinavit per suum verbum, vel per suum testamentum quod ille iussit fieri et firmavi (f. firmari): et nos iudicium exinde obligavimus ad *serie conditionis ordinante iudices. Sic donamus iam dictos alaudes, sicut superius insertum est, ad Domino Deo, et Sancta Maria Sedis Iherunda, sive et in manus domno Arnulfo Pressul (: praesul : episcopo, etc) vel cannonici vel successores ipsius Sedis, quemadmodum ibidem serviunt, vel deinceps Deo servituri erunt, ut deincebs teneant, et possideant, et usque in perpetuum vindicent, propter Deum et remedium anime de condam Wifredi Comiti, cum illorum affrontationes, sicut in suas scripturas resonat, cum exio vel regressio earum. Quod si nos jam dicti donatores, manumissores, aut ullus quislibet homo, qui contra hanc ista donatione venerit ad inrumpendum (falta la n), non hoc valeat vindicare, set componat in vinculo ipsum alaudes in quadruplum, sicut lex cannonica docet cum illorum inmelioratione: et hoc quod repetit, vindicare non valeat: et in avantea (: antea : avant : adelante) istius scripture donationis in omnibus obtinet firmissimam roborem. Facta istius scriptura donationis idus januarii anno IIII regnante Leutario Rege, filio condam Ludovici Regi.
Soniofredus Comes ss. = Oliba Comes ss. = Servus Dei levita ss. qui pariter ista scriptura donacionis fecimus, et testes firmare rogavimus. = Sig+num Langoardus (Langobardus). = Sig+num Morgadus. = Sig+num Sesemundus (Sisemundus: Sisemundo). = Wadamirus presbiter qui hanc scriptura donacionis scripsi et... die et anno quod supra.
XVII.
Acta consecrationis ecclesiae de Biania: anno DCCCCLVIII. (Vid. pág. 59.)
Ex autogr. in arch. S. Petri Roden. = Marca ap. n. 94.
In nomine Domini Dei eterni anni DCCCCLVIII. IIII. idus januarii feria I. veniens vir reverentissimus domnus Arnulfus Sanctae Jerundensis ecclesiae humilis Episcopus ad consecrandas ecclesias quae sunt sitas in comitatum Bisuldunense in locum quae nuncupant Vallebiania justa (: juxta) flumen Fluviano. Et sunt ipsas ecclesias in onore Sancti Stephani Martir, et Sancti Mikaelis Arcangelis, et Sancti Johannis Babtista quem rehedificavit Wisandus levita cum fratribus suis, id est, Oliba et Sonifredus, et Morgadus, et suo nepoto Wandalgaude. Cunctorum fidelium devocioni congruit, ut ad celestem patriam toto desiderio anelent, quatenus sancti monitis inerendo coelestium bonorum pociantur effectibus. Hunc igitur secuti sunt morem ab exordio sanctae ecclesiae omnes religiosi sanctique viri qui in ipsa ecclesiastica edocati piis operibus insudare et ipsa ecclesia et nutrire et augmentare satagerunt. Horum itaque forma sequentes oportet nos ita celestia inspicere ut ad caduca respuentes ad sublimia manencia toto adnisu tendere valeamus. Denique in Dei nomine habent ipsas ecclesias de ministerio ecclesiastico albas in. amictos II. stolas in. kasullas II. manipulos in. kalicem I. cum sua patena, facestergulos duos cum sirga, Misales in. Leccionarios II. et alios Misales minores II. et Sposito I. Et ego Teudericus presbiter dono Antiphanario (antifonario) I. Et ego Wisandus suprascriptus dono ad ipsas ecclesias aulodo (alaude) quem habeo in ipsa parroquia (falta una r), id est, kasas cum curtes et ortos et ipsos arbores quod ibidem sunt, et terras quod emit de Trasovado et de uxore sua Chintilone et ipsos II. kampos quae ego emit de Belone, sicut in ipsas meas scripturas resonant. Et ego Teudericus presbiter cum fratre meo Aurucio donamus kampum I. quod est super ipsas ecclesias; afrontat de oriente in ipsa via quod pergit a domum Sancti Stephani ipsa nostra porcione. Et ego Poncius et uxor mea Fachilo donamus kampum I. in ipsa Molaria. Habet afrontacione de orientis in terra Sancti Stephani. Et ego Wisandus levita et Wandalgaudes et Amelius quod sumus elemosinari de Vingilane condam donamus de vinea semodiata I. in locum quae dicunt Kabriolo. Et ego Amelius dono pecia I. de terra ad ipserir a Betedone; afrontat de orientis in ipso semitario quod inde pergit. Et ago Ato cum uxor sua Persona donamus kampo I. ad ipsa revoira quod afrontat de oriente in terra de nos donatores. Et ego Walberts dono campos II. quod sunt justa ribulo Fluviano, et afrontat de orientis in terra de Sancta Maria de Riopullo propter remedium animae me et remedium animae seniori meo Mironi Levita. Et ego Argemirus cum uxore nomine Quindiberga, et Giskafredus cum uxore Flamulia donamus clauso I. cum suis arboribus; afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Froila, et Eldovadus, et Leopadria et Animia donamus campo I. in locum quae vokant Moleira ipsa nostra porcione quod afrontat de oriente in ipso torrente. Et ego Ermemirus et uxor sua Ermetructe (Ermetruit) donamus terra quod est ad ipsas fontes afrontat de oriente in terra de Cixilo vel heredes suos. Et ego Mazanella cum filio meo Sesuvigius et Visaleigo donamus terras in ipsa Kalmo (Çacalm) quod afrontat de oriente in terra de Gargila vel suos heredes. Et ego Frulia cum filio vel filia terra in ipsa Kalmo quod afrontat de oriente in terra de Sonifredus. Et ego Barone et uxor sua * Scruunia, et ego Mesendus et uxor sua Arcedonia donamus kampo I. in campo longo (Campllonch) quod afrontat de oriente in terra de Teudaleigo ipsa nostra porcione. Et ego Wisandus presbiter et frater meo Bradila, et Guisila donamus terra in ipsa plana (: Çaplana, Zaplana) de Sancti Stephani quod afrontat de oriente in ipso torrente ipsa nostra porcione. Et ego Oriolus et Saborido, et Maskarone (Mascaró, como el segundo apellido de Próspero de Bofarull) donamus de vinea sls. V. in locum Solano quod afrontat de oriente de nos donatores. Et ego Vidale et Trasovado donamus de terra semodiata I. quod afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Adroavo, et Argesindo, et Ermegilde, et Sonifredus, et Alaricus, et Giscafredus, et Alsendus donamus terra in ipsa plana quod afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Lupus dono de terra sls. V. in ipsa Moleira, afrontat de oriente in terra Olibano. Quapropter et ego Arnulfus gratia Dei Episcopus dono atque concedo ad ipsa ecclesiae supra scripta decimas et primicias et oblaciones fidelium de villas quae nominant. (Cetera desunt abscissa carta).
XVIII.
Carta condonationis novique stabilimenti facta a Mirone Episcopo Gerundensi: anno DCCCCLXXX. (Vid. pág. 73.)
Ex Cartor. curiae episc. Gerund. pág. 71.
Antiquitus sancitum est, et in praecedentium Patrum sententiis reperimus scriptum ut circa victas personas ac presertim paupertate depressas severitatem legis aliquantulum debeamus temperare. Quia sicut ipsa lex fertur, si in toto proprietas juditii adtenditur, proculdubio mansuetudo deseritur. Idcirco ego Miro Sanctae Sedis Gerundensis ecclesiae Antistis una cum consilio et conibentia nostrorum cetu clericorum ob amorem Dei et mercedem donpni Gauzfredi Comitis qui nobis justitiam dignatus est fieri de hominibus qui habitant in villa quae dicitur Palaz, qui scripturam falsissimam in eius juditio protulerunt in contrarietatem scriptae Sedis et ipsum alodem qui dicitur Palaz evaserunt de dictione prefatae Sedis; propter honorem et mercedem supradicti Comitis nostraeque legis censura qua merebamini eis indulgemus. Insuper et ipsum alodem quem de potestate praefatae Sedis evaserunt eis beneficiamus. Sub ista videlicet racione, ut de ipsas terras taschas non donent, nec de ipsas vineas quartum nec medium. Caeteras vero functiones et redibitiones persolvent, quemadmodum caetera praedia prefatae ecclesiae solvere consueverunt. Oblias quoque in octabas Natalis Domini persolvant, aut costolatio unum cum ancha aut capones II et eminas singulas de ordeo et focatias duas triticeas et eminas singulas de vino per singulos annos vendere aut donare aut commutare ipsum alodem non presumant, nisi inter se commanentes ipsius villae. Seniorem exterum aut mundanum sibi non eligant nisi aut a me aut a successoribus meis fuerit largitum atque concessum. Quod si aliter fecerint statim initio suae transgresionis careant huius alodii benefitium. Statuimus etiam ut nullus successorum nostrorum eis censum alium augere audeat. Facta haec scriptura VIII. idus marcii anno XXVI. Lothario rege cessante (a). = + Miro gratia Dei Episcopus ss. = Barone levita ss. = Miro subdiaconus ss. = + Otho levita ss. = Servus Dei presbiter ss. = Petrus Archilevita = Senifredus subdiachono ss. = Umbertus Archilevita ss. = Leuta ss. = Arnulfus + clericus ss. = Wigo diachonus ss. = Adalbertus presbiter ss. = Aimericus levita ss. = Oliba levita ss. = Teudericus presbiter. = ... presbiter ss. = Miro Presbiter ss. = Amalricus subdiaconus = In Dei nomine Tridiarius presbiter et cantor qui hanc scripturam scripsi et ss. sub die et anno quo supra.
(a) Certe regnante; nam post mortem Lotharii, statim agnitus est Rex Ludovicus V eius filius, denuoque Hugo Capetus, quorum chronologiam in his regionibus tabelliones indesinenter usurparunt.
XIX.
Scriptura commutationis factae a Gotmaro Episcopo Gerundensi cum Guilmundo: anno DCCCCLXXXV. (Vid. pág. 79.)
Ex autogr. in archiv. eccl. Gerunden.
Textus legalium scripturarum insonat unde ecclesiasticis rebus proprio conscientie Episcopo vel clericis uniuscuiusque ecclesiae conmutationes terrae ecclesiasticae fiant, quatenus et congruis honor ecclesiasticus resultet et qui commutat minime gravi videatur se sustinere dispendio. Igitur in Dei nomine ego Gotmarus humilis Gerundensis ecclesiae Episcopus perspiciens justa petitionem Guilmundi qualiter a nobis petiit commutari sibi terra pro terra et vinea qui est ipsa terra in comitato Gerundense in locum que vocant super rocha una cum consensu cannonicorum nostrorum vel laycorum bonorum virorum in eadem civitate comorantibus justis eius praecibus asensu prebente decrevimus hanc scripturam comutationis meae equo animo fieri atque legaliter roborari. Donamus itaque in ac commutatione tibi Guilmundo terra de Sancti Andreae Apostoli qui est situs in locum que dicunt super rocha, et canonici eiusdem Ecclesiae quam ipse proprio suo bono animo eidem contulit ecclesiae. Qui affrontat ipsa terra jam dicta de Sancto Andreo qui est situs super rocha de parte orientis in terra Durando et habet dextros XXXII, de meridie in terra de me Guilmundo commutatore et habet dextros XVI, et de occiduo in terra Durando et habet dextros XVIII, et de circi afrontat in ipso torrente qui inde discurrit et habet dextros XXV. Hanc igitur terra sicut infra (pone infar) istas IIII afrontationes includunt pro tua comutatione perpetualiter habenda vel possidenda atque dominanda trado, ut in Dei nomine amodo et deinceps tam habendi seu vendendi cuicumque volueris licentiam et potestatem habeas tam tu quam successores tui vel heredes tui perpetualiter. Similiter ego Guilmundus comutator pro hac comutatione, quam a vobis recipio dono ecclesiae Sancti Andreae Apostoli jam dicto et vobis domno Gotmare Episcopo atque universis ecclesiae ipsius canonicis vestra videlicet dicioni subditis terra et vinea qui mihi advenit per ex comparatione, qui est in comitato (pone con-mitato) Gerundense in locum que dicunt Monte super rocha. Qui afrontat ipsa terra et vinea de parte orientis in terra Anansilo femina et habet dextros XXVI, et de meridie in terra Durando et habet dextros XXII, de occiduo in terra de jam dicto Durando et habet dextros XXXII, de circi in terra de Johanne presbitero et habet dextros XXXVI. Haec autem omnia sicut supra nominata sunt pro ipsa commutatione que ego Guilmundus a vobis recipio de terra cum exio vel regressio suo qui est ipsa terra in jam dicto loco super rocha de jam dicto Sancto Andreo sic dono ego Guilmundus atque comuto (: conmuto) jam dicta terra cum jam dicta vinea qui in jam dicto loco est ad jam dicta ecclesia Sancti Andreae Apostoli, et vobis domno Gotmare Episcopo trado atque transfundo et perpetualiter abenda (habenda) concedo, ut ab odierno (hodierno) die et in posterum libera exinde habeas potestatem abendi (habendi; tres ejemplos del no uso de la hache en poco texto), possidendi necnon et juste ecclesiasticam consuetudinem vendendi seu commutandi. Ex hac autem commutatione duas scripturas fieri jussimus ex quibus una nostra manu firmo et clericorum nostrorum firmatam tibi tradimus, aliam vero a te vel ceterorum bonorum hominum a te recipimus firmatam (.) Si quis autem contra hac scripturam nostrae commutationis venire vel aliquid moleste agere vel ipsam scripturam inrumpere conaverit, hoc quod repetit vindicare non valeat, sed insuper simus tibi culpabiles tam ego jam dictus Episcopus quam successores mei et persolvere tibi ipsa terra in duplo quantum ad eo tempore valere potuerit. Similiter obligo me ego Guilmundus pro ipsa terra et solidos C. quam vobis pro ac commutatione trado, ut si anc scripturam commutationis meae tam ego quam aliqua persona a me emissa inrumpere voluerit, hoc quod repetit vindicare non valeat, sed potius ipsa terra et vinea quam vobis in commutatione dedi omnia vobis vel successoribus vestris in duplo restituere cogamur. Concreta est haec scriptura commutationis IIII. nonas junii anno XXXI. regnante Lothario Rege, filio condam Ludoici. = Gondemarus hac si indignus Episcopus ss. = Oliba Archilevita ss. = Arnulfus Archilevita ss. = Argemirus presbiter et Sacrista ss. = Wibertus Archilevita ss. = + Wilelmus levita +. = Haefredus Archilevita ss. = Adalbertus presbiter ss. = In Dei nomine Richarius Presbiter ss. = Meinardus levita qui ac commutatione scripsi et subscripsi die et anno quo supra.
XX.
Judicatum pro Hildesindo Episcopo Helnensi: anno DCCCCLXXXVII (Vid. pág. 80.)
Ex Cartor. 2.° S. Petri Roden. fol. 10.
In juditio Borrello Comite seu de Judices qui jussi sunt causas audire et dirimere vel legibus diffinire, id est, Wilielmus et Honestus et Atodes, quem alium nomen vocant Bonutionem in presentia Gotmar Sanctae Sedis Gerundensis ecclesiae Episcopo, seu in presentia Adalberti, Sintilde, Mironi, Argemiri, Senderedi, Ferrocinti, Fredarii, Teudessindis sacerdotes, diaconorum presentia Oliba quem alium nomen vocant Lobatone Archidiaconus, Wibertus Archidiaconus, Wilielmus Archidiaconus, Armericus, Arnultus, Arnulfus, Aliarius, Lobatone, Menardus, Teredus diachonus, laicorum vel vicariorum presentia, Seniofredo Vicecomite, Gauzfredo, Wiscafredo, Sentuldo, item aliud Wiscafredo, Suniario, et aliorum multorum bonorum hominum qui cum supra scriptis ibidem aderant. In istorum supradictorum presentia Hildesindus Sanctae Sedis Elenensis ecclesiae Episcopus, et Abbas ex caenobio Sancti Petri Rodas cum suis monachis ante domnum Borrellum Comitem ingenti detulit quaerelam de alode qui est in comitatu Gerundense in locum quae nuncupant Olivares, vel in eius termines. Quod quidam clericus nomine Stephanus jussit venundari a nepote sua Geriberga C. solidos et jussit a suis elemosinariis ut ipsum precium contulissent ad Sedem beatissimi Apostoli Petri Romae, ubi eius corpus venerabiliter tumulatus quiescit. Jussit etiam praedictus Stephanus a Teuderico presbitero suo elemosinario, ceterisque suis elemosinariis, ut si jam dicta Geriberga ad jam dicta ecclesia Sancti … (Petri) Roma proprium pretium deferre non fecisset, in nomine jam dicti Apostoli ad caenobium Sancti Petri Rodas ipsum alodem quem nominant Olivars per scripturam donationis tradidissent. Jam dicta vero Geriberga ipsum pretium a jam dicta ecclesia non transmisit, et jam dictum alodem simul cum marito suo Dursaco injuste et absque lege dum vixit retinuit, et filiabus suis injuste possidendum relinquid. Qua de re praedictus Episcopus et Abba, simul cum ipsis monachis quaerelatus, predicti Judices ante dommum (: domnum, dompnum, dominum) Borrellum Comitem talem dederunt sententiam, ut Teudericus presbiter qui fuit elemosinarius jam dicti Stephani, ipsam scripturam quod debuerat facere ad praefatum caenobium sine nulla retardatione eam faciat, et filiae jam dictae Geribergae de jam dicto alode qui nominant Olivars, se evacuare non differant. Idcirco ego Teudelindes quae alio nomine vocant Bellaiza et Wisla filiae qui sumus jam dictae Geribergae, recognoscimus hoc quod negare non possumus, et facimus nostra professione simul et exvacuatione. Et hodie plus debet esse jam dictus alodus qui nominant Olivars cum ipso molino de praefato coenobio Sancti Petri Rodas quam de nobis, aut de nullum hominem; et vera est nostra professio vel evacuatio. Facta haec scriptura recognitionis vel evacuationis die VII. kalendarum junii anno II. Leudevico Rege regnante, filius qui fuit Leutharius Regis. = Sig+num Todlendi quae alium nomen vocant Bellaize. = Sig+num Wislae quae nos de predicto alode penitus evacuamus. = Sig+num Wibertus Archilevita. = Sig+num Wilielmus. = + Suniarius ss. = Sig+num Joannes. Sig+num Riculfus. = Ego Guillermus Judex huius edictionis tactu necessitate occulorum signoque inpressionis corroboro +. = Deusdedit diachonus qui hac professione vel evacuatione cum ipsas litteras superpositas in duobus versiculis scripsi et + die annoque praefixo.
